Belediye tarafından, toplu bir şekilde faturalandırılmış mal ve malzeme alımlarının fatura detaylarında dayanıklı taşınırlar ile maddi olmayan duran varlık niteliğinde olan bazı bilgisayar yazılımlarının olmasına rağmen bunların ilgili duran varlık hesaplarında izlenmeyip doğrudan giderleştirildiği görülmüştür.

1. Yıl İçinde Alımı Yapılan Bazı Dayanıklı Taşınırların Doğrudan Giderleştirilmesi

   
   

   Toplu bir şekilde faturalanmış bazı mal ve malzeme alımlarının fatura detaylarında dayanıklı taşınır alımlarının da bulunmasına rağmen ilgili maddi duran varlık hesaplarında takip edilmediği ve doğrudan giderleştirildiği görülmüştür.

   Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 198’inci maddesine göre, kurum faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan her türlü büro makine ve cihazları ile döşeme, masa, koltuk, dolap, mobilya gibi uzun süre kullanılabilen varlıkların 255 Demirbaşlar Hesabında takip edilmesi gerekmektedir. Yönetmelik’in adı geçen hesabın işleyişini anlattığı 199’uncu maddesinden bütçeye gider kaydıyla edinilen, envanteri yapılan ya da bedelsiz olarak belediyeye devredilen demirbaşların bu hesaba borç kaydedilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

   
   

   04.11.2015 tarihli ve 29522 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 47 sıra numaralı Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği’nin 3’üncü maddesinde, amortisman ve tükenme payına tabi hesaplar arasında 255 Demirbaşlar Hesabı da sayılmıştır. Aynı Tebliğ’in 6’ncı maddesinde maliyeti 14.000,00 TL’yi aşmayan dayanıklı taşınırlar için amortisman oranının

   %100 olacağı belirtilmiştir. Yani, bu tutarın altında kalan dayanıklı taşınırların muhasebe kayıtlarına alındığı yılın sonunda tamamen amorti edilmesi gerekmektedir.

   Maddi duran varlık bedellerinin ekonomik ömrü içerisinde giderleştirilmesi ve hesaben yok edilmesini izlemek için 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabının kullanılacağı Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 202’nci maddesinde düzenlenmiştir. Maddi duran varlık hesapları için ayrılacak amortisman tutarlarının yıl sonunda 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabına alacak, 630 Giderler Hesabına borç kaydedilmesi gerekmektedir.

   Ödeme evraklarında yapılan incelemelerde, Belediyenin yıl içinde yapmış olduğu çok sayıda taşınır alımı olduğu ve bazı dayanıklı taşınırların 630 Giderler Hesabı ile muhasebeleştirildiği görülmüştür. Toplu bir şekilde fatura edilmiş doğrudan temin usulü ile yapılan mal ve malzeme alımlarının fatura detayında masa takımı, makam koltuğu, olimpik tenis masası, televizyon, halı, bisiklet, güvenlik kamerası, hoparlör, mikrofon seti, tekerlekli sandalye ve benzeri dayanıklı taşınırların olduğu ancak 255 Demirbaşlar Hesabında muhasebeleştirilmediği tespit edilmiştir. Ayrıca, maddi duran varlık hesaplarında takip edilmeyen bu dayanıklı taşınırlar için yıl sonunda amortisman ayırma işlemi de yapılamamıştır.

   Belediye tarafından yıl içinde alımı yapılan demirbaş niteliğindeki bazı taşınırların hatalı muhasebeleştirilmesi nedeniyle 255 Demirbaşlar Hesabı ile 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabının hatalı görünmesine sebep olunmaktadır. Belediyenin mali durumunun saydam ve gerçeğe uygun şekilde ilgililere bilgi sunabilmesi için belediye envanterine giren dayanıklı taşınırların ilgili maddi duran varlık hesaplarında muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.

   
   

2. Ekonomik Değer Taşıyan Bilgisayar Yazılımlarının Haklar Hesabında Takip Edilmemesi

Belediye tarafından, toplu bir şekilde faturalandırılmış mal ve malzeme alımlarında, maddi olmayan duran varlık niteliğinde olan bazı bilgisayar yazılımlarının 260 Haklar Hesabında izlenmeyip doğrudan giderleştirildiği görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 210’uncu maddesinde, 260 Haklar Hesabının bedeli karşılığı edinilen hukuki tasarruflar ile belirli alanlarda tanınan kullanma ve yararlanma gibi hak ve yetkiler dolayısıyla yapılan ve ekonomik değer taşıyan harcamaların izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir.

Adı geçen Yönetmelik’in 214’üncü maddesine göre, hakların maliyet bedellerinin, kullanılabilecekleri süre içerisinde yok edilmesini izlemek için 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabının kullanılması gerekmektedir. 04.11.2015 tarihli ve 29522 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 47 sıra numaralı Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği’nin 6’ncı maddesinde, Maddi Olmayan Duran Varlıklar ve Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar hesap gruplarında izlenen varlıklar için amortisman oranının %100 olduğu belirtilmiştir. Yani, haklar hesabında takip edilen maddi olmayan duran varlıklar, hesaplara alındığı yıl sonunda tamamen amorti edilmelidir.

Yapılan incelemede, toplu bir şekilde fatura edilmiş doğrudan temin usulü ile yapılan mal ve malzeme alımlarının bir kısmının fatura detayında ekonomik değeri olan bilgisayar yazılımı alımlarının yapıldığı görülmüştür. Fakat maddi olmayan duran varlık niteliğinde olan bu bilgisayar yazılımı alımları 260 Haklar Hesabına kaydedilmeyip doğrudan 630 Giderler Hesabına kaydedilmiştir. Ayrıca, 260 hesabında takip edilmeyen bilgisayar yazılımlarının yıl sonunda amortisman kayıtlarının yapılamaması sonucu 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabının da eksik görünmesine sebep olunmuştur.

Belediyenin mali durumunun saydam ve gerçeğe uygun şekilde ilgililere bilgi sunabilmesi için söz konusu varlıkların ilgili duran varlık hesaplarında muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “İdaremiz tarafından yıl içerinde alınan bazı alımlarda 630 Giderler Hesabı ile giderleştirilmiş olup fatura içerisinde 255 Demirbaşlar Hesabı ve 260 Haklar Hesabı konusu alımlarında yer aldığı görülmüş. Söz konusu durumla ilgili gerekli hassasiyet 2019 Mali Yılı İçerisinde gösterilmekte olup Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği çerçevesinde ilgili kayıtlar yapılacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi tarafından bulguda bahsedilen hususa 2019 yılı itibariyle dikkat edildiği ifade edilmekle birlikte 2018 yılında alımı yapılan bazı maddi ve maddi olmayan duran varlıkların ilgili varlık hesaplarında takip edilmeyerek doğrudan giderleştirilmesi Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’ne aykırı olup bu

uygulama sebebiyle 2018 yılı mali tablolarında 255 Demirbaşlar, 260 Haklar Hesapları ile bu hesaplara ilişkin amortisman hesapları ve 630 Giderler Hesabı gerçek durumu tam olarak yansıtmamaktadır.