Belediye Meclisinin 04.10.2017 tarih ve 127 sayılı Kararı ile İdarenin mülkiyeti, tasarrufu ve yetki alanındaki ara arter, tretuvar, meydan ve yeşil alanlarda bulunan reklam üniteleri ile yerlerinin 10 yıl süre ile kiralanması için ihaleye çıkılması kararı alınmış ve Belediye Encümeninin 01.02.2018 tarih ve 338 sayılı Kararı ile de Bodrum Belediyesi yetki ve sorumluluk alanında bulunan mevcut ve yeni yaptırılacak olan reklam amaçlı kent mobilyalarının (Bilboard, Raket, City Light Digital Reklam Panosu, Megalight, Megaboard vb.) yaptırılması, kiralanması ve bakımı 2886 sayılı Kanun gereğince yıllık 1.700.000,00 TL + KDV muhammen bedel üzerinden 10 yıl süre kiraya verilmesi için ihale çıkılmıştır.

Söz konusu işin şartname ve sözleşmesi incelendiğinde, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na aykırı detayı aşağıda belirtilen hükümler konulduğu ve uygulandığı görülmüştür:

1. Tahmin edilen bedel tespit edilirken bazı kalemlerin dikkate alınmaması

   
   

   2886 sayılı Kanun’un “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesine göre, tahmin edilen bedel, ihale konusu olan işlerin tahmin edilen bedelini ifade etmektedir.

   Kanun’un 9’uncu maddesinde ise; “Tahmin edilen bedel, idarelerce tespit edilir veya ettirilir. İşin özelliğine göre gerektiğinde bu bedel veya bu bedelin hesabında kullanılacak fiyatlar belediye, ticaret odası, sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulur. Tahmin edilen bedel, bunun dayanaklarının da eklendiği bir hesap tutanağında gösterilir ve asıl evrak arasında saklanır. Bu bedel gerektiğinde ihale komisyonlarınca tahkik ettirilir.” hükmü yer almaktadır.

   Yapılan incelemede, işin şartnamesinin 10/g maddesinde, kiracının, şartnamede sayısı ve yeri belirlenmiş olan açık hava reklam ünitelerine ek olarak toplam 20 adet City - Light Dijital Reklam Panosu (Teknik Şartnamede belirtilen özellikte) yaptıracağı ve bunların 10 adedini Bodrum merkezde olmak üzere, 10 adedini de İdarenin göstereceği diğer mahallelerdeki yerlere montaj yapacağı düzenlenmiş olmasına karşın bu reklam ünitelerinin, kıymet takdir komisyonunun kararında dikkate alınmadığı ve fiyat araştırması yapılırken de Ticaret Odası ve Kaymakamlık’a (Milli Emlak Müdürlüğü) bu reklam üniteleri belirtilmeksizin kira bedellerinin sorulduğu görülmüştür.

   Kaldı ki, işin ihale sürecinde ve şartnamede City - Light Dijital Reklam Panolarının

   
   

   konulacağı yerlerin belirtilmesi gerekirken taşınmazların yerleri belirlenmediğinden yeri belli olmayan reklam üniteleri için fiyat araştırması yapılması da fiilen mümkün bulunmamaktadır.

2. İhale konusu işin yeri ve miktarına ilişkin belirtilmesi zorunlu olan bazı bilgilerin ilanda ve şartnamede gösterilmemesi

   2886 sayılı Kanun’un “Şartnameler” başlıklı 7’nci maddesine göre işin niteliği, nevi ve miktarı, taşınmaz malların tapu kayıtlarına göre yeri, sınırı, yüzölçümü, varsa pafta, ada ve parsel numarası ve durumu, işin yapılma yerinin şartnamede gösterilmesi zorunludur.

   Kanun’un “İlanlarda bulunması zorunlu hususlar” başlıklı 18’inci maddesine göre ise ihale konusu olan işin niteliği, yeri ve miktarının ilanda belirtilmesi zorunludur.

