25.03.2022 tarihinde gerçekleştirilen “Metro ve Tramvay Hatları Elektromekanik Sistemler ile Demiryolu ve İnşaat İşleri Revizyon ve Yenileme İşi” ihalesi üzerine kalan isteklinin, mevzuatta öngörülen süre içerisinde kesin teminatı yatırmadığı ve sözleşme imzalamadığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 41’inci maddesinde; kesinleşen ihale kararının tüm isteklilere bildirileceği ve bütün isteklilerle bildirimden itibaren; 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün geçmedikçe sözleşme imzalanmayacağı düzenlenmiştir. Aynı Kanunun 42’nci maddesinde; 41’inci maddede belirtilen sürelerin bitimini, ön mali kontrol yapılması gereken hallerde ise bu kontrolün tamamlandığı tarihi izleyen günden itibaren üç gün içinde ihale üzerinde bırakılan istekliye, tebliğ tarihini izleyen on gün içinde kesin teminatı vermek suretiyle sözleşmeyi imzalaması

hususu bildireceği, yine aynı Kanunun 43’üncü maddesinde ise kesin teminatın sözleşme bedelinin %6’sı olduğu ifade edilmiştir.

Mezkûr Kanunun 44’üncü maddesinde; ihale üzerinde kalan isteklinin 42 ve 43’üncü maddelere göre kesin teminatı vererek sözleşmeyi imzalamaması durumunda, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın geçici teminatının gelir kaydedileceği ve ihale yetkilisi tarafından uygun görülmesi kaydıyla ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli ile de Kanunda belirtilen esas ve usullere göre sözleşme imzalanabileceği düzenlenmiştir.

Aynı Kanunun “Sözleşme yapılmasında idarenin görev ve sorumluluğu” başlıklı 45’inci maddesinde; İdarenin 42 ve 44’üncü madde de yazılı süre içinde sözleşme yapılması hususunda kendisine düşen görevleri yerine getirmemesi halinde, isteklinin sürenin bitmesini izleyen günden itibaren en geç beş gün içinde, on gün süreli bir noter ihbarnamesi ile bildirmek şartıyla, taahhüdünden vazgeçebileceği ve geçici teminatını geri alabileceği bunun yanında teminat vermek için yaptığı belgelendirilmiş giderleri istemeye hak kazanacağı belirtilmiştir.

Yukarıda ki yer alan mevzuat hükümlerinden, sözleşme imzalanma sürecinde İdare ile ihale üzerine kalan istekliye belirli sorumluluklar yüklendiği ve bunun sonucunda sözleşmeye davet tarihini izleyen 10 gün içinde eğer yüklenici kesin teminatı yatırıp sözleşme imzalamaz ise vermiş olduğu geçici teminatın gelir kaydedileceği anlaşılmaktadır. Sözleşme imzalama süresi içerisinde eğer idare üzerine düşen görevleri yerine getirmez ise bu durumda isteklinin taahhüdünden vazgeçebileceği, geçici teminatını geri alabileceği ve teminat almak için katlanmış olduğu giderleri idareden isteyebileceği belirtilmiştir.

Büyükşehir Belediyesi Raylı Sistem Proje Müdürlüğü tarafından 25.03.2022 tarihinde 2022/132493 ihale kayıt numaralı “Metro ve Tramvay Hatları Elektromekanik Sistemler İle Demiryolu ve İnşaat İşleri Revizyon ve Yenileme İşi” ihalesi yapılmıştır. İhaleye iki istekli katılmış olup 94.865.281,00 TL teklif veren istekli üzerine ihale bırakılmıştır. Ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin 184.910.754,77 TL olduğu ihalede, İdarenin ihale üzerine kalan istekliyi 25.04.2022 tarihinde elektronik kamu alım platformu (EKAP) üzerinden sözleşmeye davet etmiştir. Bu kapsamda istekli 25.04.2022 tarihinden başlamak üzere 10 günlük sürenin bitim tarihi olan 05.05.2022 tarihine kadar 5.691.916,86 TL (94.865.281*0,06) kesin teminatı ve kamu ihale payını (onbindebeş) yatırmak suretiyle sözleşme imzalamak zorunda olduğu yukarıda bahsedilen mevzuat hükümleri çerçevesinde açıktır.

