Belediye sınırları içerisinde yer alan muhtarlıklarda Belediye personeli görevlendirilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Mahalle ve yönetimi” başlıklı 9’uncu maddesinin birinci fıkrasında, belediye sınırları içerisinde mahalle kurulmasının belediye meclisinin kararı ve kaymakamın görüşü üzerine valinin onayı ile geçekleşeceği; mezkûr maddenin üçüncü fıkrasında ise, belediyenin, mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının çözümü için bütçe imkânları ölçüsünde gerekli ayni yardım ve desteği sağlayacağı ifade edilmiştir.

4541 sayılı Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Kanun’un 20’nci maddesinde; “Mahalle muhtarları ve ihtiyar heyetleri tarafından görülecek hizmetlere karşılık olarak iş sahiplerinden harç alınır ve alınan harç miktarı, evrak ve vesikalar üzerinde gösterilir.” hükmüne yer verilmiş, aynı Kanun’un 21’inci maddesinde ise muhtarlık işlerinin tedviri için lüzumlu kira, ısıtma, aydınlatma, hademe ücreti gibi masrafların bu harçlardan ödeneceği belirtilmiştir.

Diğer yandan, 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde; belediyelerin, mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebilecekleri veya bu kuruluşlar ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilecekleri ve bu amaçla gerekli kaynak aktarımında bulunabilecekleri, maddenin (b) bendinde de; belediyelerin mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabilecekleri, geçici olarak araç ve personel temin edebilecekleri hüküm altına alınmıştır.

Yukarıdaki mevzuat hükümleri çerçevesinde, İdarenin muhtarlıklara kira, ısıtma ve aydınlatma gibi ayni yardımları yapabileceği değerlendirilmektedir. Diğer yandan; Kanun’daki “ayni yardım ve desteği sağlar” ifadesinden “personel görevlendirilmesinin” de yardım kavramına dahil edilmemesi gerektiği ve aksi uygulamanın mevzuatın amacına da lafzına da aykırı olduğu düşünülmektedir. Ayrıca, Anayasa’nın 123’üncü maddesine göre, kamu tüzel kişiliği kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulmaktadır. Mahalle kurulması, belediye meclisinin kararı ve kaymakamın görüşü üzerine valinin onayı ile geçekleşmektedir. Dolayısıyla, mahalle muhtarlıklarının kamu tüzel kişiliğini haiz olduklarını söylemek mümkün

değildir. Ayrıca, mahalle muhtarlıkları, Anayasa'da mahalli ve merkezi idare kapsamında ayrı bir idare olarak değerlendirilmediğinden; 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesindeki düzenlemeden hareketle, buralarda İdare personelinin görevlendirilmesi mevzuata uyarlı değildir.

İdarenin hesap ve işlemleri incelendiğinde; belediye personelinin, belediye sınırları içerisinde yer alan muhtarlıklarda görevlendirildiği tespit edilmiştir.

Yukarıda yer verilen denetim tespitine binaen, İdare tarafından; 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Mahalle ve yönetimi” başlıklı 9’uncu maddesi, “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesi ve “Belediyenin yetki ve imtiyazları” başlıklı 15’inci maddesi hükümlerinin muhtarlıklarda belediye personelinin görevlendirilmesine cevaz verdiği, belde sakinlerinin mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla, vatandaşların taleplerinin alınması, mahalli nitelikte sorunların araştırılması, belediye ile ilgili talep ve isteklerin tespit edilmesi, ilgili birimlere iletilmek üzere rapor oluşturarak belediye yönetimine ulaştırılması gibi nedenlerle muhtarlıklarda belediye personeli görevlendirildiği ifade edilmiştir.

5393 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesinin üçüncü fıkrasında belediyenin, mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının çözümü için bütçe imkânları ölçüsünde gerekli ayni yardım ve desteği sağlayacağı ifade edilmiştir. Ancak bahsi geçen “… ayni yardım ve desteği sağlar…” ibaresinden personel görevlendirilmesinin çıkarılmaması gerektiği düşünülmektedir. Zira burada ifade edilen “destek” kelimesinin ayni yardımlardan bağımsız olarak değerlendirilmesi, muhtarlıklara nakdi yardım yapılabilmesi yorumunu da ortaya çıkarabilecektir. Dolayısıyla ayni yardım ve gerekli desteği sağlamak ifadelerini birbirinden bağımsız olarak düşünmenin Kanun’un lafzına ve amacına aykırı olduğu değerlendirilmektedir.

5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belediyelerin, mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabilecekleri, geçici olarak araç ve personel temin edebilecekleri ifade edilmiş olsa da muhtarlıklar Anayasa’ya göre mahalli ve merkezi idare kapsamında ayrı bir idare olarak değerlendirilemeyeceğinden, bu düzenlemeden hareketle de muhtarlıklarda belediye personelinin görevlendirilemeyeceği düşünülmektedir.

Netice olarak; muhtarlıkların ihtiyaçlarının karşılanabilmesi amacıyla belediye bütçelerinden ayni yardım yapılmasında mevzuatın amir hükmü uyarınca herhangi bir problem

bulunmamakla birlikte, personel görevlendirilmesinin mevzuata uyarlı olmadığı değerlendirilmektedir.