   Yapılan incelemede, işin ilanında dijital reklam panolarına ilişkin herhangi bir hükmün yer almadığı yalnızca şartnamesinin 10/g maddesinde, reklam ünitelerine ek olarak toplam 20 adet City-Light Dijital Reklam Panosunun yaptırılacağı belirtilmektedir.

   İhale bedelini ve işin esasını etkileyen bu işin niteliği, yeri ve miktarının ilanda ve şartnamede belirtilmesi zorunludur.

3. İhale şartname ve sözleşmesinde 2886 sayılı Kanun’da yer almayan depozito bedeline yer verilmesi

   İşin sözleşmesinin 5’inci maddesinde, kiracının sözleşme imzalanmasından önce 3 aylık kira oranında depozito bedelini idarenin hesabına yatıracağı, kesin teminat ve depozito için banka teminat mektubu verilecek ise, teminat mektupları süresiz olacağının düzenlendiği görülmüştür.

   Kanun’un “Şartnameler” başlıklı 7’nci maddesinde; ihale konusu işlerin her türlü özelliğini belirten şartname ve varsa eklerinin idarelerce hazırlanacağı belirtilerek şartnamelerde işin mahiyetine göre konulacak özel ve teknik şartlardan başka genel olarak hangi hususların gösterileceği yer almaktadır. İşin tahmin edilen bedeli, geçici teminat miktarı ve kesin teminata ait şartlar şartnamede yer almak zorundadır. Kanun’un 25’inci maddesinde geçici teminata, 54’üncü maddesinde de kesin teminata ilişkin hükümler mevcuttur.

   Kanun’un 54’üncü maddesinde %6 oranında kesin teminat alınacağı belirtilerek müteahhit veya müşterinin bu zorunluluğa uymaması halinde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihalenin bozulacağı ve varsa geçici teminatının gelir kaydedileceği;

   
   

   Kanun’un 62’inci maddesinde ise sözleşme yapıldıktan sonra müteahhit veya müşterinin taahhüdünden vazgeçmesi veya taahhüdünü, şartname ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi üzerine, idarenin en az 10 gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtarına rağmen aynı durumun devam etmesi halinde, ayrıca protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin teminatının gelir kaydedileceği hüküm altına alınmıştır.

   Buna göre, 2886 sayılı Kanun kapsamında geçici ve kesin teminat dışında alınabilecek başkaca bir teminat bulunmamaktadır. 2886 sayılı Kanun’da yer almayan teminat tutarlarının alınması ve buna yönelik şartname ve sözleşmelere hüküm konulması mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.

4. İhale bedeli dışında ihale ilan bedelinin de tahsil edilmesi

   
   

   2886 sayılı Kanun’un 57’nci maddesine göre, satışlara ilişkin ihalelerde müşterinin 15 gün içinde ihale bedelini ve müşteriye ait bulunan vergi, resim ve harçları yatırması, diğer giderleri ödemesi gerekmektedir.

   2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na tabi ihalelerde ihale bedeline ilaveten katma değer vergisi ile 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu gereğince tahsil edilmesi gereken ihale kararına ilişkin damga vergisi dışında ihale kapsamında ilan bedelinin tahsil edilmemesi gerekmektedir.

   2886 sayılı Kanun’un 17’nci maddesine göre, yapılan ihaleler için yapılacak ilanlara ilişkin harcamaların belediyenin bütçesi içinde tarifeye bağlı ödeme olarak yapıldığından belediyeye ait bir gider olup karşı taraftan ayrıca tahsil edilmemesi gerekmektedir.

5. Şartname ve sözleşmede ilave reklam alanlarının ihale edilmeksizin aynı kiracıya verilmesini sağlayacak hükümler bulunması

   Şartnamenin 14’üncü maddesinde;

   
   

   “a) Bodrum Belediye Başkanlığının yetki ve sorumluluk alanında kalan meydan, bulvar, cadde, yol, sokak, park, spor ve kültürel tesis vb. yerler ile Bodrum Belediyesi adına tescilli taşınmazlar üzerindeki, Billboard, Raket, City - Light Digital Reklam Panosu, Megalight, totem vb. tesislerin çeşitlendirilmesi, sayılarının artırılması veya yeni modellerinin uygulanması, ayrıca bu şartnamede sayılmayan fakat aynı amaçla kullanılması gerekecek Açık Alan Reklam Araçların kurulması, kiracı ve Belediye’nin mutabakatı ve ek bir protokol ile kiracı tarafından yapılacaktır.

