Üniversite hastanesi hastane yönetim sistemi (Probel) üzerinden yapılan incelemelerde; mesai dışı ödemelerinde geçici görevlendirme onayı olan veya izinli olduğu görülen bazı personele ameliyat yazıldığı ve ödeme yapıldığı, mesai dışı ameliyat saatlerinde gün ve saat uyumsuzluğu olduğu, ameliyat ekibi ve listesinin sistemde yer almadığı, ameliyatlarda kullanılan malzemelerin sisteme sonradan gecikmeli olarak girildiği, bazı nöbet görevlendirmelerinde haftalık çalışma saatlerinin tam ve doğru olarak gösterilmediği ve üst üste nöbet verilememesi kuralına uyulmadığı tespit edilmiştir.

Hastanede yapılan ameliyat, ek ödeme, nöbet, malzeme giriş çıkışları ve mali sonuç doğuran tüm işlemler Üniversite hastanesi hastane yönetim sistemi (Probel) üzerinden sisteme

işlenmekte ve süreçler buradan takip edilerek hak sahibine ödeme yapılmaktadır. Mesai Dışı Ödemesinin konusunu oluşturan ameliyat girişleri ve saatlerinin sisteme hasta kendisi ve yakınlarının ödeme ve randevu saati haricinde işlemin mesai dışı olarak girilmesi ödemeye hak kazanmak için zaruridir.

Fazla mesai düzenleyen birimlerin sisteme giriş yaparken benzer formatta uyumlu giriş yapmadıkları, iki gün, üç gün üst üste 24 saat nöbet yazılabildiği, bazı nöbetlerin günlük çalışma saatini dikkate almadığı normalde 8 saat ilave 16 saat fazla mesai olabilecekken 24 saatin hafta içinde yazılabildiği, (hafta sonu 24 saat olabilir) ödeme emri belgesi ekine konulan çizelgelerin eğer manuel kontrol yapılmazsa izin, rapor geçici görevlendirme, resmi tatil günlerinin haftalık çalışma saatleri hesabında tam ve doğru gösterilemediği için hatalı sonuçlar üretebileceği görülmektedir.

Nöbet hizmetini yerine getiren devlet memuruna izin verilmesi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 178’inci maddesinde “Fazla çalışma ücreti” başlığı altında düzenlenmiştir. Buna göre; 99 ve 100’üncü maddeler hükümleri uyarınca tespit olunan günlük çalışma saatleri dışında; a) Salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerin olması (Bu hallerin devamı süresince), b) Fabrika, atölye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanunu’na tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması, hallerine münhasır olmak üzere, yapılan fazla çalışmalar ücretle karşılanır.

Yukarıda sayılan hallerde yaptırılacak fazla çalışmanın süresi ve saat başına ödenecek ücret Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenir. Kurumlar gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çalıştırabilirler. Devlet memurları için haftalık çalışma süresi 40 saattir. Bu süreyi aşan çalışmalarda, eğer fazla çalışma ücreti verilmeyecekse, her bir sekiz saat için bir günlük izin verileceği düzenlenmiştir.

Sağlık çalışanları için nöbet sonrası izin, Yataklı Tedavi Kuruluşları İşletme Yönetmeliği’nin 41’nci maddesinde düzenlenmiştir.

Buna göre;

“e) Gece nöbeti tutanlara ertesi günü görev verilmez. Geceyi yoğun mesai ile uykusuz geçiren personele, kurumun personel durumu ve imkanları müsait olmak, hizmeti aksatmamak kaydıyla evinde veya kurum içerisinde lüzum görüldüğü sürece dinlenmesi için baştabip izin verebilir. Bu takdirde de bunlar acil durumlarda baştabip veya nöbetçi tabibin davetine

uymaya mecburdurlar. Hafta tatillerinde ve resmi tatil günlerinde nöbet tutanlara hizmeti aksatmamak kaydıyla diğer iş günlerinde nöbet süresi kadar izin verilebilir.” hükümden anlaşılacağı üzere, gece nöbet tutanlara ertesi gün görev verilmeyeceği sabittir.

5947 sayılı Üniversite ve Sağlık Personelinin Tam Gün Çalışmasına ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 10’ncu maddesi ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun ek 33’ncü maddesi değiştirilmiştir. Buna göre:

“Yataklı tedavi kurumları, seyyar hastaneler, ağız ve diş sağlığı merkezleri ve 112 acil sağlık hizmetlerinde haftalık çalışma süresi dışında normal, acil veya branş nöbeti tutarak, bu nöbet karşılığında kurumunca izin kullanmasına müsaade edilmeyen memurlar ile sözleşmeli personele, izin suretiyle karşılanamayan her bir nöbet saati için gösterge rakamlarının aylık katsayısı ile çarpılması sonucu hesaplanacak tutarda nöbet ücreti ödenir. Ancak ayda 130 saatten fazlası için ödeme yapılmaz. Bu ücret damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. …” denilmektedir.

