Toplu sözleşmeyle işçilere; evli-bekâr, çocuklu-çocuksuz ayrımı yapılmaksızın aile, çocuk, yakacak, izin harçlığı gibi sosyal harcamalarını karşılamak amacıyla birleştirilmiş şekilde sosyal yardım ödenmekte ve ödenen bu tutarın tamamı gelir vergisi matrahına dahil edilmesine karşın sosyal güvenlik primi matrahına dahil edilmemektedir.

5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu’nun 80’inci maddesi birinci fıkrasının (b) bendinde; Sosyal Güvenlik Kurumunca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek çocuk ve aile zamlarının prime esas kazanca tabi tutulmayacağı belirtildiğinden Sosyal Güvenlik Kurumunca belirlenecek tutarı aşmayan çocuk ve aile zammı ödemelerinin prime esas kazanca tabi tutulmaması;

5510 Sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu’nun 80’inci maddesi birinci fıkrasının (c) bendinde; “(b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm

ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınmaz.” denilmektedir. Bu nedenle nakit olarak ödenmiş olan izin harçlığı ve yakacak yardımı ödemelerinin prime dâhil edilmesi;

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 25’inci maddesi birinci fıkrasının 4’üncü bendinde; hizmet erbabına ödenen çocuk zamlarının; devletçe verilen miktarları aştığı takdirde, fazlasının vergiye tabi tutulacağı belirtildiğinden söz konusu miktarların aşılmaması durumunda vergiye tabi tutulmaması;

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 24’üncü maddesi birinci fıkrasının 4’üncü bendinde; “657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre ödenen yakacak yardımı (memur, işçi ve Bağ-Kur emeklilerine avans olarak ödenenler dahil); Gelir Vergisinden istisna edilmiştir.” denilmektedir. Bu nedenle yakacak yardımının gelir vergisi matrahına dahil edilmemesi;

Nakit olarak ödenen izin harçlığı için gelir vergisi bakımından bir istisna öngörülmediğinden gelir vergisi matrahına dahil edilmesi;

Gerekmektedir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere; aile, çocuk, yakacak ve izin harçlığı yardımlarının gelir vergisi ve SGK prim matrahlarına dahil edilmeleri farklılık göstermektedir.

İdarenin personel işlemlerinin incelenmesi neticesinde; İdare işçilerine toplu sözleşmeyle aile, çocuk, yakacak ve izin harçlığı gibi sosyal harcamaları karşılamak amacıyla birleştirilmiş şekilde sosyal yardım ödediği; ancak birleştirilmiş ödeme nedeniyle, sosyal güvenlik primi ve gelir vergisi matrahlarına dâhil edilmesi veya edilmemesi gereken tutarların hesaplanamadığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; bulgu doğrultusunda gerekli düzeltmelerin yapıldığı ifade edilmiştir.

Netice olarak; mevzuatında belirtilen şekilde sosyal güvenlik primi ve gelir vergisi matrahlarına dâhil edilebilmesi için söz konusu ödemelerin, toplu iş sözleşmelerinde ayrı ayrı belirlenmesi gerekmektedir.