İdarenin personel çalıştırmasına dayalı hizmetlerinin yürütümü için Kâğıthane Turizm Personel İnşaat San. Tic. AŞ’den temin ettiği hizmet alımında söz konusu işin sözleşmesiyle belirlenen günlük ücretlere 01.03.2019 tarihinden geçerli olmak üzere zam yapılarak 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Geçici 24’üncü maddesi ve bu madde uyarınca çıkarılan toplu iş sözleşmesi hükümlerine aykırı işlem tesis edilmiştir.

20.11.2017 tarihli ve 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 126’ncı maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen Ek madde 20’nin ilk fıkrasında;

“İl özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, personel çalıştırılmasına dayalı hizmetleri 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu

İhale Kanununun 22’nci maddesindeki limit ve şartlar ile 62’nci maddesinin birinci fıkrasının

(e) bendindeki sınırlamalara tabi olmaksızın doğrudan hizmet alımı suretiyle birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası bu idarelere ait ve halen bu kapsamda hizmet alımı yaptığı mevcut şirketlerinden birine, bu nitelikte herhangi bir şirketi bulunmuyorsa münhasıran bu amaçla kuracakları bir şirkete gördürebilir.” hükmü yer almaktadır.

20.11.2017 tarihli ve 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 127’nci maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen Geçici 24’üncü maddesinde ise;

“Şirketlerde işçi statüsüne geçirilenlerden, geçiş işlemi yapılırken mevcut işyerinin girdiği işkolunda kurulu işyerinden bildirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki şirketlerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu iş sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamaz. Şirketlerde işçi statüsüne geçirilenlerden; geçişten önce toplu iş sözleşmesi bulunmadığından işçi statüsüne geçirildiği tarihte yürürlükte olan bireysel iş sözleşmesi hükümlerinin geçerli olduğu işçiler ile geçiş işleminden önce yapılan ve geçişten sonra yararlanmaya devam ettiği toplu iş sözleşmesi bulunmakla birlikte bu madde kapsamındaki şirketlerde alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitiminden önce toplu iş sözleşmesi sona eren işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki şirketlerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesine göre belirlenir.” hükmü yer almaktadır.

Bu madde uyarınca mahalli idare şirketlerinde işçi statüsüne geçirilen çalışanların ücret ile diğer mali ve sosyal haklarına ilişkin şartları Yüksek Hakem Kurulunca karara bağlanan ve süresi en son sona erecek olan toplu iş sözleşmesi (375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 24. Maddesi Uyarınca İdarelerce İşçi Statüsüne Geçirilen İşçilerinin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu İş Sözleşmesi) hükümleri esas alınmak suretiyle belirlenmiş ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğünce ilan edilmiştir.

Söz konusu toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre, 696 sayılı KHK kapsamında mahalli idare şirketlerinde işçi statüsüne geçirilen çalışanların 01.01.2018 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 oranında zam yapılmıştır. 01.07.2018-

31.12.2018 tarihleri arası için işçilerin 30.06.2018 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine 01.07.2018 tarihinden itibaren %4 oranında, 01.01/2019 tarihinde almakta oldukları çıplak ücretlerine %4, 30.06.2019 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine 01.07.2019 tarihinden itibaren %4 oranında zam kararlaştırılmıştır. Buna göre, mahalli idare şirketlerinde işçi statüsüne geçirilen çalışanların ücret ile diğer mali ve sosyal hakları 30.06.2020 tarihine kadar bu hükümler çerçevesinde belirlenmiştir.

Buna göre, Yüksek Hakem Kurulunca karara bağlanan hükümlerde işçilerin 01.01.2018 tarihindeki ücretlerinin esas olduğu anlaşıldığından işçi ücretlerinin asgari ücretle olan yüzdelik ilişkisi sona erdirilmiş ve ücret ile diğer mali ve sosyal hakları 30.06.2020 tarihine kadar bu hükümler çerçevesinde belirlenmiştir.

Yukarıda belirtilen yasal düzenleme ve toplu iş sözleşmesi hükümleri ile bahse konu Usul ve Esaslar bu şekilde olmasına karşın, Kağıthane Belediyesinin 09.05.2019 tarih ve 43 sayılı Meclis Kararı ile;

“Anayasanın toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı başlıklı 53’üncü maddesinde, “İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler" şeklinde,

(ILO’nun 98 No’lu Sözleşmesi'nin 4 üncü maddesinde de, "Çalışma şartlarını kollektif mukavelelerle tanzim etmek üzere işverenler veya işveren teşekkülleriyle işçi teşekkülleri arasında ihtiyari müzakere usulünden faydalanılmasını ve bu usülün tam bir surette geliştirilmesini teşvik etmek ve gerçekleştirmek için lüzumu halinde milli şartlara uygun tedbirler alınacaktır” şeklinde hükümler mevcut olduğu,

696 sayılı KHK kapsamında doğrudan hizmet alımı yöntemiyle istihdam edilen işçi personelin bireysel iş sözleşmesinde ücret zammına ilişkin sınırlayıcı bir hüküm bulunmaması ve verilen zam oranı ile 2018 yılı enflasyon oranı arasındaki fark dikkate alınarak çalışanların aleyhine bozulan bu dengenin, hak ve nesafet kurallarına göre düzeltilmesi gerekmekte olduğu” belirtilerek 696 sayılı KHK kapsamında bulunan işçi personelin ücret iyileştirilmesine ilişkin belediye başkanına yetki verilmesine karar verilmiştir.