Bu madde hükmü, üniversitelerin yataklı tedavi kurumlarında çalışan 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun “Lisans üstü öğretim” başlıklı 50’nci maddesinin (e) bendi kapsamında bulunanlar hakkında da uygulanır.

İcap nöbeti açısından, “İcap nöbeti tutan ve bu nöbet karşılığında kurumunca izin kullanmasına müsaade edilmeyen memurlar ile sözleşmeli personele, izin suretiyle karşılanamayan her bir icap nöbeti saati için, icap nöbeti süresi kesintisiz 12 saatten az olmamak üzere, yukarıda nöbet ücreti için belirlenen ücretin yüzde 40'ı tutarında icap nöbet ücreti ödenir. Bu şekilde ücretlendirilebilecek toplam icap nöbeti süresi aylık 120 saati geçemez. Bu madde uyarınca yapılacak ödemeler, döner sermayesi bulunan kurumlarda döner sermaye bütçesinden karşılanır.” denilmiştir.

Görüldüğü gibi nöbet ücreti ödenmesi için; İlk şart, haftalık çalışma süresinin (40 saat) dışında çalışılmış olmasıdır. İkinci olarak ilgili kurumun, nöbet karşılığında izin kullanılması uygulamasının olmamasıdır.

Söz konusu Yönetmeliğin “Nöbet esasları” başlıklı 41’nci maddesinin (e) bendinde;

“Gece nöbeti tutanlara ertesi günü görev verilmez. Geceyi yoğun mesai ile uykusuz geçiren personele, kurumun personel durumu ve imkanları müsait olmak, hizmeti aksatmamak

kaydıyla evinde veya kurum içerisinde lüzum görüldüğü sürece dinlenmesi için baştabip izin verebilir” hükmüne yer verilmiştir.

Mesai dışı olarak yapılan ameliyatlarda; ameliyat ekibinde yer alan akademisyen, doktor ve yardımcı personel ile ameliyatta kullanılan malzemelerinin günü içinde sisteme işlenmemesi, ameliyata giren ekip ile ameliyatta kullanılan malzemelerin sisteme girilmesinde hata riskine sebep olmaktadır.

Kamu İdaresi cevabında; izinli veya geçici görevlendirme onayı olan kişilere mesai dışı ödemesi yapılmadığı, ancak başka tarihte yapılan bir ameliyat veya özel muayenenin hasta işlemlerinin yapıldığı tarihle aynı olmayabileceği, yine benzer şekilde mesai dışı ameliyat saatleri ile vezne para yatış saatleri arasında uyumsuzluk da olabileceği belirtilmiştir. Devamında; ameliyat listesi ve ameliyat ekibinin hastane işletim sistemi (PROBEL)’de yer alması uygulaması Şubat 2022 tarihi itibariyle fiilen başlandığı, Ameliyatta kullanılan malzemelerin sisteme gecikmeli olarak girilmesinin nedeni olarak da bazı ameliyatlarda hastaya kullanılacak malzeme boyutunun ancak ameliyat sırasında belli olması nedeniyle, faturalandırma ve sonrası işlemler için yapıldığı belirtilmiştir.

İncelemelerde idarenin cevabının aksine izinli veya geçici görevlendirme onayı olan kişilere mesai dışı ödemesi yapılması örneklerine rastlanmış olup; ameliyatta kullanılan malzemelerin bir iki gün makul süre geç girilmesinin anlaşılabileceği ancak bir ay geriden gelmesinin normal karşılanamayacağı düşünülmektedir.

Nöbet görevlendirmelerinde haftalık çalışma saatlerinin tam ve doğru olarak gösterilmemesi ve üst üste nöbet verilmesi uygulaması ile ilgili olarak herhangi bir açıklama yapılmamıştır.

Sonuç olarak, öncelikle mesai dışı ödemelerinde geçici görevlendirme onayı olan, izin veya rapor kullanılan, resmi tatil günlerine denk gelen gün ve saatlerin haftalık çalışma süreleri hesabı için günlük çalışma saatlerinin sisteme doğru işlenmesi, nöbetlerin üst üste 24 saat verilmemesi, nöbet çizelgelerinin toplam çalışılması gereken saatler belirlendikten sonra yapılan fazla çalışmalar için ödemeye esas hesap yapılması, nöbet listelerinin birimde çalışan tüm çalışanların dahil edilerek dengeli şekilde oluşturulması, ameliyat ekibi ve malzemelerinin günü gününe sisteme girişlerinin yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.