Belediyeye ait hurda vaziyette bulunan muhtelif taşıtların ve iş makinelerinin komisyon oluşturulmadan, kayıttan düşme teklif ve onay tutanağı düzenlenmeden, harcama yetkilisinin onayı alınmadan hurdaya ayrıldığı, bu taşıt ve iş makinelerinden satılmasına karar verilenlerin satış tarihinde yürürlükte bulunan mevzuata aykırı olarak Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumuna (MKE) satış yoluyla devredilmesi gerekirken ihale yoluyla şahıslara satıldığı, hurdaya ayrılmış olup satılmayan taşıt ve iş makinelerinin bir kısmının belediye envanterinde yer almadığı ve akıbetlerinin bilinmediği görülmüştür.

1. Komisyon Kararı ve Harcama Yetkilisinin Onayı Olmaksızın Taşıtların ve İş Makinelerinin Hurdaya Ayrılması

   18.1.2007 tarih ve 26407 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Taşınır Mal Yönetmeliği’nin “Hurdaya ayırma nedeniyle çıkış” başlıklı 28’inci maddesinde, ekonomik ömrünü tamamlamış olan veya tamamlamadığı halde teknik ve fiziki nedenlerle kullanılmasında yarar görülmeyerek hizmet dışı bırakılması gerektiği bildirilen taşınırların, biri işin uzmanı olmak kaydıyla harcama yetkilisinin belirleyeceği en az üç kişiden oluşan komisyon tarafından değerlendirileceği, komisyonca yapılan değerlendirme sonucunda hurdaya ayrılmasına karar verilen taşınırlar için kayıttan düşme teklif ve onay tutanağı

   
   

   düzenleneceği ve bu taşınırların harcama yetkilisinin onayı ile kayıtlardan çıkarılacağı hüküm altına alınmıştır.

   Yapılan incelemede 2015, 2016 ve 2019 yıllarında belediyeye ait muhtelif hurda vaziyette bulunan taşıtların ve iş makinelerinin komisyon oluşturulmadan, kayıttan düşme teklif ve onay tutanağı düzenlenmeden, harcama yetkilisinin onayı alınmadan Belediye Encümen kararı ile satıldığı tespit edilmiştir.

   Bu itibarla, hurdaya ayrılmasına karar verilen taşıt ve iş makineleri için komisyon kurulması, yapılan değerlendirme sonucunda hurdaya ayrılması uygun görülen taşıt ve iş makineleri için kayıttan düşme teklif ve onay tutanağının düzenlenmesi gerekmektedir.

2. Hurda Malzemelerin İhale Yoluyla Satılması

   
   

   Belediyeye ait hurda taşıtların ve iş makinelerinin, satış tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat gereği Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumuna (MKE) satış yoluyla devredilmesi gerekirken, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında ihale yoluyla şahıslara satıldığı görülmüştür.

   Kamu kurum ve kuruluşlarında bulunan hurdaların değerlendirilmesi amacıyla, 3284 sayılı Bazı Maden Hurdalarının Dışarı Çıkarılmasının Yasak Edilmesi ve Satın Alınması Hakkında Kanun’un 2’nci maddesinde maden hurdalarının askeri fabrikalara devredileceği hükme bağlanmış, daha sonra 5591 sayılı Makine ve Endüstrisi Kurumu Kanunu’nun 18’inci maddesi ile askeri fabrikalara tanmış olan bütün hak ve yetkilerinin MKE’ye intikal edeceği hüküm altına alınmıştır. Nitekim yer verilen yasal düzenlemelerle uyumlu olarak, 20.03.1971 tarih ve 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile resmi daire ve idareler ve iktisadi devlet teşekkülleri ile bunlara ait müessese ve iştiraklerinin malik oldukları her çeşit maden hurdalarından ihtiyaç fazlarının MKE tarafından 6 ayda bir piyasa etütlerine dayanarak yapacağı tespit ve teklif ile Sanayi ve Ticaret Bakanlıklarınca kabul edilecek fiyatlarla adı geçen Kuruma satış suretiyle devredilmesi zorunlu kılınmıştır. Bunlara ek olarak, 19.03.2001 tarih ve 2001/15 sayılı Başbakanlık Genelgesinde de, 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı hükümleri çerçevesinde her türlü hurda malzemenin kamu kurum ve kuruluşlarınca Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumuna satış suretiyle devri öngörülmüş bulunmaktadır.

