A- Geçmiş Dönemde Kayıtlara Alınmış Bazı Taşınırlara Amortisman Ayrılmaması veya Eksik Ayrılması

Geçmiş dönemlerde Belediye tarafından aktif kayıtlarına alınan dayanıklı taşınırlardan bazıları için hiç amortisman ayrılmadığı ya da yılı içinde eksik amortisman ayrıldığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 187’nci maddesinde belediyelerin taşınır ve taşınmaz amortismanına ilişkin işlemlerini Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslara göre yürütmesi gerektiği hükmü yer almaktadır. Bu kapsamda Muhasebat Genel Müdürlüğü tarafından çıkarılan 04.11.2015 tarih ve 47 sıra No.lu Genel Tebliğ’de hangi duran varlık için, hangi oranda amortisman ve tükenme payları uygulanacağı düzenlenmiştir. Anılan

Yönetmelik hükmü gereği belediyelerin de Muhasebat Genel Müdürlüğü tarafından çıkarılan Tebliğ hükümleri çerçevesinde taşınır ve taşınmazlara ilişkin amortisman uygulamalarını gerçekleştirmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede Belediyenin geçmişten gelen ve amortismana tabi olan bazı dayanıklı taşınırları için hiç amortisman ayrılmadığı ya da yılı içinde amortisman ayrılan varlık tutarlarının geçmiş dönemden gelen varlık tutarlarından düşük kaldığı görülmüştür. Bu durumda ya geçmişten gelen varlıklar için amortisman ayırma süresinin dolduğu ve tamamen amorti edilmediği ya da yılı içinde bu varlıklara eksik amortisman kaydı yapıldığı düşünülmektedir. Belediye tarafından amortisman ayrılan dayanıklı taşınırlar için liste bulunmasına rağmen bu liste 2012 yılı öncesinde kayıtlara alınan varlıklara ilişkin veri sunmamaktadır. Dolayısıyla bazı varlık kalemleri için eksik ayrılan amortismanlara ilişkin net rakamsal tespitler yapmak mümkün olmamaktadır.

Yapılan açıklamalara uygun örnek vermek gerekirse, otomobillere ilişkin geçmişten gelen 140.565,59 TL, Etiketleme ve Numaralandırma Makineleri için ise 20.992,20 TL aktif kaydı bulunmasına rağmen bu varlıklar için geçmişte veya yılı içinde amortisman ayrılmadığı görülmüştür. Yine motorsuz kara taşıtlarının geçmişten gelen varlık tutarından 249.824,86 TL’si için geçmişte veya yılı içinde amortisman ayrılmamıştır.

Sonuç olarak Belediyenin geçmişten gelen ve amortismana tabi olan dayanıklı taşınırlarının amortisman işlemlerine ilişkin hata ve eksikliklerin olduğu ve bu durumun düzeltilmesi için gerekli çalışmaların yapılması gerektiği düşünülmektedir.

B- Tamamen Amorti Edilmesi Gereken Taşınırların Amortisman İşlemlerinin Mevzuata Uygun Yapılmaması

Belediyenin geçmişten gelen ve ilgili mevzuatı uyarınca %100 amortismana tabi olan bazı varlık kalemleri için amortisman işlemlerinin mevzuata uygun yapılmadığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin Maddi Duran Varlıklar Hesap grubuna ilişkin işlemleri açıklayan 187’nci maddesinde;

“…

Bu Yönetmelik kapsamına dâhil kamu idarelerince muhasebe sistemine dâhil edilen maddi duran varlıklardan; arazi ve arsalar, yapım aşamasındaki sabit varlıklar, varlıkların elde edilmesi için verilen avans ve krediler ile sanat eserleri dışındakilerden hangilerinin

amortismana tabi tutulacağı ve bunlara ilişkin uygulanacak amortisman süre, yöntem ve oranları ile ilgili olarak Maliye Bakanlığınca belirlenen esas ve usuller uygulanır.

…” hükmü yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükmü değerlendirildiğinde, belediyeler için de Muhasebat Genel Müdürlüğü tarafından amortisman ve tükenme paylarına ilişkin olarak çıkarılan 47 sıra No.lu Genel Tebliğ’in uygulanması gerektiği anlaşılmaktadır.

İlgili Tebliğ’in 5’inci maddesinde, duran varlıklar için Ek-1’de yer alan Amortisman ve tükenme payları süre ve oranlarının uygulanacağı, 6’ncı maddesinde ise, 14.000 TL’yi aşmayan dayanıklı taşınırların her biri için hesaplara alındığı yılın sonunda %100 amortisman uygulanarak bu varlıkların tamamen amorti edilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Yapılan incelemede Belediye tarafından geçmişten gelen ve belli bir limitin altında kalan bazı dayanıklı taşınırlar ile Tebliğ ekinde %100 amortismana tabi olduğu belirtilen bazı duran varlıklar için gerekli amortisman ayırma işlemlerinin mevzuata uygun şekilde yapılmadığı görülmüştür.

İlgili mevzuatı uyarınca %100 amortismana tabi olduğu veya belirli bir limitin altında olduğu için tamamen amorti edilmesi gereken dayanıklı taşınırlar ve bunların amortismanlarına ilişkin bilgiler şu şekildedir:

Tablo 7: %100 Amortismana Tabi Dayanıklı Taşınırlar ve Bunlara İlişkin Amortismanlar

Sonuç olarak Belediye tarafından ilgili mevzuatı uyarınca %100 amortismana tabi varlıkları için amortisman ayrılmaması veya eksik ayrılması neticesinde 2018 yılı sonu itibariyle mali tablolarında 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabının olduğundan 484.780,55 TL eksik görünmesine sebep olunduğu düşünülmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Geçmiş dönemde aktif kayıtlarına alınan dayanıklı taşınırlardan amortisman ayrılmayan veya eksik amortisman ayrılan taşınırlar için 22/05/2019 tarih ve 4781 numaralı Muhasebe İşlem Fişi ile amortisman ayrılma işlemleri gerçekleştirilmiş olup; bundan sonra da amortisman işlemleri, hangi duran varlık için hangi oranda amortisman uygulanacağını hükümlerini içeren Muhasebat Genel Müdürlüğünün 47 sıra nolu Genel Tebliğine göre yapılacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu İdaresi tarafından bulguda belirtilen görüşler doğrultusunda işlem tesis edildiği anlaşılmıştır. Ancak söz konusu işlemlere ilişkin muhasebe kayıtları 2019 yılında yapıldığından 2018 yılı Mali Tablolarındaki hatayı etkilememektedir. Dolayısıyla 2018 yılı Mali Tablolarında yer alan 257 Hesabının gerçeği yansıtmadığı değerlendirilmektedir.