İhale kapsamındaki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünerek yapıldığı, bununla beraber Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü alınmadan mevzuatta belirtilen limitlerin üzerinde alımlar yapıldığı tespit edilmiştir.

A- Üniversitenin mal ve hizmet alımları ile yapım işleri incelendiğinde, ihale kapsamında değerlendirilmesi gereken işlerin kısımlara bölünerek doğrudan teminle veya pazarlıkla gerçekleştirildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu ve diğer ihale usullerinin Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabileceği hüküm altına alınmıştır.

4734 sayılı Kanun’un 5'inci maddesinde ayrıca, idarelerin yapılacak ihalelerde rekabet ve saydamlığın sağlanmasından sorumlu olduğu vurgulanmış ve parasal limitlerin altında kalmak amacıyla mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara ayrılamayacağı belirtilmiş; 60’ıncı maddesinde ise, bu ilkelere aykırı olarak ihaleye çıkılmasına izin verenler ve ihale yapanlar hakkında, ilgili mevzuatları gereğince disiplin cezası uygulanacağı; fiil veya davranışlarının özelliğine göre haklarında ceza kovuşturması da yapılacağı ve hükmolunacak ceza ile birlikte sebebiyet verdikleri zararın genel hükümlere göre kendilerine tazmin ettirileceği hükme bağlanmıştır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 22’inci maddesinin 5’inci fıkrasında da açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyacın, Kanunun 22’nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle temini, 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gerektiği belirtilmiştir

Pamukkale Üniversitesinde, özellikle Yapı İşleri ve Teknik Dairesi Başkanlığının doğrudan temin ile yaptırdığı işler incelendiğinde parasal limitin hemen altında kalınarak çok sayıda bakım, onarım, tadilat işleri ve çevre düzenleme işleri yaptırıldığı görülmüştür. 2019 yılı içinde söz konusu Dairede tamamına yakını bakım, onarım ve buna ilişkin malzeme alımı ile çevre düzenleme işi olan toplam değeri 8,9 milyon TL dolaylarında 100 adetten fazla doğrudan

temin yapılmıştır. Bu alımların birçoğunun 2019 yılı 22/d için belirlenen parasal limitin (90.358 TL+ KDV) hemen altında KDV dâhil 100-105 bin TL arasında yoğunlaştığı görülmüştür.

Söz konusu alımlar incelendiğinde;

• Birlikte ihale edilebilecek benzer tadilat işlerinin parasal limitin çok az altında kalınarak parçalara bölünmek suretiyle aynı firmaya yaptırıldığı,

• Aynı ya da birbirine yakın yerlerdeki tadilat, bakım onarım ve çevre düzenlemesi gibi işlerinin parasal limitin altında kalınarak birkaç parçaya bölünerek yaptırıldığı,

• Tek bir firmaya yıl içinde parasal limitin çok az altında kalınarak toplamda yüksek tutarlarda benzer işler verildiği (Örneğin bir firmaya toplamı 2,5 milyon TL civarında 26 adet, bir başka firmaya toplamı 1,2 milyon TL civarında 12 adet bakım, onarım, tadilat ve çevre düzenleme işi),

tespit edilmiştir.

Açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyaçların parçalara bölünmek suretiyle pazarlık ya da doğrudan temin yöntemiyle satın alınması, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerine aykırıdır. İhalenin temel ilkeleri olan rekabet ve saydamlığın ve aynı zamanda kamu yararının en iyi şekilde sağlanması için, yasa ile de zorunlu tutulan açık ihale usulünün uygulanması; pazarlık ve doğrudan temin yöntemine ise istisnai olarak başvurulması gerekmektedir. Bu ilkelere aykırı davranan ilgililer mevzuatta yer aldığı üzere çeşitli cezai müeyyidelere muhatap olabilmektedirler. Özellikle bakım onarım ve tadilat işleri (ivedi ve öngörülmesi mümkün olmayanları hariç), yıllık bir ihtiyaç programı dâhilinde mümkün mertebe birlikte ve toplu olarak planlandıktan sonra Kanun’da yer alan ihale usullerinin uygulanarak temin edilmesine özen gösterilmelidir.

B- Üniversite tarafından 2019 yılı içerisinde gerçekleştirilen mal ve hizmet alımlarında, Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü alınmadan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21/f ve 22/d maddelerine göre yapılabilecek alımlar için öngörülen %10 sınırının aşıldığı görülmüştür.

4734 sayılı Kanun’un 62’nci maddesi (ı) bendi hükmüne göre; 21 ve 22 nci maddelerde belirlenen parasal limitler dâhilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 21’inci maddesi 3’üncü fıkrasında 4734 sayılı Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşların, ihale ve harcama yapmaya yetkili birimlerinin Kanunun 21/f ve 22/d maddeleri kapsamında yaptıkları harcamalarının, toplam ödeneklerinin %10 oranını aşıp aşmadıklarını takip edecekleri de ayrıca ifade edilmektedir.

Pamukkale Üniversitesinde 2019 mali yılında doğrudan temin usulü ile yapılan alımların oldukça fazla olduğu, mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde % 10 sınırının aşıldığı tespit edilmiştir. Üniversitenin Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığında 2019 yılında doğrudan temin ile KDV dâhil 8,88 milyon TL mal ve hizmet alımı yapılmış olup %13,87 ile

%10’luk limit aşılmıştır. Bu aşıma ilişkin aşım öncesinde ve sonrasında Kamu İhale Kurumundan uygun görüş alınmamıştır.

Kamu İhale Kanunu’nun en temel ilkelerinden birisi de 5 inci madde yer aldığı üzere, ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamayacağıdır. Buna göre bir bütçe yılı içerisinde gerçekleştirilecek olan mal veya hizmet alımı ile yapım işlerinde işin tamamını karşılayacak şekilde ödeneğinin bütçesinde tertip edilmiş olması zorunludur. Burada esas olarak amaçlanan kamu görevlilerinin, bütçe yapıcıların tasarrufu dışında idareyi taahhüt ve borç altına sokmamaları, bütçe ile belirlenmiş ihtiyaçlara yine bütçede öngörülen limitler dâhilinde harcama yapılabilmesini sağlamaktır.

Yukarıda mevzuat hükümleri açıkça belirtildiği üzere; ivedi ve öngörülmesi mümkün olmayanları hariç bakım-onarım ve tadilat işlerinin yıllık olarak bir ihtiyaç programı çerçevesinde tespit edildikten sonra ihale edilmek suretiyle temin edilmeye çalışılması, mecbur kalındığı durumlarda Kamu İhale Kanunu’nun 21/f ve 22/d hükümlerinde belirtilen parasal limitler dâhilinde pazarlık ve doğrudan temin usulü ile yapılacak alımlar için aynı Kanun’da belirlenen sınırlara uyulması, sınırın aşılması gerekiyorsa da uygun görüş için Kamu İhale Kuruluna zamanında müracaat edilmesi ve bu görüş alınmadan alım yapılmaması gerekmektedir.