Manisa Büyükşehir Belediyesinin 2018 yılı mali tablolar ve eki belgelerin incelenmesinde; 2018 yılında pazarlık ve doğrudan temin usulü ile yapılan alımlarda, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21 ve 22’nci maddelerinde belirlenen parasal limitlerin aşıldığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İdarelerce Uyulması Gereken Diğer Kurallar” başlıklı 62’inci maddesinin (ı) bendine göre, 4734 sayılı Kanunun 21 ve 22’nci maddelerindeki parasal limitler dâhilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşılamaz.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “4734 Sayılı Kanunun 62’nci Maddesinin (I) Bendinin Uygulanmasına İlişkin Açıklamalar” başlıklı 21’inci maddesinde özetle;

4734 sayılı Kanuna göre açık ihale usulü ile belli istekliler arasında ihale usulü, temel ihale usulleridir. Ancak temel ihale usullerinden biri ile alım yapılamadığı hallerde diğer usul ve yöntemlerle alım yapılması öngörülmüştür. Kanunun 21 ve 22'nci maddelerinde belirtilen parasal limitler dâhilinde yapacakları harcamaların yıllık toplamının idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin % 10’unu aşamayacağı öngörülmüştür. Bu düzenleme ile Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlar tarafından yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin harcamaların, 4734 sayılı Kanunda belirtilen temel ilkelere ve usullere uygun bir şekilde yapılması amaçlanmıştır.

Anılan yasal düzenlemeler çerçevesinde, kurumların pazarlık usulü (4734-21/f) ve temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar hariç olmak üzere doğrudan temin usulü (22/d) ile yapacakları alımların, Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan bütçelerine bu amaçla konulan ödeneklerin % 10’unu aşmaması gerekmektedir.

Kamu İhale Genel Tebliği’ne göre; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci maddesinin (f) bendi ve 22’nci maddesinin (d) bendine göre ihtiyaçların temininde kurum ve kuruluşlar, yıllık bütçelerinde belirlenen toplam ödenek miktarını dikkate alacaklardır. Kurum ve kuruluşlar, mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için bütçelerine konan yıllık toplam ödenekleri üzerinden her biri için ayrı ayrı % 10 oranını hesaplayacaklardır. Burada önemli olan husus, ilgili veya bağlı birimlerin değil kurum veya kuruluşun toplam ödeneklerinin % 10’unun aşılıp aşılmamasıdır.

Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlar, ihale ve harcama yapmaya yetkili birimlerinin 4734 sayılı Kanunun 21/f ve 22/d maddeleri kapsamında yaptıkları harcamalarının, toplam ödeneklerinin % 10 oranını aşıp aşmadıklarını takip edeceklerdir. Kurum ve kuruluşlar ilgili veya bağlı birimlerine mal ve hizmet alımı ile yapım işleri ödeneklerinin aktarılması ile ilgili işlemleri yaparken veya bunların harcamalarını belirlerken, bu durumu göz önünde bulunduracaklardır.

Aşağıdaki tabloda, Manisa Büyükşehir Belediyesinin 2018 yılında mal alımları için belirlenen ödenek tutarları, harcamalar ve ödeneklerin % 10’ unu aşan kısmı gösterilmiştir. Belediyesinin 2018 yılında pazarlık ve doğrudan temin usulleri ile yaptığı mal alımlarında, Belediye bütçesine bu amaçla konulan ödeneğin % 10 olan tutarını, 10.707.661,57 TL aşmıştır.

Tablo 13: 2018 Yılında 4734 Sayılı Kanununun 21/f ve 22/d Maddeleri Kapsamında Yapılan Belediye Harcamalarının %10 Sınırını Aşan Kısmı

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden ve açıklamalardan anlaşılacağı üzere 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21 ve 22’nci maddelerindeki parasal limitler dâhilinde yapılacak harcamaların Kanunda belirtilen temel ilkelere ve usullere uygun bir şekilde yapılması amaçlanmıştır. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile kamu mali yönetim sistemine giren, iç kontrol anlayışı kapsamında mevzuata uygunluğun göz önünde tutularak, harcamaların gerçekleşmesinde idarelerin nakit planlaması odaklı bir yaklaşımla, mevzuata aykırı olmamak üzere faaliyetlerini planlamaları ve uygulamaları gerekmektedir. 4734 sayılı Kanun’un temel ilkeleri ve risk unsurları da göz önünde tutularak, doğrudan yapılan alımların

kamu yararına uygun şekilde temini için Belediyenin planlanma, kontrol ve sorumluluk mekanizmalarının geliştirilmesi uygun olacaktır.

Kamu idaresi cevabında; Özetle, “Büyükşehir Belediye Başkanlığının ihale iş ve işlemleri, harcama birimlerinin satın alma talepleri ve piyasa araştırmaları, ilgili birimlerin harcama sürecinde görevli bulunan personeller tarafından, bütçe ödenek miktarlarının kontrolü ve takibi yapılmaktadır. Ayrıca 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21/f ve 22/d maddeleri kapsamında yapılacak olan harcamaların belirlenen parasal limitlerinin aşılmaması ile ilgili olarak, yazılım çalışmaları devam etmekte olup, en kısa sürede kontrol ve denetimi sağlanarak, bahse konu %10’luk sınır ile ilgili önerileriniz ve tespitleriniz doğrultusunda gerekli hassasiyet gösterilecektir.” Denilmektedir.

Sonuç olarak Kurum tarafından bulgumuzda tespit ettiğimiz hususlar kabul edilmiş ve önerilerimiz doğrultusunda çalışmalara başlanıldığı belirtilmiştir. Kamu İhale Kanunu’nun 21 ve 22’ nci maddelerindeki parasal limitler dâhilinde yapılacak harcamaların Kanun’da belirtilen temel ilkelere ve usullere uygun bir şekilde yapılması ve doğrudan temin yöntemiyle yapılan alımların usulüne uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.