Borçlanma işlemlerinin incelenmesinde, Belediyenin borç stokunun, 5393 sayılı Belediye Kanunu hükümlerine göre belirlenen sınırın üzerinde olduğu görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Borçlanma” başlıklı 68’inci maddesinin 1’inci fıkrasında;

“…

d) Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamaz. Bu miktar büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanır.

f) Belediyelerin ileri teknoloji ve büyük tutarda maddî kaynak gerektiren alt yapı yatırımlarında Cumhurbaşkanınca kabul edilen projeleri için yapılacak borçlanmalar (d) bendindeki miktarın hesaplanmasında dikkate alınmaz. Dış kaynak gerektiren projelerde Hazine Müsteşarlığının görüşü alınır.” hükmüne yer verilmiştir.

503 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ ile 2018 yılına ait olup çeşitli mevzuatlarda yer alan maktu hadler ile asgari ve azami miktarları belirtilmiş olan para ile ödenecek ceza miktarlarının artırılmasına dayanak teşkil eden yeniden değerleme oranı, % 23,73 olarak belirlenmiştir.

İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılan “Borçlanma” konulu 21.02.2005 tarih ve 45201 sayılı Genelgeye göre İller Bankası kredileri ve faizleri, Banka kredileri ve faizleri, Dış krediler ve faizleri, Hazineye olan borçlar ve faizleri, Piyasa borçları (bütçe emanetleri), Vergi ve sosyal güvenlik borçları toplanarak borçlanma limiti tespit edilmelidir.

Yukarıda sayılan kalemlerin toplanması suretiyle hesaplanan borç stoku, Belediyenin kesinleşmiş bütçe gelirlerinin yeniden değerleme oranıyla arttırılan miktarını geçiyorsa belediyeler borçlanma yapamayacaktır.

2019 Yılı Bütçe Kanunu’nun 13’üncü maddesinin birinci fıkrasında;

“22/2/2005 tarihli ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 51 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi ile 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 68 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca il özel idareleri ve belediyelerin ileri teknoloji ve büyük tutarda maddi kaynak gerektiren altyapı yatırımlarında Cumhurbaşkanınca kabul edilen projeleri için yapılacak borçlanmalar, 5302 sayılı Kanunun 51 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi ile 5393 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi kapsamında hesaplanan faiz dâhil borç limitinin hesaplanmasına dâhil edilir. Ancak, il özel idareleri, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile sermayesinin yüzde 50’sinden fazlasına sahip oldukları şirketler tarafından Avrupa Birliği ile katılım öncesi mali iş birliği çerçevesinde desteklenen projelerin finansmanı için yapılan borçlanmalar, çok taraflı yatırım ve kalkınma bankaları ile yabancı devlet kuruluşlarından doğrudan veya İller Bankası Anonim Şirketi aracılığıyla yapılan borçlanmalar ile SUKAP kapsamında yürütülecek işler için İller Bankası Anonim Şirketinden yapılan borçlanmalarda söz konusu borç stoku limitine uyma şartı aranmaz.” denilmektedir.

Buna göre, 5393 sayılı Kanun’un 68’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde belirtilen borçlanmalar da, Bütçe Kanunu’nun 13’üncü maddesi hükmü uyarınca borçlanma limitinin hesaplanmasına dahil edilmiş olup borç stoku limitine uyma şartı aranmayacak haller de ayrıca belirtilmiştir.

Belediye muhasebe verileri üzerinde yapılan incelemede; borç stokunun 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda belirtilen sınırın üzerinde olduğu anlaşılmaktadır.

Şöyle ki, belediyenin 2018 yılı kesinleşmiş bütçe geliri olan 1.236.877.487,09-TL’ye,

% 23,73 yeniden değerleme oranı uygulandığında, bu tutar 1.530.388.514,78-TL olmaktadır. Söz konusu tutarın, borçlanma sınırı olarak belirlenen bir buçuk katı ise (1.530.388.514,78*1,5) 2.295.582.772,16-TL olmaktadır. Dolayısıyla 2019 yılı için Belediyenin maksimum borçlanabileceği tutar 2.295.582.772,16-TL’dir.

Aşağıdaki tabloda ayrıntısı gösterildiği üzere Belediyenin 2019 yılsonu itibariyle, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı 4.566.938.065,82-TL’ye ulaşmış, dolayısıyla, mevzuatla belirlenmiş olan limiti 2.271.355.293,66-TL kadar aşmıştır.

Tablo 6: 2019 Yılsonu İtibari ile Borç Durumu

Belediye tarafından harcanıp da ödenemeyen faaliyet borçlarının, personelden kesildiği halde Maliye ve SGK’ya ödenmemesinden kaynaklanan vergi ve sigorta borçlarının, sahiplerine iade edilmek üzere geçici olarak tahsil edilen ve emanete alınan teminat ve depozitolara ait paraların harcanmasından kaynaklanan borçların stoğa dahil edilmemesi borçlanmaya sınırlama getirilmesi amacına aykırı düşmektedir.

Belediyenin, kanunlarla belirlenmiş olan limitler dâhilinde faaliyetlerini yürütmesi ve borçlanma sınırına uyması ve mevcut mali yapısı karşısında sürdürülebilirlik açısından etkin bir borç yönetimini teminen yeni bir borçlanma yapmaması gerekmektedir.