Mevzuata aykırı olarak vakıf üniversitesi için hizmet binası olarak kullanılmak üzere bina inşaatı üstlenilmiştir.

Belediye meclisinin 2016/124 ve 2017/133 sayılı kararlarıyla 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75/c ve 38/g maddelerine istinaden belediye başkanına vakıf üniversitesi kampüsündeki bazı binaların yapımını üstlenme yetkisi verilmiştir.

5393 sayılı Kanun’un “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesinde

aynen;

“Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;

…

1. (Değişik: 12/11/2012-6360/19 md.) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerekir.” hükmü yer almaktadır.

Belediyenin dernek ve vakıflar ile ortak hizmet projesi yapabilmesinin ön koşulu yapılacak hizmetin belediyenin görev ve sorumluluk alanı içinde olmasıdır. Belediyenin görev ve sorumlulukları ise yine 5393 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesinde sayılmıştır. Anılan maddede, devlete ait her derecedeki okul binalarının inşaatı ile bakım ve onarımını yapmak belediyenin görev ve sorumlulukları arasında sayılmakla birlikte vakıf üniversitelerinin bu kapsamda değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır. Dolayısıyla meclis kararına istinaden vakıf üniversitesine ait hizmet binası yapım işinin Belediye tarafından üstlenilmesi hukuki dayanaktan yoksundur.

Kamu idaresi cevabında; “İdaremizce üstlenilen konu üniversite binası yapımı işi,yasal mer’i mevzuat ve hukuka uygun olup, aşağıda maddeler halinde konuya dair beyanlarımızı arz ediyoruz.

1. Ümraniye belediye meclisinin 07.09,2016 tarih 2016/124 no ‘lu ve 08,11,2017 tarih 2017/133 no’lu kararları ile Ümraniye ilçesi İnkılap Mahallesi,43 pafta ,15 ada, 87 parsel sayılı taşınmaz üzerine toplam 17.000 m2 kapalı alana sahip, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi ana kampus binasının Ümraniye Belediyesince 5393 sayılı yasanın 75.maddesine istinaden yaptırılmasına karar verilmiştir.

2. Yukarda bahsi geçen belediye meclis kararları akabinde Ümraniye belediye başkanlığı ile 29 mayıs üniversitesi rektörlüğü arasında 09,03,2018 tarihli yapım protokolü imzalanmıştır.

3. Yapımı üstlenilen üniversite kampüs binası İstanbul 29 mayıs üniversitesi Anayasa’nın 130. maddesindeki düzenlemeye göre bir kamu tüzel kişisi olup, kanunla kurulmuştur.

   Anayasanın 130.maddesinin birinci fıkrasında devlet üniversiteleri değil, genel olarak üniversitelerin devlet tarafından kanunla kurulacağı düzenlenmiş olup, Anayasa Mahkemesi de konuyla ilgili verdiği 29.06.1992 tarih 1991/21e. , 1992/42k.sayılı kararı ile vakıf üniversitelerinin mutlaka kanunla kurulması gerektiğine ve kamu tüzel kişiliğine sahip olduğuna karar vermiştir.

4. 5393 sayılı Belediye Kanununun 75/a maddesine göre Belediyeler “Belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanına giren konularda; Mahalli İdareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebilirler .”

   aynı kanunun “belediyenin görev ve sorumlulukları “başlıklı 14’ncü maddesi ile de “belediyenin görev,sorumluluk ve yetki alanı belediye sınırlarını kapsar” düzenlemesi getirilmiştir.

5. Bütün bu yasal düzenlemelerin birada değerlendirilmesi neticesinde görüleceği üzere, idaremizce bir kamu tüzel kişisi olan İstanbul 29 Mayıs Üniversitesinin, kampüs bina inşaatına dair yapım işi, alınan belediye meclis kararları ile üstlenilerek ,anlaşma imzalanmıştır. Ayrıca beyan etmemiz gerekirse, konu inşaat idaremiz görev ve sorumluluk alanı oluşturan belediyemiz sınırları kapsamında bulunmaktadır.