   
   

   1. İlave edilecek Açık Alan Reklam Araçları için, mevcut kira bedeline ilave edilerek yeni kira bedeli idarece tespit edilecektir.

   j) Açık Alan Reklam Araçları sayısında % 30 oranına kadar azaltma veya arttırma yapılabilir. Bu durumda mevcut kira bedeline idarece hesaplanarak arttırma veya eksiltme yapılır.” düzenlemeleri ile,

   Sözleşmesinin 7’nci maddesinde;

   
   

   “İdare gerek sahada mevcut, gerekse ilave edilecek reklam ünitelerinin trafik ve teknik zaruretler nedeni ile yerlerini değiştirmeye ve/veya kaldırmaya yetkili olup; kaldırılması gereken ürünlerin yerlerine yeni yerler en geç bir hafta içinde idare tarafından kiracı ile birlikte saptanacaktır. Yeni yer bulunamayan ürünlerin işletme bedeline tekabül eden miktarları yıllık işletme bedelinden tenzil edilir.

   İdare reklam ünitelerinin sayısını ihtiyaç duyulması halinde en fazla %30 oranında artırmaya veya % 30 azaltmaya yetkilidir. Artırılacak ürünler için maksimum altı ay imal ve montaj müddeti tanınır. Artırılan ürünlere tekabül eden işletme birim bedeli yılsonunda işletme bedeline aynen eklenir.” düzenlemesi bulunmaktadır.

   Bilindiği üzere, 2886 sayılı Kanun’un 63’üncü maddesinde yapım işlerine ilişkin olarak iş artışı düzenlemesi mevcutken diğer ihalelere (satış, kira, irtifak gibi) ilişkin iş artışı düzenlemesi bulunmamaktadır. Yapım işleri ise 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında yer aldığından bu Kanun kapsamında yer alan işlerin ihalelerinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri uygulanmamaktadır.

   2886 sayılı Kanun’un 7’inci maddesine göre, şartnamede işin niteliği, nevi ve miktarı ile taşınmaz malların kiraya verilmesi veya işlettirilmesinde tapu kayıtlarına göre yeri, sınırı, yüzölçümü, varsa pafta, ada ve parsel numarası ve durumunun şartnamede belirtilmesi gerekmektedir. Ayrıca ihale ilanında da ihale konusu olan işin niteliği, yeri ve miktarının belirtilmesi zorunludur. Bu düzenlemelerin amacı ihale konusu taşınmazın miktarını veya sınırını hiçbir şekilde ihale sonrasında değiştirilmemesini sağlamaktır. Zira ihale edilecek taşınmazlarda bu şekilde bir değişikliğe gidilmesi, işin niteliğini, tahmin edilen bedelini, buna göre ilan şeklini, teminat tutarını, ihalede oluşacak bedel gibi birçok hususta ihalenin esasını değiştireceğinden bu şekilde bir taşınmaz artışı 2886 sayılı Kanun’a göre yapılacak ihalelerde mümkün bulunmamaktadır.

   
   

   Yapılan incelemede, işin şartnamesinin 10/g maddesinde, kiracının, açık hava reklam ünitelerine ek olarak toplam 20 adet City - Light Dijital Reklam Panosu (Teknik Şartnamede belirtilen özellikte) yaptıracağı düzenlenmiş olmasına karşın 24 adet Dijital Reklam Panosunun montajının yapıldığı anlaşılmıştır.

   Sonuç olarak, ilave reklam alanlarının 2886 sayılı Kanun’a göre yapılacak ayrı bir ihale ile işlettirilmesi gerekmektedir.

6. İhale sonrasında reklam ünitelerinin yerlerinin değiştirilmesine izin verilmesi