Kemalpaşa Belediyesinde mal alımları ve yapım işlerinin bir kısmının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda öngörülen ihale usulleri yerine parçalara bölünerek doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirildiği görülmüştür.

Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde;

“İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

…

Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemez.

Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir. Diğer ihale usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabilir.”

hükmü yer almaktadır.

Aynı Kanun’un “Doğrudan temin” başlıklı 22’nci maddesinin d bendinde büyükşehir sınırı dahilinde bulunan idareler için doğrudan temin limiti 2018/1 numaralı Kamu İhale Tebliği ile 67.613,00 TL olarak belirlenmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, Kurumun 2018 yılı için 67.613,00 TL’yi aşmayan ihtiyaçlarını doğrudan temin kapsamında karşılayabileceği, bu limitin üzerindeki ihtiyaçlarını ise temel ihale usullerinden olan açık ihale veya belli istekliler arasında ihale usulleri çerçevesinde temin etmesi gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır. Kanun’un 22/d maddesinden yararlanmak suretiyle ihtiyacın bölünmesi, aynı Kanun’un 5’inci maddesinde yer alan ilkelere aykırılık teşkil etmektedir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre idarelerce ihtiyaçların ihale usulleriyle karşılanması esas olmakla birlikte, idarelere kolaylık sağlaması bakımından Kanun’un 22’inci maddesinde sayılan hallerde ihtiyaçlar doğrudan temin yoluyla karşılanabilmektedir. Doğrudan temin yönteminde ihtiyaçlar, Kanun’un 18’inci maddesinde sayılan (açık ihale usulü, belli istekliler arasında ihale usulü ve pazarlık usulü) ihale usulleri için tespit edilen kurallara uyulmaksızın; ilan yapılmadan, teminat alınmadan, ihale komisyonu kurma ve anılan Kanun’un 10’uncu maddesinde sayılan yeterlilik kriterlerini arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından sadece piyasa fiyat araştırması yapılarak temin edilebilir. Kısacası doğrudan temin bir ihale usulü olmayıp, Kanun’un 22’inci maddesinde sayılan hallerde ihtiyaçların temin edilmesi için başvurulabilecek bir alım yöntemidir.

Yapılan incelemede, Belediye tarafından dere mesire alanının aydınlatılmasında kullanılmak üzere alınan aydınlatma direklerinin nitelikleri aynı olmasına rağmen 4734 sayılı Kanun’un 22/d maddesinde öngörülen limit tutarının altında kalacak şekilde üç kısma bölünerek alındığı görülmüştür. Bu alımlar nedeniyle toplam 154.650,00 TL ödemede bulunulmuştur.

Tablo 11: Kısımlara Bölünen Mal Alımları

Benzer şekilde, Kemalpaşa İlçesi Kentpark Rekreasyon Alanı Düzenleme Yaptırılması Yapım İşinin geçici kabulünün yapıldığı 28.03.2018 tarihinden sonra gerek ihale kapsamında iş eksilişi olan iş kalemlerine ilişkin gerekse rekreasyon alanının genişletilmesi nedeniyle sonradan ortaya çıkan iş kalemlerine ilişkin Fen İşleri Müdürlüğünce 885.045,56 TL, Park ve Bahçeler Müdürlüğünce 774.153,19 TL olmak üzere söz konusu rekreasyon alanı için toplam 1.659.198,75 TL ödemede bulunulmuştur. Bu iş kapsamında; rekreasyon alanı etrafında bulunan imar yollarının yol temel dolgusunun yapılması işi, ilave yapılan yapay dere ile imar yolları arasında kalan kısma toprak dolgu yapılarak serilmesi işi, yürüme yollarına parke taşı ile kaplama yapılması işi, rekreasyon alanı girişine betonarme giriş takı yapılması işi, gölpark rekreasyon alanı köprü yapımı işi, yüzer iskele yapılması işi, iskele üzerinin kapatılmasında kullanılmak üzere tente yaptırılması işi, gölet kenarında bulunan yürüme yoluna aydınlatma yapılması işi için malzeme alımı, gelincik aydınlatma alımı işi, klinker tuğla irmiği alımı işi, çim alan ara ekim yapılması işi vb. yapım işleri yaptırılmıştır.

Ayrıca Belediye tarafından söz konusu rekreasyon alanı içerisinde bulunan yere müze

yapılması ve çevre düzenlemesinin tamamlanması için ise Fen İşleri Müdürlüğü tarafından 145.860,03 TL, Park ve Bahçeler Müdürlüğü tarafından 189.150,00 TL olmak üzere toplam 335.010,03 TL ödemede bulunulduğu görülmüştür. Bu iş kapsamında; müze alanı rulo çim (döşeme) işi, müze alanı rulo çim bermuda grass alımı işi, müze binası giydirme cephe yapılması için temperli cam alımı, müze binası giydirme cephe ve kompozit yapılması işi, müze binası teras döşeme kaplaması ve izolasyon yapılması işi vb. işler yaptırılmıştır.

Niteliği itibariyle aynı, benzer veya bir arada ihale edilebilecek yukarıda sayılan işlerin 4734 sayılı Kanun’un 22/d maddesinde öngörülen limit tutarının altında kalacak şekilde kısımlara bölünerek yaptırıldığı tespit edilmiştir.

Parasal sınırların altında kalacak şekilde, aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle temini, 4734 sayılı Kanun’un temel ilkelerine aykırılık teşkil etmektedir.

İdarenin rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamak amacıyla aynı nitelikte olan ve bütünlük sağlayan işlerini ihale etmek suretiyle karşılaması gerektiği düşünülmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Belediyemiz tarafından yapılacak mal ve hizmet alımı ile yapım işlerinde kısımlara bölünmeyerek ihale mevzuatına uygun bir şekilde alımların gerçekleşmesi sağlanacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi tarafından yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin ihale mevzuatına uygun olarak gerçekleştirileceği ifade edilmiş olmakla birlikte bulguda bahsedilen alımların kısımlara bölünerek doğrudan temin usulü ile yapılmasının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 5'inci maddesinde sayılan temel ilkelere aykırı olduğu değerlendirilmektedir.