İdare tarafından 2019 yılı içerisinde tahsil edilen harcamalara katılma payları, mevzuatta öngörülen şekilde tahsil edilmemektedir.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 86,87 ve 88’inci maddelerinde yol, kanalizasyon ve su tesisleri harcamalarına katılma payları düzenlenmiş ve hangi hallerde harcamalara katılma paylarının alınacağı açıklanmıştır. İlgili maddelerde harcamalara katılım paylarının, adı geçen hizmetlerden yararlanan gayrimenkul sahiplerinden alınacağı belirtilmiştir.

Adı geçen Kanun’un “Payların hesaplanması” başlıklı 89’uncu maddesinde; harcamalara katılma paylarının, bir program dâhilinde veya istek üzerine doğrudan doğruya yapılan işlerde, bu hizmetler dolayısıyla yapılan giderlerin tamamı olduğu ifade edilmiş; maddenin devamında ise harcamalara katılma paylarının bina ve arsalarda vergi değerinin yüzde 2’sini geçemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Kanun’un “Payların tahakkuk şekli” başlıklı 90’ıncı maddesinde; yol harcamalarına katılma payının, bu hizmetin yapıldığı yollardan faydalanan, su tesisleri ile kanalizasyon harcamalarına katılma paylarının ise hizmetten faydalanma şekillerine göre ilgili gayrimenkul sahipleri arasında ve 89’uncu maddeye göre hesaplanan katılma payları toplamının ilgili gayrimenkullerin vergi değerleri toplamına oranlanarak dağıtılması suretiyle hesaplanıp tahakkuk ettirileceği hüküm altına alınmıştır.

Kanun’un “Tahsil şekli” başlıklı 93’üncü maddesinde ise, harcamalara katılma paylarının, payların ilan veya tebliğ edildiği yılı takip eden yıldan itibaren iki yılda ve dört eşit taksitte, peşin ödemelerle tahakkuk tarihinden itibaren bir ay içinde tahsil edileceği kayıt altına alınmıştır.

Yukarıda yer alan düzenlemelerden anlaşılacağı üzere; harcamalara katılma payları, İdare tarafından sunulan yatırım eksenli kamu hizmetlerinin maliyetlerinin bir kısmının, bu hizmetlerden yararlananlardan karşılanması amacıyla alınmaktadır. Dolayısıyla harcamalara katılma paylarından bahsedilebilmesi için ön koşul, Kanun’un öngördüğü nitelikte kamu hizmetlerinin hayata geçirilmiş olmasıdır. Diğer yandan harcamalara katılma paylarının,

hizmetten yararlanan gayrimenkul sahipleri arasında oranlanarak dağıtılması ve bu şekilde hesaplanıp tahakkuk ve tahsilat işlemlerinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

İdarenin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; katılma paylarının, İdare tarafından yapı ruhsatı verilmesinin koşullarından biri olarak, harcamalara katılma paylarını doğuracak herhangi bir hizmetin sunulup sunulmadığına bakılmaksızın inşaat sahiplerinden tahsil edildiği görülmüştür. Kaldı ki, 2019 yılı içerisinde İdare tarafından kanalizasyon ve su tesisleri harcamalarına katılma payını doğuracak nitelikte bir harcama da gerçekleştirilmemiştir.

Söz konusu uygulama neticesinde katılma payları her ne kadar İdarenin olağan bir gelir kalemine dönüşmüş olsa da, bu durum hem katılma paylarının Kanun’da öngörüldüğü şekilde tahsiline engel teşkil etmekte hem de yalnızca yapı ruhsatının verilmesi esnasında tahsil edildiği için hizmetten yararlanan gayrimenkul sahiplerinden değil, yalnızca inşaat sahibinden tahsil edilmesi sonucunu doğurmaktadır.

Yukarıda yer verilen denetim tespitine binaen, İdare tarafından İmar Müdürlüğü tarafından ruhsat verme işlemlerinin tamamlanmasını müteakip konu ile ilgili çalışmaların başlatılacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak harcamalara katılma paylarının, Kanun’da öngörüldüğü şekilde yapılan hizmetler sonucunda ve hizmetten yararlanan tüm gayrimenkul sahipleri arasında tahakkuk ettirilerek tahsilinin sağlanması gerekmektedir.