İdarenin personel işlemlerinin incelenmesi neticesinde; 23.05.2019 tarihli Başkanlık Oluru ile çalışanların her birinin ücretlerine aşağıda açıklandığı şekilde, 01.04.2019 tarihi itibariyle aylık brüt 310,00 TL artış yapılmasına karar verildiği tespit edilmiştir:

Kâğıthane Belediyesi ile Kâğıthane Turizm Personel İnşaat San. Tic. AŞ arasında personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerin temini için 01.06.2018 tarihinde doğrudan hizmet alımı sözleşmesi düzenlenmiştir. 09.05.2019 tarihli ve 43 sayılı Meclis Kararı sonrasında Kâğıthane Belediyesi ile Kâğıthane Turizm Personel İnşaat San. Tic. AŞ arasında personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerin temini için doğrudan hizmet alımı sözleşmesine ek olarak tüm şirket personelinin 31.03.2019 tarihinde aldığı brüt ücretin 01.04.2019 tarihinden itibaren (Brüt) 310 TL iyileştirilmesine ilişkin Ek sözleşme imzalanmıştır.

Bu şekilde, Belediyenin personel çalıştırmasına dayalı hizmetlerinin yürütümü için Kâğıthane Turizm Personel İnşaat San. Tic. AŞ’den doğrudan hizmet alım sözleşmesiyle belirlenen günlük ücretlere 01.03.2019 tarihinden geçerli olmak üzere zam yapılarak 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Geçici 24’üncü maddesi ve bu madde uyarınca çıkarılan toplu iş sözleşmesi hükümlerine aykırı işlem tesis edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, Kamu idaresi cevabında özetle; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğünün 12.04.2018 tarihinde yayınlamış olduğu Toplu İş Sözleşmesi ile düzenlenerek yapılan zamların Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan 2018 yılı enflasyon oranının çok altında kaldığı bu kapsamda işçilerin enflasyon oranındaki beklenmeyen artış nedeniyle mağdur olduklarına dair yoğun şekilde başvurular yapıldığı belirtilmiş, ayrıca ILO’nun 98 No’lu Sözleşmesi'nin 4’üncü maddesindeki, “Çalışma şartlarını kollektif mukavelelerle tanzim etmek üzere işverenler veya işveren teşekkülleriyle işçi teşekkülleri arasında ihtiyari müzakere usulünden faydalanılmasını ve bu usülün tam bir surette geliştirilmesini teşvik etmek ve gerçekleştirmek için lüzumu halinde milli şartlara uygun tedbirler alınacaktır” hükmünden bahsedilerek personelin ücretini korumak ve iyileştirmekten uzak olması nedeniyle, personelin en azından yaşam standartlarının devamını sağlamak ve verimliğini artırmak amacıyla belirlenen oranın üstünde zam yapıldığı zorunluluk nedeniyle, çalışma barışını sağlamak adına yapılan söz konusu zammın mevzuata aykırı olmadığının değerlendirildiği ifade edilmiştir.

Ancak, enflasyon verileri, personelin yaşam standartlarının ve verimliğinin artırılması gibi gerekçeler gösterilerek yasal hükümlerin üzerinde ilgili personele ödeme yapılması mevzuata aykırılık teşkil etmektedir Bu itibarla, bu şekilde zam yapılarak 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Geçici 24’üncü maddesi ve bu madde uyarınca çıkarılan toplu iş sözleşmesi hükümlerine aykırı işlem tesis edilmiştir.

Diğer taraftan, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin ek 20’nci maddesinin üçüncü fıkrasına dayanılarak hazırlanan “İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Bağlı Kuruluşları ile Bunların Üyesi Olduğu Mahalli İdare Birliklerinin Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmetlerinin Gördürülmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Karar”ın 5’inci maddesinin dördüncü fıkrasında;

“İdare tarafından şirkete personel gideri için yapılacak aylık ödemelerin toplamı, hizmet alımı sözleşmesinde öngörülen işçi ücretleri esas alınarak hesaplanan;

1. Asgari İşçilik maliyeti,

   
   

2. Asgari işçilik maliyeti üzerinden hesaplanan %4 sözleşme giderleri ve genel giderler,

   
   

3. İşçilikle bağlantılı ayni giderler,

ç) Asgari işçilik maliyeti ve işçilikle bağlantılı ayni giderler toplamı üzerinden %7’ye kadar belirlenecek kâr,

dâhil işçilik giderleri toplamını aşamaz. İşçi ücretlerinin tespitinde asgari ücrette meydana gelen artışlar dikkate alınır. Asgari işçilik maliyeti, sözleşme giderleri ve genel giderler ile işçilikle bağlantılı ayni giderler ve kâr oranı, kamu ihale mevzuatı esas alınarak belirlenir.” düzenlemesi ile

Usul ve Esaslar’ın 5’inci maddesinin beşinci fıkrasında,

“Şirketin toplam giderleri içinde, işçilere ilişkin personel giderlerinin tutarı dördüncü fıkra hükümlerine göre şirkete yapılan aylık personel ödemelerinin miktarını geçemez.” düzenlemesi bulunmaktadır.

Kağıthane Belediyesi Meclis Kararı üzerine Şirket ile yapılan ek sözleşme ile işçi ücretlerinin artırılması 696 sayılı KHK ile 375 sayılı KHK’ya eklenen Geçici 24’üncü maddeye aykırıdır. Artırılan işçi ücretleri nedeniyle, hizmet alımı sözleşmesinde öngörülen işçi ücretlerinin üzerinde ödeme yapılmıştır.

İdarenin, Kâğıthane Turizm Personel İnşaat San. Tic. AŞ’den temin ettiği personel çalıştırmasına dayalı hizmetlerde ilgili mevzuat hükümlerine uygun işlem tesis etmesi gerekmektedir.