Turkcell Ödeme ve Elektronik Para Hizmetleri AŞ (TÖHAŞ), Posta ve Telgraf Teşkilatı AŞ (PTT) ve BELBİM Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri AŞ tarafından kurulan SOFRA Kurumsal ve Ödüllendirme Hizmetleri AŞ’nin kurulması öncesinde şirket ortakları arasında imzalanan Pay Sahipleri Sözleşmesinin incelenmesi neticesinde aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1. SOFRA Kurumsal ve Ödüllendirme Hizmetleri AŞ’nin kurulmasına ilişkin Pay Sahipleri Sözleşmesinde, öncesinde bir değerleme yapılmadan, şirket tarafından çıkarılacak karta 10 yıl süre için İstanbulkart özelliği tanımlamasına muvafakat etmesine ilişkin düzenleme bulunması

   Turkcell Ödeme ve Elektronik Para Hizmetleri AŞ (TÖHAŞ), Posta ve Telgraf Teşkilatı AŞ (PTT) ve BELBİM Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri AŞ tarafından kurulan SOFRA Kurumsal ve Ödüllendirme Hizmetleri AŞ’nin kurulması öncesinde şirket ortakları arasında imzalanan Pay Sahipleri Sözleşmesinde A ve B grubu pay sahipleri olan TÖHAŞ ve PTT primli pay sahibi olur iken C grubu pay sahibi olan BELBİM AŞ’ye de Şirket tarafından çıkartılacak karta 10 yıllık süre için İstanbul’da toplu taşıma ücret toplama sisteminde kullanılan ve bu alanda münhasır yetkisi bulunan “İstanbulkart” özelliği tanımlanmasına muvafakat etme yükümlülüğü verilmiş, ancak bu yükümlülüğe ilişkin bir değerleme yaptırılmadığı anlaşılmıştır.

   
   

   Söz konusu sözleşmenin 6.4 maddesine göre; Şirketin sermayesi 600.000,00-TL değerinde olacaktır. Bu sermaye her biri 1,00-TL değerinde 600.000 paya ayrılmıştır. Pay gruplarından A ve B grubunun payları primli pay olup, ihraç değerleri beher pay için 50,00-TL, beher payın emisyon primi ise 49,00-TL’dir

   
   

   C grubu pay sahibi ise Şirket tarafından çıkartılacak karta 10 yıllık süre için İstanbul’da toplu taşıma ücret toplama sisteminde kullanılan ve bu alanda münhasır yetkisi bulunan “İstanbulkart” özelliği tanımlanmasına muvafakat edecektir.

   
   

   Tablo 5: Şirket Ortaklarının Sermaye Payına İlişkin Tablo

   
   

   Pay Sahibi	Pay Adedi	Sermaye (TL)	Pay Oranı	Pay Grubu
   TÖHAŞ	200.000	200.000	1/3	A
   PTT	200.000	200.000	1/3	B

   
   

   BELBİM

   200.000

   200.000

   1/3

   C

   
   

   Pay sahiplerinden TÖHAŞ, 10.000.000,00-TL ödemiş olup bu tutarın 200.000,00-TL’si esas sermaye payı ve 9.800.000,00-TL’si emisyon prim bedelidir. PTT, 10.000.000,00-TL ödemiş olup bu tutarın 200.000,00-TL’si esas sermaye payı ve 9.800.000,00-TL’si emisyon prim bedelidir. BELBİM AŞ ise toplamda 200.000,00-TL ödemiş olup bu tutarın tamamı esas sermaye bedelidir.

   Pay Sahipleri Sözleşmesinin incelenmesinden aynı oranda sermaye payına sahip ortaklardan A ve B grubu ortakların ayrı ayrı ödedikleri 9.800.000,00-TL’lik emisyon prim bedelinin C grubu ortak olan BELBİM AŞ’nin SOFRA AŞ tarafından çıkartılacak karta 10 yıllık süre için İstanbul’da toplu taşıma ücret toplama sisteminde kullanılan ve bu alanda münhasır yetkisi bulunan “İstanbulkart” özelliği tanımlaması karşılığında alındığı sonucuna varılmış ve 9.800.000,00-TL’lik bedelin çıkarılacak karta 10 yıllık süre için “İstanbulkart” özelliği tanımlamasının karşılığı olduğu anlaşılmıştır.

