Şirket tarafından şüpheli hale gelen bazı ticari alacaklara yönelik hatalı muhasebe işlemi yapıldığı ve söz konusu alacaklara yönelik yasal sürecin sonuna kadar işletilmediği tespit edilmiştir.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun “Şüpheli alacaklar” başlıklı 323’üncü maddesinde; ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla; dava veya icra safhasında bulunan alacaklar ile yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacakların şüpheli alacak sayılacağı ve şüpheli alacaklar için değerleme gününün tasarruf değerine göre pasifte karşılık ayrılabileceği ifade edilmiştir.

26.12.1992 tarih ve 21447 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1 Seri No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nin “Tekdüzen Hesap Çerçevesi, Hesap Planı ve Hesap Planı Açıklamaları” başlıklı ekinde 128. Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabının; ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi bir kaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş, yazı ile birden fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz alacakları kapsayacağı belirtilmiştir. Buna göre tahsili şüpheli hale gelmiş olan alacaklar ilgili hesapların alacağı karşılığında bu hesaba borç yazılarak bu durumdaki alacaklar normal alacaklardan çıkarılır. Alacağın tahsili veya tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi durumunda bu hesaba alacak kaydedilir.

Yine ilgili açıklamada 129. Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı Hesabının; şüpheli ticari alacaklar için ayrılan karşılıkları kapsayacağı belirtilmiş ve devamında hesabın işleyişine yer verilerek; hesaplanan karşılık tutarının 129. Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı Hesabına alacak, 654. Karşılık Giderleri Hesabına borç olarak kaydedileceği; şüpheli alacağın tahsiline bağlı olarak, tahmin olunan zararın kısmen ya da tamamen gerçekleşmemesi halinde,

gerçekleşmeyen kısmın 644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabına alacak, 129. Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı Hesabına da borç kaydedileceği ifade edilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca şüpheli ticari alacaklar, dava ve icra safhasında bulunan alacaklardan ve yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek küçük alacaklardan oluşmakta olup tahsili şüpheli hale gelmiş olan alacaklar için ihtiyaten karşılık ayrılabilmektedir. Vadesinde tahsil edilemeyen şüpheli alacaklar, kanuni yollara hangi dönemde başvurulmuş ise o dönemde şüpheli hale geleceğinden, karşılığın da söz konusu dönemde ayrılması gerekmektedir. Alacağın tahsili veya tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi durumunda ise 128. Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabına alacak kaydedilmelidir.

Yapılan incelemede; Şirket tarafından önceki yıllardan itibaren 128. Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabında takip edilen alacaklar için karşılık ayrılmadığı, bu alacaklar için yasal takibatın başlatıldığı ancak süreçlerin sonuna kadar işletilmediği ve 2020 yılı içerisinde söz konusu alacakların 689. Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar (-) hesabına borç, 128. Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabına alacak kaydedilerek hesaplardan çıkarıldığı, yıl sonunda ise düzeltme kaydı yapılarak söz konusu alacakların 127. Diğer Ticari Alacaklar Hesabına aktarıldığı anlaşılmıştır. Ancak gerek önceki yıllarda, gerekse yıl içerisinde ve yıl sonunda yapılan kayıtlar hatalıdır. Şöyle ki, ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi bir kaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş, yazı ile birden fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış alacakların 128 No.lu hesapta takip edilmesi ve şüpheli ticari alacaklar için karşılık ayrılması gerekmektedir. Diğer yandan 128 No.lu hesaba ancak alacağın tahsil edilmesi veya tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi durumunda alacak kaydı yapılabilmektedir. Bu nedenle henüz yasal süreçleri tamamlanmamış şüpheli ticari alacağın 128 No.lu hesaptan çıkarılıp 127 No.lu hesaba aktarılması işlemi hatalıdır.

Bundan sonraki süreçte 128. Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabında yer alan tutarların teminatlarını aşan kısmı için ilgili mevzuat gereği karşılık ayrılması, ilgili tutarların 129. Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı Hesabında izlenmesi ve şüpheli ticari alacaklarla ilgili yasal süreçlerin sonuna kadar işletilmesi gerekmektedir.

Şirket tarafından ilgili muhasebe hesaplarının aktif takibinin yapılacağı belirtilmiştir.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.