Karar Künyesi
Üniversite özel bütçesinden ödenmesi gereken giderlerin döner sermaye işletmesi tarafından ödendiği görülmüştür.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun "Yükseköğretim Kurumlarının görevleri" başlıklı 12'nci maddesinin (ı) bendinde döner sermaye işletmelerini kurmak ve verimli çalıştırmak yükseköğretim kurumlarının görevleri arasında sayılmıştır.
Aynı Kanun'un mali hükümleri içeren onuncu bölümünde yer alan "Döner Sermaye" başlıklı 58'inci maddesinde döner sermaye işletmesinin kuruluşu, gelirleri ve giderleri ile hükümlere yer verilmiştir. İlgili maddenin (b) bendinde, ilgili yükseköğretim kurumunun niteliğine göre döner sermaye gelirlerinin %15 ile %35 arasında değişen oranlarda "ilgili yükseköğretim kurumunun ihtiyacı olan mal ve hizmet alımları, her türlü bakım, onarım, kiralama, devam etmekte olan projelerin tamamlanmasına yönelik inşaat işleri ve diğer ihtiyaçlar ile yönetici payları için" kullanılacağı belirtilmiş, gelirlerin en az %5'inin de bilimsel araştırma projelerinin finansmanı için kullanılacağı hükme bağlanmıştır. İlgili Kanun maddesinin diğer bentlerinde döner sermaye gelirlerinden yöneticilere, akademik ve idari personele yapılacak ödemelere ilişkin hükümlere yer verilmiştir.
Aynı maddenin (i) bendi şu şekildedir:
"Döner sermaye işletmesi faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinde, kaynakların ekonomik, verimli ve tasarruflu kullanılması esastır. Yapılacak olan ödemelerde gelir-gider dengesinin gözetilmesi zorunludur."
Yükseköğretim Kurumları Döner Sermaye İşletmelerinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik'in "Gelir ve giderler ile bunların muhasebeleştirilmesi" başlıklı 8'inci maddesinde şu hükümler yer almaktadır:
"(1) Döner sermaye işletmesinin gelirleri, işletme adına yapılan mal ve hizmet satışları, şartlı bağış ve yardımlar ile diğer gelirlerden, giderleri ise faaliyet alanlarıyla ilgili giderlerden oluşur…
Döner sermaye işletmesi gelirlerinin kullanılmasında, Kanunun 58 inci maddesi hükümleri uygulanır."
Aynı Yönetmelik'in "Faaliyet alanları" başlıklı 5'inci maddesi şu şekildedir:
"(1) Döner sermaye işletmelerinin yükseköğretim kurumlarının esas faaliyetlerini aksatmayacak şekilde çalıştırılması gerekir. Bu işletmelerin;
Bilimsel görüş vermek, proje hazırlamak, araştırma, uygulama ve benzeri hizmetler yapmak,
Belirli bilimsel sonuçların uygulamasını sağlamak,
Üniversite ve ona bağlı kurumlarda hasta muayene ve tedavisi yapmak ve bunlarla ilgili tahlil ve araştırmaları yürütmek,
ç) Yükseköğretim kurumlarının eğitim ve öğretim faaliyet alanları ile sınırlı olarak mal ve hizmet üretiminde bulunmak,
amaçlarından biri veya birkaçına yönelik faaliyette bulunması gerekir…"
Döner sermaye işletmeleri, Yükseköğretim kurumlarının faaliyetlerini desteklemek amacıyla kurulan, ayrı bütçeye sahip işletmelerdir. Bu işletmeler tarafından elde edilen gelirin hangi alanlarda kullanılacağı 2547 sayılı Kanun'la tanzim edilmiştir. Kanun'la getirilen hükümler çerçevesinde döner sermaye gelirlerinin belli yüzdesi dışında kalan kısmının ilgili yükseköğretim kurumlarının ihtiyaçları için kullanılmasına imkân tanınmamıştır.
Yükseköğretim Kurumları Döner Sermaye İşletmelerinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik hükümleri de döner sermaye işletmesi gelirlerinin kullanımında Kanun'un 58'inci maddesinin uygulanacağını teyit etmiş, buna ek olarak döner sermaye giderlerinin faaliyet alanı ile sınırlı olacağını hükme bağlamıştır. Bu çerçevede, döner sermaye işletmesinin gelirlerinin faaliyet alanları dışında kalan giderler için kullanılmasına imkân bulunmamaktadır.
Ancak uygulamada üniversite özel bütçesinden ödenmesi gereken toplam 73.347,31 TL tutarında taşınır alım giderinin ödenek bulunmaması gerekçesiyle Döner Sermaye İşletmesi tarafından ödendiği görülmüştür. Döner sermaye gelirlerinin Yükseköğretim kurumu tarafından kullanılabilecek kısmı zaten özel bütçeye aktarılmakta, gelirin kalan kısmı da çalışanların özlük hakkı olarak dağıtılmaktadır. Bu gelirlerin Kanunda öngörülen sınırlar aşılarak özel bütçe giderleri için kullanılması durumunda gelir-gider dengesinin bozulması ve kaynakların ekonomik, verimli ve tasarruflu kullanılması ilkesine aykırı davranılması söz konusu olmaktadır.
Kamu İdaresi tarafından gönderilen cevapta, 2021 yılında taşınır alımlarına ilişkin yeterli ödenek bulunmaması sebebiyle Üniversite özel bütçesinden ödenmesi gereken toplam 73.347,31 TL tutarında ödemenin döner sermaye kaynakları ile yapıldığı, bundan sonra döner sermaye işletmesi gelirlerinin kullanımında Kanunun 58'inci maddesi hükümlerinin daha dikkatli şekilde uygulanacağı belirtilmiştir.
Üniversite özel bütçesinden yapılması gereken harcamalar için döner sermaye kaynaklarının kullanılmaması gerekmektedir.