   Bu hükümlere göre, kamu idarelerinin sahibi bulunduğu hurda malzemeleri almaya MKE yetkili olup bunun dışında hurdaların başka bir kişi veya kuruma satışı mümkün değildir. 30.06.2021 tarihli ve 7330 sayılı Makine Kimya Endüstrisi Anonim Şirketi Hakkında Kanun

   
   

   ile 5591 sayılı Makine ve Endüstrisi Kurumu Kanunu yürürlükten kaldırılmış olmasına karşın Belediyece ihale yoluyla hurda satışlarının yapıldığı 2015, 2016 ve 2019 yıllarında 5591 sayılı Kanun yürürlükteydi. Dolayısıyla bu Kanun gereğince kamu idarelerinin sahibi bulunduğu hurda malzemeleri almaya tek yetkili MKE idi ve MKE dışında hurdaların başka bir kişi veya kuruma satışı mümkün değildi.

   Ancak hurda evrakları incelendiğinde,

   
   

   -31.07.2015 tarihli ve 328 sayılı Encümen Kararıyla toplam ağırlığı 155.648 kg olan hurda taşıt ve iş makinesinin 155.648,00 TL’ye MKE yerine şahsa satıldığı, hurda klasörü içerisinde toplam 43 adet taşıt ve iş makinesinin hurda vaziyette bulunduğuna ilişin listenin ekli olduğu,

   -13.05.2016 tarihli ve 181 sayılı Encümen Kararıyla 9 adet taşıt ve iş makinesinin satışına onay verildiği bunlardan 6 adedinin toplam 20.266 TL’den MKE yerine şahıslara satıldığı, hurda klasöründe (4’ü 2015 yılında da hurda listesinde yer alan) toplam 17 adet taşıt ve iş makinesinin muayene ve kontrol raporunun bulunduğu,

   -20.08.2019 tarihli ve 236 sayılı Encümen Kararı ile 11 adet taşıt ve iş makinesinin satışına onay verildiği; toplam ağırlığı 93.690 kg olan hurda taşıt ve iş makinesinin, MKE’nin belediyeye gönderdiği “İhale iptali” konulu 19.08.2019 tarihli ve 33518537-160-E.133589 sayılı yazısında özetle, belediyeye ait hurda ve demir aksamın piyasaya satışının yapılacağının tespit olunduğu ve hurda toplamaya yetkili tek kuruluşun MKE olduğu, bu itibarla ihalenin iptal edilerek hurdaların MKE’ye satış suretiyle devredilmesi gerektiği belirtilmesine karşın, 136.318,95 TL’den üçüncü bir şahsa satıldığı; hurda klasöründe (6’sı 2016 yılında da hurda listesinde yer alan) toplam 29 adet taşıt ve iş makinesinin taşıt muayene ve kontrol raporu veya ruhsatlarının bulunduğu,

   -17.09.2019 tarihli ve 257, 258, 259 ve 260 sayılı Encümen Kararlarıyla 4 adet taşıtın toplam 197.850 TL’den MKE yerine şahıslara satıldığı,

   tespit edilmiştir.

   
   

   Bu hurda taşıt ve iş makinelerinin, Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumuna (MKE) satış yoluyla devredilmesi gerekirken ihale yoluyla şahıslara satılması satış tarihinde yürürlükte bulunan mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.