   
   

   İstanbulkart ve diğer ödeme araçlarının toplu ulaşım hizmetlerinde geçerli kılınması ile diğer ödeme araçlarının ihracı suretiyle işletilmesine ilişkin hakkın 5216 sayılı Kanun’un 26’ıncı maddesine istinaden münhasıran BELBİM AŞ’ye verildiği ve BELBİM AŞ’nin şirket değerinin 19.02.2018 tarihli değer tespit raporunda 4.027.775.729,00-TL olduğu dikkate alındığında SOFRA AŞ tarafından çıkartılacak karta 10 yıllık süre için “İstanbulkart” özelliği tanımlanmasına ilişkin bir değerlemenin yapılarak bu değerlemeye göre primli paylar belirlenmesi gerekirken bu işlemlerin yapılmadığı görülmüştür.

2. SOFRA AŞ’nin kurulmasına ilişkin Pay Sahipleri Sözleşmesinde, rekabet etme yükümlülüğüne ilişkin düzenlemelerden bazılarının BELBİM AŞ aleyhine tazminat ve yükümlülükler içermesi

SOFRA AŞ’nin kurulması öncesinde şirket ortakları arasında imzalanan Pay Sahipleri Sözleşmesinin 23.4 maddesinde, C grubu pay sahibinin (BELBİM AŞ), çıkartılacak karta İstanbulkart özelliği tanımlanmasına ilişkin yükümlülüklerini her ne sebeple olursa olsun (Sayıştay Raporu, mahkeme kararı vb. dahil ve bunlarla sınırlı olmamak üzere herhangi bir sebeple) kısmen dahi olsa yerine getirmemesi veya getirememesi durumunda Şirket ile birlikte A ve B grubu pay sahiplerinin (TÖHAŞ ve PTT) uğrayacağı tüm zararları (üçüncü kişilere ödenmesi gerekebilecek tutarlar dahil) ödemeyi ve tazmin etmeyi kabul, beyan ve taahhüt

edeceğine ilişkin hüküm içerdiği görülmüştür.

Şirket kurulmadan önce imzalanan Pay Sahipleri Sözleşmesine göre, A ve B grubu pay sahipleri olan TÖHAŞ ve PTT primli pay sahibi olur iken C grubu pay sahibi olan BELBİM AŞ’ye de Şirket tarafından çıkartılacak karta 10 yıllık süre için İstanbul’da toplu taşıma ücret toplama sisteminde kullanılan ve bu alanda münhasır yetkisi bulunan “İstanbulkart” özelliği tanımlanmasına muvafakat etme yükümlülüğü verilmiştir.

İstanbulkart ve diğer ödeme araçlarının toplu ulaşım hizmetlerinde geçerli kılınması ile diğer ödeme araçlarının ihracı suretiyle işletilmesine ilişkin hakkın Büyükşehir Belediyesi Meclis Kararı ile 5216 sayılı Kanun’un 26’ıncı maddesine istinaden münhasıran BELBİM AŞ’ye verilmiş bir yetkidir. Bu işletme yetkisi Büyükşehir Belediyesi Meclis Kararı ile 15 yıl süreliğine verilmiş ise de yeni bir Meclis Kararı ile bu yetki her zaman geri alınabilecektir.

Hal böyle iken, sözleşmeye yukarda belirtilen hükmün konulmuş olmasının BELBİM AŞ’nin ve dolaylı olarak da Büyükşehir Belediyesinin hak ve menfaatlerine uygun düşmediği değerlendirilmiştir.

Diğer taraftan, Sözleşmenin 23.4 maddesinde C grubu pay sahibinin (BELBİM AŞ) söz konusu hakların verilmesi sebebiyle Şirketten veya A ve/veya B grubu pay sahibinden (TÖHAŞ ve PTT) lisans/kullandırma bedeli, portföy bedeli dahil ve fakat bunlarla sınırlı olmamak üzere her ne nam altında olursa olsun hiçbir hak veya alacak talebinde bulunmayacağı düzenlenmiştir.

Bulgunun (A) bölümünde de açıklandığı üzere, SOFRA AŞ tarafından çıkartılacak karta 10 yıllık süre için “İstanbulkart” özelliği tanımlanmasına ilişkin bir değerlemenin yapılmadığı ve bu değerlemeye göre primli paylar belirlenmediği anlaşıldığından, çıkarılacak karta “İstanbulkart” özelliği tanımlanmasına ilişkin yapılacak herhangi bir değerleme sonrasında emisyon priminin üzerinde bir değerleme tutarı çıktığı taktirde, sözleşmenin bu maddesi, BELBİM AŞ’nin bir hak veya alacak talebinde bulunmasına da engel olabilecektir. Bu itibarla, bu düzenlemenin de BELBİM AŞ’nin ve dolaylı olarak da Büyükşehir Belediyesinin hak ve menfaatlerine uygun düşmediği değerlendirilmiştir.

