İdarenin kaynak suyu kullanım hakkı ihale ile kiraya verilmeyip tahsis suretiyle devredilmiştir.

167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun’un 4’üncü maddesinin üçüncü fıkrası gereği, Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerdeki kaynak suları (mazbut vakıflara ait sular hariç), 2886 sayılı Kanun hükümlerine uyularak il özel idarelerince kiraya verilebilmektedir.

6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 1’inci maddesi ile İstanbul ve Kocaeli il mülki sınırları içerisinde bulunan köylerin tüzel kişiliği kaldırılarak bağlı bulundukları ilçe belediyelerine mahalle olarak katılmışlardır. Aynı Kanun maddesiyle bu illerdeki il özel idarelerinin tüzel kişiliği de kaldırılmıştır.

6360 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesinin (2) numaralı fıkrası gereğince mevzuatla il özel idarelerine yapılan atıfların, bu Kanun kapsamında tüzel kişiliği kaldırılan il özel idareleri için ilgisine göre bakanlıklara, bakanlıkların bağlı veya ilgili kuruluşları ile bunların taşra teşkilatına, Hazineye, valiliklere, büyükşehir belediyelerine ve bağlı kuruluşlarına veya ilçe belediyelerine yapılmış sayılacağı hüküm altına alınmıştır. Tüzel kişiliği kaldırılan il özel idarelerine 22/2/2005 tarihli ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu ve diğer mevzuatla verilmiş olan yetki, görev ve sorumluluklarında ilgisine göre bu kurum ve kuruluşlar tarafından kullanılıp yerine getirileceğini düzenlemektedir.

İstanbul İl Özel İdaresinin tüzel kişiliğinin sonlandırılması üzerine 167 sayılı Kanun’da il özel idareleri için tanınan kaynak sularının işletilmesi hakkı İSKİ tarafından kullanılmaktadır.

2560 Sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri

Hakkında Kanun’un 22’nci maddesine göre, İSKİ'nin işlemleri 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na tabi değildir ve İdarenin alım, satım ve ihalelerinde uygulanacak esas ve usuller bir yönetmelikle belirlenir. Anılan madde gereğince kaynak sularının kiralanmasına ilişkin İSKİ tarafından Kaynak Sularının Kiralanması ile Yeraltı Sularının Satışı Taşınması ve Tüketilmesinin Denetlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik yayımlanmıştır. Bu Yönetmelik’te de, kaynak sularının işletilmesi hakkının; İstanbul Su ve Kanalizasyon Genel Müdürlüğü Taşınır, Taşınmaz, Kaynak ve Hakların Değerlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’te belirtilen ihale usullerinden biriyle kiraya verileceği düzenlenmiştir.

Söz konusu Yönetmelik’e göre; İstanbul Büyükşehir Belediye il sınırları içindeki kaynak sularının kullanım hakkının ihaleyle kiraya verilmesi gerektiği açıktır.

Diğer taraftan, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce yürürlüğe konulan Su Tahsisleri Hakkında Yönetmeliğin “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde; “Bu Yönetmelik, denizler hariç olmak üzere genel sularda Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yapılacak su tahsisleri ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca ilgili kanunların verdiği yetkiye dayanarak su kaynaklarının tahsisi, kiralanması, ruhsatlandırılması gibi işlemlerde Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün görüşünün alınmasına ilişkin usul ve esasları kapsar.” denilmek suretiyle, diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca ilgili kanunların verdiği yetkiye dayanarak su kaynaklarının tahsisi, kiralanması, ruhsatlandırılması gibi işlemlerde Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü görüşünün alınması zorunlu hale getirilmiştir.

Bu çerçevede, İSKİ’nin mülkiyetinde bulunan bu kapsamdaki suların tahsisi, kiralanması, ruhsatlandırılması gibi işlemlerde, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün görüşünün alınması gerekmektedir.

Ancak yapılan incelemelerde; İstanbul ili Eyüp ilçesi, Kemerburgaz Mevkii,3012 sayılı parselde bulunan 11 no.lu; 2653, 2748, 2749, 2750, 960 sayılı parsellerde bulunan 12-13 no.lu;

2677, 2668, 2669, 3014sayılı parsellerde bulunan 14-15 no.lu; 2648 sayılı parsellerde bulunan

16.no.lu; 3016 sayılı parsellerde bulunan 19 no.lu (Başhavuz) Vakıf Hamidiye Memba alanları ile 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8’inci Alacahamam, Paşa Çeşmesi ve Katması Hamidiye maslaklarına ait tüm kaynak sularının kullanım hakkının, İSKİ tarafından ihalesiz olarak HAMİDİYE AŞ’ye tahsis edildiği, ayrıca bu işlemler için Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü görüşünün de alınmadığı görülmüştür.

İdare tarafından, kaynak sularının işletme ve kullanım haklarının kiralanmasının, Kaynak Sularının Kiralanması ile Yer Altı Sularının Satışı Taşınması ve Tüketilmesinin Denetlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in kaynak suyu kaynaklarının isteklilere kiralanmasına ilişkin hususları düzenleyen 8’inci maddesinde yer alan, kaynak suyu kaynaklarının işletme ve kullanım haklarının kiralanması İSKİ Taşınır, Taşınmaz, Kaynak ve Hakların Değerlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce yürürlüğe konulan Su Tahsisleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Söz konusu denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından, mülkiyetinde bulunan suların tahsisi, kiralanması ve ruhsatlandırılması gibi hususlarda Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ile gerekli yazışmaların yapılarak uygun görüşünün alındığı; ancak kaynak sularının ihale usulüyle kiraya verilmesinin gerek mevzuat açısından gerekse saha uygulamaları açısından mümkün olamadığı; bu sebeple, 2014 yılında çıkarılmış olan Yönetmelik'in 2021 yılında “Kaynak Suyu Kiralama ve Ham Su Satışına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” adı ile güncellenerek İSKİ Genel Kurulu onayına sunulduğu belirtilmişse de; Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünden uygun görüş alınması hariç İdarenin değerlendirmesinde yer alan hususlara katılmak mümkün değildir. Zira; 2560 Sayılı Kanun’un 22’nci maddesine göre, İSKİ’nin işlemleri 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na tabi değildir ve İdarenin alım, satım ve ihalelerinde uygulanacak esas ve usullerin bir yönetmelikle belirleneceği belirtilmiş olup anılan madde gereğince kaynak sularının kiralanmasına ilişkin İSKİ tarafından Kaynak Sularının Kiralanması ile Yeraltı Sularının Satışı Taşınması ve Tüketilmesinin Denetlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik yayımlanmıştır. Bu Yönetmelik’te de, kaynak sularının işletilmesi hakkının; İstanbul Su ve Kanalizasyon Genel Müdürlüğü Taşınır, Taşınmaz, Kaynak ve Hakların Değerlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’te belirtilen ihale usullerinden biriyle kiraya verileceği düzenlenmiştir.

Netice olarak; İdarenin; İstanbul büyükşehir belediyesi sınırları içindeki kaynak sularının kullanım hakkının ihaleyle kiraya verilmesi gerektiği açıktır.