   
   

3. Hurdaya Ayrılmış Olup Satılmayan Taşıt ve İş Makinelerinden Bir Kısmının Belediye Envanterinde Yer Almaması ve Akıbetlerinin Bilinmemesi

5018 sayılı Kanun’un “Üst yöneticiler” başlıklı 11’inci maddesinde, Belediye Başkanlarının sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve kanunlar ile Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden meclislerine karşı sorumlu olduğu ve bu sorumluluğun gereklerinin harcama yetkilileri, malî hizmetler birimi ve iç denetçiler aracılığıyla yerine getirileceği belirtilmiştir.

Taşınır Mal Yönetmeliği’nin “Sorumluluk” başlıklı 5’inci maddesinde, harcama yetkililerinin taşınırların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak edinilmesinden, kullanılmasından, kontrolünden sorumlu olduğu, kasıt, kusur veya ihmal sonucu kırılan, bozulan veya kaybolan taşınırların ilgililerden tazmini için gerekli işlemleri yapmaya veya yaptırmaya yetkili bulunduğu ve taşınırların muhafazasından ve yönetilmesinden sorumlu olanların, gerekli tedbirlerin alınmaması veya özenin gösterilmemesi nedeniyle taşınırın kullanılmaz hale gelmesi veya yok olması sonucunda sebep oldukları kamu zararları hakkında, 27/9/2006 tarihli ve 2006/11058 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümleri uygulanacağı belirtilmiştir.

6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un geçici 1’inci maddesinin üçüncü fıkrası gereğince kurulan Devir Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu kararı ile 46 adet taşıt ve iş makinesi tüzel kişilikleri kaldırılan belde belediyelerinden Samandağ Belediyesine devredilmiştir. Söz konusu devir öncesinde Samandağ Belediyesine ait taşıt ve iş makinelerinin sayısı ve envanterine ilişkin liste denetime ibraz edilememiştir.

Belgeler incelendiğinde, 2021 yılı sonu itibarıyla belediye envanterinde toplam 106 taşıt ve iş makinelerinin olduğu görülmektedir. Ancak bu envanterin eksik olduğu Samandağ İlçe Emniyet Müdürlüğü trafik tescil kayıtları ile Belediyenin taşıtlarına ilişkin envanter kayıtlarının karşılaştırılması sonucunda anlaşılmış olup, 30 adet taşıtın Emniyet Müdürlüğü trafik tescil kayıtlarında olmasına karşın Belediye envanterinde mevcut olmadığı tespit edilmiştir.

Belediyeye ait taşıt ve iş makinelerinden 2015 yılında 43, 2016 yılında 13, 2019 yılında 27 olmak üzere toplam 83’ünün hurda klasörlerinde liste ve belgelerinin (Araç tescil belgeleri ve/veya ekonomik ömrünü doldurduğuna dair raporlar) olduğu, bulgunun b bendinde belirtildiği üzere 2016 yılında 6, 2019 yılında 15 taşıt ve iş makinesinin satıldığı, 2015 yılında ise kaç taşıt ve iş makinesinin satıldığının belgelerden anlaşılamadığı, görülmüş; yapılan incelemede hurdaya ayrılan ancak satılamayan taşıt ve iş makinelerinden bir kısmının Belediye envanterinde bulunmadığı ve akıbetlerinin bilinmediği tespit edilmiştir. Hurda klasörleri ve satış belgelerinin incelenmesi sonucunda, Belediye envanterinde bulunmayıp akıbetlerinin de bilinmediği taşıt ve iş makineleri aşağıdaki listede gösterilmiştir.

Tablo 12: Belediye Envanterinde Bulunmayıp Akıbetleri Bilinmeyen Taşıt ve İş Makineleri

Sonuç olarak, listede gösterilen taşıt ve iş makinelerinin akıbetinin belirlenmesi, taşıt ve iş makinelerinin kayıp ve kötüye kullanımından sorumlu olanların tespit edilmesi ve mevzuatın gerektirdiği işlemlerin yapılması gerekmektedir.