İdare tarafından büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan su abonelerinden tahsil edilen evsel katı atık bedellerinin ilgili ilçe belediyelere zamanında aktarılmadığı görülmüştür.

2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 11’inci maddesinin on birinci fıkrasında; “Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlüdürler. Bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacaklar, sorumlu yönetimlerin yapacağı yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlüdür. Bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınır. Bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretler, katı atıkla ilgili hizmetler dışında kullanılamaz.” hükmü yer almaktadır.

Yukarıda ifade edilen Kanun maddesine istinaden 27.10.2010 tarihli ve 27742 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik’in “Evsel katı atık tarife türleri” başlıklı 20’nci maddesinde; “

(1) Evsel katı atık hizmetleri atık miktarı belirleme yöntemine göre aşağıda sayılan iki farklı tarife türü üzerinden ücretlendirilebilir:

a) 18 inci maddede belirtilen yöntemlere göre hesaplanmış ve değişken ücretlerden oluşan tarife,

b) Kirleten öder ilkesi dikkate alınarak ve 18 inci maddede belirtilen yöntemlere göre idareler tarafından hesaplanmış ve üretilen atık miktarını atık üreticilerinin etkileyemediği sabit tarifeler.

(2) Evsel katı atık idareleri her atık üreticisine sadece aldıkları hizmetlerin maliyetlerini dikkate alarak tarife belirlerler.”

“Faturalandırma” başlıklı 22’nci maddesinde;

“(1) Atıksu ve evsel katı atık hizmetlerine ait ücretlendirme yapılan hizmetin karşılığı olarak müstakilen, düzenli aralıklarla su faturaları üzerinden yapılır.”

ifadeleri yer almaktadır.

Yapılan incelemede; İdare tarafından su faturalarından tahsil edilen evsel katı atık bedelleri ile gecikme zamlarının ve buna ilişkin Katma Değer Vergisi tahsilatlarının ilçe belediyelerine zamanında ve tam olarak aktarılmadığı tespit edilmiştir.

Aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere 31.12.2022 tarihi itibariyle ilçe belediyelerine aktarılmayan evsel katı atık bedeli 38.171.803,54 TL’dir.

Tablo 11: İlçe Belediyelerine Aktarılmayan Evsel Katı Atık Bedelleri Sıra No Belediyeler

Ayrıca idarenin kayıtlarında gösterilen bu tutarlar ile ilgili belediyelerin kayıtları arasında uyumsuzluklar olduğu da tespit edilmiştir. Bu uyumsuzluğun giderilmesi amacıyla idare ile ilgili belediyeler arasında mutabakatın sağlanması gerekmektedir.

İdarenin kayıtları ile ilgili belediyelerinin kayıtları arasındaki farklılığın, BASKİ’nin tahsilatını yaptığı evsel katı atık bedellerini ilgili belediyelere bildirme ve aktarma sürelerinin net olmaması ile geç aktarılması durumunda uygulanacak faizin başlangıcı ve faiz oranının belirsizliğinden kaynaklandığı görülmektedir. Balıkesir Belediye Meclisi kararları ile evsel katı atık tarifelerinin tahsilatından su abonesi bulunan aboneler için BASKİ’yi görevlendirmiş ve tarifeleri, tahsilat yöntemini, zamanı ile ilkeleri belirlenmiş olmasına rağmen Belediye Meclisi kararlarında yapılan tahsilatın ilgili belediyelere bildirme ve aktarma süreleri ile geç aktarılması durumunda uygulanacak yaptırıma ilişkin karar alınmamıştır.

Balıkesir Belediye Meclisinin evsel katı atık tarifelerini, tahsilat yöntemini, zamanını ve ilkelerini belirleyen kararlarında bu eksikliği giderecek karar alması uygun olacaktır.

Kamu idaresi cevabında, birikmiş olan evsel katı atık bedellerinin tüm Belediye Başkanlıkları ile mutabakat sağlanarak hesaplarına aktarıldığı ve 31.05.2023 tarihi itibariyle aktarılmayan evsel katı atık bedelinin kalmadığı ve bundan sonra süresinde aktarılması hususunda gerekli hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, İdarenin ek bir mali yükle karşılaşmasını önlemeyi teminen abonelerden tahsil edilen evsel katı atık bedellerinin ilgili ilçe belediyelerine zamanında aktarılması gerekmektedir.