Kamu İdaresi tarafından alımı gerçekleştirilen bazı mal ve hizmetlerin ilgili oldukları 2022 yılında muhasebeleştirilmeleri gerekirken, cari yıl olan 2023 yılında giderleştirilerek 320- Bütçe Emanetleri Hesabı’na kaydedildiği görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 320-Bütçe Emanetleri Hesabı’na ilişkin “Hesabın Niteliği” başlıklı 248’inci maddesinde, bu hesabın, mali yıl içerisinde veya sonunda ödeme emri belgesine bağlandığı halde, nakit yetersizliği veya diğer sebeplerle ilgililerine ödenemeyen tutarların izlenmesi için kullanılacağı ifade edilmiştir.

Yönetmelik’in “Hesaba İlişkin İşlemler” başlıklı 249’uncu maddesinde, malın alındığı veya hizmetin yapıldığı malî yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar talep edilmeyen bütçe emanetlerinin bütçeye gelir kaydedileceği ve gelir kaydedilen tutarların, mahkeme kararı üzerine ödeneceği; “Hesabın İşleyişi” başlıklı 250’nci maddesinde ise dönem sonunda bu hesabın zaman aşımı sürelerine göre bölümlenmiş alt hesaplarında kayıtlı tutarların, zaman aşımı sürelerini güncellemek için bu hesaba alacak ve borç kaydedileceği hüküm altına alınmıştır.

Diğer yandan, Yönetmelik’in “Ödeneklerin İptali ve Devri” başlıklı 39’uncu maddesinde, yılsonunda kullanılmayan ödeneklerin bütün düzeyleri belirtilerek iptal edileceği belirtilmiştir.

Buna göre, 320-Bütçe Emanetleri Hesabı’nın mal ve hizmet alımının yapıldığı mali yıl içerisinde veya en geç mali yılsonunda ödeme emri belgesine bağlandığı halde, nakit yetersizliği veya diğer sebeplerle ilgililerine ödenemeyen tutarların izlenmesi için kullanılması, yılsonunda kullanılmayan ödeneklerin bütün düzeyleri belirtilerek iptal edilmesi, devri gereken ödeneklerin ise devir gerekçesi belirtilerek devredilmesi gerekmektedir. Ayrıca, malın alındığı veya hizmetin yapıldığı mali yılda ödenemeyen tutarların 320-Bütçe Emanetleri Hesabı’nda muhasebeleştirildikten sonra, dönem sonlarında bu hesabın zamanaşımı sürelerine göre bölümlenmiş alt hesaplarında zamanaşımı sürelerini güncellemek için bu hesaba alacak ve borç kayıtlarının yapılması ve malın alındığı veya hizmetin yapıldığı malî yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar talep edilmeyen bütçe emanetlerinin bütçeye gelir kaydedilmesi, gelir kaydedilen tutarların ise mahkeme kararı üzerine ödenmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede, Kamu İdaresi tarafından önceki yıllarda gerçekleştirilen mal ve hizmet alımlarından bazılarının cari yılda 320-Bütçe Emanetleri Hesabı’nın 01 alt koduna kaydedilerek muhasebeleştirildiği tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, Mahalli İdareler Detaylı Hesap Planında 320 No.lu hesabın yardımcı kodunda son beş yıla ilişkin ayrım bulunmadığı, önceki dönemlerde yapılan mal ve hizmet alımlarının cari yıl hesaplarında giderleştirilmesinin esas itibariyle hesabın kullanım amacına uygun olduğu belirtilmiştir.

Ancak, 320 No.lu hesabın yardımcı kodunda son beş yıla ilişkin ayrım bulunmadığından bahisle, önceki dönem alımlarının cari yılda giderleştirilebileceği açıklaması; hesabın mali yıl içerisinde veya sonunda ödeme emri belgesine bağlandığı halde, nakit yetersizliği veya diğer sebeplerle ilgililerine ödenemeyen tutarların izlenmesi için kullanılacağı düzenlemesi ile örtüşmemektedir. Zira 320 No.lu hesap, tahakkuk esası çerçevesinde giderlerin ilgili yılına kaydedilmesini amaçlamaktadır.

İdarenin önceki yıllarda gerçekleştirdiği mal ve hizmet alımlarından bazılarını cari yılda muhasebeleştirmesi gerek ödeneklerin ait olduğu mali yılda kullanılamamasına gerekse 320-

Bütçe Emanetleri Hesabı’nın, zamanaşımı süreleri itibariyle oluşturulmuş alt kodlarında doğru bir şekilde izlenmemesine neden olmaktadır. Ayrıca önceki dönemlerde yapılan mal ve hizmet alımlarının cari yılda giderleştirilmesi 630-Giderler Hesabı'nın gerçek durumu yansıtmamasına ve muhasebenin temel ilkelerinden dönemsellik ilkesine de aykırılık teşkil etmesine neden olmaktadır.