Yapılan incelemede, isteklinin 26.04.2022 tarihinde 700.000 TL, 29.04.2022 tarihinde

1.200.000 TL değerlerinde iki adet kesin teminat mektubu, 06.05.2022 tarihinde 3.800.000 TL değerinde nakit kesin teminatı verdiği ve 09.05.2022 tarihinde sözleşme imzaladığı görülmüştür. Bu kapsamda istekli 3.791.916,86 TL (5.691.916,86-1.900.000) değerinde teminatını sözleşme imzalama süresi içerisinde vermediği gibi sözleşme imzalamaya da gelmemiştir. Hâlbuki istekli, EKAP’tan gönderilen 25.04.2022 tarihli sözleşmeye davetin tebliğ tarihinden itibaren 10 gün içinde (05.05.2022 tarihine kadar) teminatını yatırmak suretiyle sözleşme yapmak zorundadır. Bu zorunluklara uyulmadığı takdirde idare tarafından isteklinin geçici teminatının gelir kaydedileceği yukarıda ki mevzuat hükümlerinde belirtilmiştir. Ancak İdare tarafından sözleşme yapma süresi içerisinde kesin teminatını yatırmayıp sözleşme imzalamaya gelmeyen İsteklinin geçici teminatının gelir kaydedilmemiştir.

Konuya ilişkin yetkililerden edinilen bilgiye göre; ihale biriminde görev yapan personelin sözleşme bedelini EKAP’a 94.865.281,00 TL yerine 9.486.528.100,00 TL girmesi sebebiyle kamu ihale payı (onbindebeş) tutarının 47.432,64 TL yerine 4.743.264,05 TL çıktığı bu sebeple EKAP’a girilen hatalı sözleşme bedelinin düzeltilmesi amacıyla 05.05.2022 tarihinde İsteklinin İdareye dilekçe yazdığı görülmüştür. EKAP’a girilen hatalı sözleşme tutarının düzeltilmesi sonucunda isteklinin 06.05.2022 tarihinde geri kalan teminatı karşılamak üzere 3.800.000 TL nakit teminat vermek suretiyle kesin teminatı yatırdığı ve 09.05.2022 tarihinde sözleşme imzalanmıştır.

Açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, mevzuatın öngördüğü sözleşme yapma süresi içerisinde sözleşmenin imzalanamaması İdare personelinin kusuru neticesinde meydana gelmiştir. Hâlbuki 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “kişisel sorumluluk ve zarar” başlıklı 12’nci maddesinde; “Devlet memurları, görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kendilerine teslim edilen Devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar. Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır.” hükmü bulunmaktadır. Bu kapsamda devlet memurları kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizlik sonucu idareyi zarar uğratmamaları ve bu sebeple görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmeleri gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, söz konusu kusur memurun hatası sonucu gerçekleşmiş ve idare tarafından muhtemel zarar doğması ihtimali ortaya çıkmıştır. Şöyle ki 4734 sayılı Kanunun ilgili maddelerine göre sözleşmeye imzalamaya çağırılan isteklinin kendisine tebliğ tarihini

izleyen 10 gün içinde teminatı yatırarak sözleşme imzalamaması durumunda herhangi bir mücbir sebep veya başka bir zorunlu durum sayılmamıştır. Bu sebeple sözleşmenin süresi içerisinde imzalanmaması sonucu idare tarafından isteklinin süresi içerisinde yükümlülüklerini yerine getirmediği sebebiyle ihale yetkilisi kararıyla ekonomik açıdan ikinci en düşük teklifi veren istekli ile sözleşme imzalanması ihtimali mevcuttur. Bu durumda 90.045.473,77 TL (184.910.754,77-94.865.281,00) fazla tutara sözleşme imzalanmış olacak ve idare büyük bir maddi külfet içine girecekti. Bu ihtimalin dışında kamu ihale kurumuna şikâyet veya yargı yolu sebebiyle ihalenin iptal edilmesi ihtimali de bulunmakta olup böyle bir durumda kusurun idareden kaynaklanması sebebiyle İdare tarafından istekliye teminat almak için yapmış olduğu giderler ödenmek zorunda kalınacaktı.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; bulgu konusu hususa iştirak edilmiş ve gerekli önlemlerin alınacağı belirtilmiştir.

Bu itibarla, İdarenin zarara uğratılmaması için 4734 sayılı Kanunda öngörülen hükümlere uygun işlem tesis edilmesi bakımından memurların görevlerini azami dikkat ve özenle yerine getirmeleri önem arz etmektedir.