Bilindiği üzere, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 18’inci maddesinin ikinci fıkrasında; “Her tacirin, ticaretine ait bütün işlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerekir.” hükmü bulunmaktadır. Bu hüküm, tacirin öngörülü, konusunu bilen, hukuki ve fiili durumları kavrayabilme özelliklerine sahip olmasını gerektirmektedir. Basiretli iş adamı kavramı iyi niyeti de içine almakla birlikte, iyi niyetten de öte tedbirli bir hareketi, vasat bir

şahıstan daha fazla özen gösterme gereğini, ticari hayatın gereklerini ve teamüllerini iyi bilmeyi ve gelecekteki şartları tahmini de ifade etmektedir.

Yine 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 365 ve 369’uncu maddesine göre; anonim şirket, yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil olunur. Yönetim kurulu üyeleri ve yönetimle görevli üçüncü kişiler, görevlerini tedbirli bir yöneticinin özeniyle yerine getirmek ve şirketin menfaatlerini dürüstlük kurallarına uyarak gözetmek yükümlülüğü altındadırlar.

Bu itibarla, Şirketin taraf olduğu her türlü işlemde 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili maddelerinin göz önünde bulundurularak şirketin hak ve menfaatlerinin gözetilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Belbim sadece 200.000.-TL gibi bir bedel ödeyerek toplamda 20.000.000.- sermaye ile bir şirketin 1/3 üne ortak olmuştur. İstanbulkartın kullanımında Sofra AŞ tarzı bir münhasırlık verildiğinde değerleme yapılmasının mümkün olmadığı kanaatindeyiz. İstanbulkart’ın aynı zamanda yemek kartı olarak kullanılması durumunda kulanım artacağından, şirketimizde bu kullanımlardan komisyon alarak ilave gelir elde etmiş olacaktır. Yine SOFRA AŞ’nin elde edeceği kardan da 1/3 oranında kar dağıtım payı alacaktır. Ayrıca ticari ilişkiler pazarlığa ve müzakereye tabi olup pay sahipleri sözleşmesinde yazıldığı haliyle mutabakata varılabilmiştir.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi cevabında İstanbulkartın kullanımında SOFRA AŞ tarzı bir münhasırlık verildiğinde değerleme yapılmasının mümkün olmadığı belirtilmiş ise de SOFRA AŞ tarafından çıkartılacak karta 10 yıllık süre için “İstanbulkart” özelliği tanımlanmasına ilişkin bir değerlemenin yapılmadan primli payların belirlenmesinin uygun olmadığı düşünülmektedir. Şirketin çıkaracağı yemek kartına İstanbulkart özelliği tanımlanmasının bu yemek kartını çıkaracak olan şirketin değerine olabilecek katkısının bu “İstanbulkart” özelliği tanımlanmasına ilişkin bir değerleme yapılmadan bilinmesinin mümkün olmadığı değerlendirilmektedir.

Diğer taraftan, Pay Sahipleri Sözleşmesinde BELBİM AŞ’nin İstanbulkart özelliği tanımlanmasına ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmemesi veya getirememesi durumunda A ve B grubu pay sahiplerinin (TÖHAŞ ve PTT) uğrayacağı tüm zararları (üçüncü kişilere ödenmesi gerekebilecek tutarlar dahil) ödemeyi ve tazmin etmeyi kabul, beyan ve taahhüt edeceğine ilişkin hüküm bulunmaktadır. İstanbulkart işletme hakkı Büyükşehir Belediyesi Meclis Kararı ile 5216 sayılı Kanun’un 26’ıncı maddesine istinaden münhasıran BELBİM

AŞ’ye verilmiş bir yetki olup bu işletme yetkisi yeni bir Meclis Kararı ile her zaman geri alınabilecektir. Bu nedenle BELBİM AŞ’nin bu işletme yetkisi geri alındığı taktirde İstanbulkart özelliği tanımlanmasına ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmemesi veya getirememesi durumunda tazminat ödeme ve birtakım yükümlülükler ile karşılaşabilecektir.

Pay sahipleri Sözleşmesinde tazminat ve yükümlülükler içeren hususların, BELBİM AŞ’ye verilmiş yetkinin her zaman geri alınabileceği dikkate alınarak ve Şirketin ve dolayısıyla Büyükşehir Belediyesinin menfaatleri gözetilerek düzenlenmiş olması gerektiği değerlendirilmiştir.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.