Hizmet alımı suretiyle hazırlattırılan Trabzon-Ortahisar İlçesi Ganita-Faroz Arası Sahil Bandı Düzenlemesi işine ait uygulama projesinin, esaslı hatalar içermesine rağmen idare tarafından kabul edildiği ve bunun sonucunda projenin uygulanması sırasında büyük ölçüde proje değişiklikleri ve buna bağlı olarak iş artışı ve iş azalışı yapıldığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci maddesine göre, uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur. Aynı Kanunun 4’üncü maddesine göre ise “uygulama projesi”, belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği projeyi ifade etmektedir.

Yapım İşleri Genel Şartnamesinin “Projelerin uygulanması” başlıklı 12’nci maddesinde sözleşme konusu işlerin, idare tarafından yükleniciye verilen veya yüklenici tarafından hazırlanıp idarece onaylanan uygulama projelerine uygun olarak yapılacağı, sözleşme konusu işlerle ilgili proje v.b. teknik belgelerde değişiklik yapılmaksızın işin tamamlanmasının fiilen imkansız olduğu hallerde, idarenin işin sözleşmede belirtilen niteliğine uygun bir şekilde tamamlanmasını sağlayacak şekilde gerekli değişiklikleri yapmaya yetkili olduğu belirtilmiştir.

Aynı Şartnamenin 21’inci maddesinde;

Yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan işin;

1. Sözleşmeye esas proje içinde kalması,

2. İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması, şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin

% 10’una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen yapım işleri sözleşmelerinde ise % 20’sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir.

hükmü bulunmaktadır.

Yukarıdaki mevzuat hükümleri uyarınca, idarelerin öngörülemeyen durumlar nedeniyle projelerde değişiklik yapabilecekleri ve iş artışına gidecekleri belirtilmiş olup bu kapsamda yapının her türlü ayrıntısının belirlendiği uygulama projelerinin uygun zemin etütleri yapılarak ve her türlü arazi ve iklim koşulları dikkate alınarak belirlenmesi gerekir.

Hizmet Alımları Muayene ve Kabul Yönetmeliği’nde ise hizmet alımlarının muayene ve kabul işlemlerinin nasıl yapılacağı, kabulde görülecek kusur ve noksanlık halinde yapılacak işlemler ile muayene ve kabul komisyonu üyelerinin yerine getirdikleri iş ve işlemler kapsamındaki sorumlulukları detaylı bir şekilde düzenlenmiştir.

Yapılan incelemede ise; Trabzon-Ortahisar İlçesi Ganita-Faroz Arası Sahil Bandı Düzenlemesi işine ait uygulama projesi ve yaklaşık maliyet hazırlama işinin, 18.09.2020 tarihinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21/(f) maddesi kapsamında pazarlık usulüyle ihale edildiği, sözleşme bedelinin 317.500 TL olduğu ve işin kabulünün 20.11.2020 tarihinde yapıldığı, ancak projenin uygulanması sırasında hazırlattırılan projenin hata, noksan ve kusur içermesi ve ayrıca ihtiyaç analizinin tam ve doğru bir şekilde yapılmaması nedeniyle 82 tane proje değişikliği yapıldığı tespit edilmiştir.

Bahsi geçen proje değişikliklerinin bazılarının ise; deniz kenarında yapılması planlanan restoran binasının yerine sığmaması ve deniz içine taşması, proje kapsamında yapılması planlanan 2 adet “denize inen teras” ve 3 adet “denize uzanan teras” imalatlarının amacına uygun olarak deniz içine ulaşmaması, karayolunun üstünden geçmesi planlanan bisiklet köprüsünün verilebilecek en fazla eğimle dahi alttaki karayolu gabarisinin düşük kalmasına neden olması nedeniyle iptal edilmesi, proje kapsamında yapılacak kafe imalatının zemin doğal kotlarına uymaması, yürüyüş yollarının ve modüler oturma birimlerinin bazılarının ağaçlara veya eğimli arazilere denk gelmesi, proje kapsamında yapılacak olan “sonsuzluk penceresi” imalatının projede belirtilen alana sığmaması gibi hizmet alımı kapsamında hazırlattırılan projenin esaslı hatalar içermesi nedeniyle yapıldığı görülmüştür.

Yukarıda bahsedilen proje değişiklikleri dışında da; bazı imalatların deniz ve iklim etkisi göz önüne alınarak ya da insanlar tarafından yoğun kullanılacağı gerekçesiyle daha uzun ömürlü malzemelerle değiştirilmesi, ihale kapsamında ihtiyaç analizinin tam ve doğru belirlenmemesi nedeniyle (kemençe heykeli yaptırılması gibi) projeden ayrılması teknik ve ekonomik olarak mümkün olan ek imalatların yaptırılması gibi ve ayrıca bazı estetik gerekçelerle de büyük ölçüde proje değişikliği yapılmıştır. Nitekim sözleşme bedeli 47.447.000 TL olan ihalede, proje değişiklikleri sonucu yaklaşık olarak 32,1 milyon TL tutarında iş artışına ve 27,5 milyon TL tutarında iş azalışına gidilmiştir.

Kamu idaresi cevabında; deniz hareketlerinin proje uygulamasına olan etkileri, STK ve dış kurumların görüşleri ve altyapıda karşılaşılan ve öngörülemeyen durumların proje değişikliğini zaruri kıldığını belirtmiş, proje değişikliğinin gerekli olduğu durumlarda malzeme seçimlerinin hangi süreçlerden geçilerek yapıldığını ifade etmiştir. Ancak bulgu konusu husus, proje değişikliklerinin hangi durumlarda yapıldığı ya da proje değişikliğinin zaruri olduğu durumlarda malzeme seçim sürecine ilişkin olmayıp hizmet alımı suretiyle hazıttırılan ve esaslı hatalar içeren projelerin idare tarafından kabul edildiğiyle ilgilidir.

Yukarıda açıklanan nedenlerle, muayene ve kabul işlemlerinin ilgili mevzuatta belirtilen hükümlere uygun olarak yapılarak esaslı hatalar içeren projelerin kabul edilmemesi ve uygulama projesi bulunan işlerde proje değişikliklerinin yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılması gerekmektedir.