Vakıf üniversiteleri hakkında yapılacak değerlendirmelerde bu üniversitelerin birer kamu tüzelkişi oldukları bu üniversitelerin hukuki rejim anlamında da mali konuları dışında esas olarak kamu hukukuna tabi oldukları ve diğer kurumlarla olan hukuki ilişkilerinde kamu hukukuna ilişkin hükümlerin uygulanmasının zorunluluğunu dikkate almamız gerekmektedir.

konu ile alakalı beyanlarımız yukarıda belirttiği şekilde olup, idaremizce mer’i yasal mevzuata uygun olarak bir başka kamu tüzel kişisinin yapım işi üstlenilerek, usulüne uygun olarak tamamlanmıştır.” denilmektedir.

Sonuç olarak İdare tarafından gönderilen cevapta özetle; kamu tüzel kişiliğine haiz olan vakıf üniversitelerinin 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75’inci maddesi kapsamında kamu kurum ve kuruluşu olarak değerlendirildiği ve Kanun’un “Belediyenin görev ve sorumlulukları” başlıklı 14’üncü maddesinden hareketle söz konusu yapım işinin üstlenildiği belirtilmiştir.

Anayasanın 130’uncu maddesinde vakıflar tarafından kurulan yükseköğretim kurumlarının kamu tüzel kişiliğine sahip olduğu belirtilmiş; mali ve idari konuları dışındaki akademik çalışmaları, öğretim elemanlarının sağlanması ve güvenlik yönlerinden Devlet eliyle kurulan yükseköğretim kurumları için Anayasa’da belirtilen hükümlere tabi olduğu açık bir şekilde hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla vakıflar tarafından kurulan yükseköğretim kurumları her ne kadar kamu tüzelkişiliğine sahip olsalar da idari ve mali olarak Devlet eliyle kurulan üniversitelerden farklı bir rejime tabi olduklarından 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesinde zikredilen kamu kurum ve kuruluşları arasında değerlendirilmesi mümkün değildir. Diğer bir deyişle vakıf üniversiteleri akademik çalışmaları, öğretim elemanlarının sağlanması ve güvenlik yönlerinden kamu hukukuna tabi olmakla birlikte bunun dışında kalan idari ve mali konularda Devletten bağımsız olarak faaliyet gösteren kuruluşlardır. Oysaki devlet üniversitelerinde; kamusal finansman ağırlıklı karma finansman uygulanmakta, bütçeler merkezi yönetim bütçesinin bağlı olduğu esaslara göre yürürlüğe konulmakta ve denetlenmektedir. Kısacası devlet üniversiteleri kendi özel gelirlerinin yanında merkezi yönetim bütçesinden de katkı almakta ve merkezi yönetim bütçesinin tabi olduğu esaslara göre denetlenmektedir. Vakıf üniversiteleri ise bu usul ve esaslardan tamamen bağımsız bir şekilde mali yönetimini gerçekleştirmektedir. Dolayısıyla vakıf üniversitelerini mali ve idari açıdan kamu kurum ve kuruluşu gibi değerlendirmek mümkün değildir.

5393 sayılı Kanun’un 14’ncü maddesinin (b) fıkrasında Devlete ait her derecedeki okul binasının inşaatının yapılabileceği belirtilmiştir. Dolayısıyla Devlete ait olmayan ancak kamu tüzel kişiliğine haiz olan ve yukarıda açıklanan gerekçelerle mali ve idari açıdan bağımsız nitelikte olan ve bu nedenle Belediye Kanunu'nun 75'inci maddesinin uygulanması açısından kamu kurum veya kuruluşu statüsüne haiz olmayan vakıf üniversitesine ait bina inşaatının belediye tarafından üstlenilmesinde mevzuata uyarlık bulunmamaktadır.