4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 21'inci maddesinin (b) bendinde öngörülen şartlar oluşmadığı halde, Sağlık ve Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığı tarafından 2018/412583 ihale kayıt numaralı “Sosyal Yardım Amaçlı Odun Alım Kartı Alımı (Derman Kart Odun)” işinde pazarlık usulü kullanılarak ihaleye çıkıldığı tespit edilmiştir.

Kamu İhale Kanunu'nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinin dördüncü fıkrasında;

“Bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir. Diğer ihale usulleri Kanun’da belirtilen özel hallerde kullanılabilir” hükmü yer almaktadır.

Kanun’un bu hükmüne göre, açık ihale usulü ile belli istekliler arasında ihale usulü temel ihale usullerinden olup, pazarlık usulü istisnai bir ihale usulüdür ve sadece Kanun’da belirtilen özel hallerde kullanılmalıdır. Kanun’un pazarlık usulü ile ihaleye çıkılabilmesinin şartlarını düzenleyen 21 inci maddesinin (b) bendinde;

“Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması” denilmek suretiyle, bu bent gereğince pazarlık usulü ile ihaleye çıkılmasını mümkün kılan özel haller sayılmıştır. Bu hükümden de anlaşılacağı üzere; önceden beklenen ve bilinen olaylar ile yine önceden öngörülebilir ihtiyaçların 4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin (b) fıkrası kapsamında değerlendirilme imkânı bulunmamaktadır.

Bir durumun, 4734 sayılı Kanun'un 21'inci maddesinin (b) bendi açısından, “idarece öngörülemeyen olay” kapsamında değerlendirilebilmesi için; durumun idare tarafından “öngörülemez”, “olağan dışı” ve “idarenin iradesinden bağımsız” nitelikte olması ve ihaleye çıkılabilmesi için diğer şartların yanında ihalenin ivedi olarak yapılmasının da zorunlu olması gerekmektedir. Bununla beraber, ihalenin ivedi olarak yapılması şartı tek başına yeterli olmayıp ivedilik Kanun’da belirtilen doğal afet, salgın hastalık, can veya mal kaybı gibi ani ve beklenmeyen ve idarenin önceden öngöremediği gibi özel şartlara bağlanmıştır. Sonuç olarak

bir işin acilen yapımına idarece karar verildiği durumlarda Kanun’da belirtilen diğer şartlar mevcut değil ise, pazarlık usulü ile ihaleye çıkılması mümkün görülmemektedir.

Büyükşehir Belediyesi Sağlık ve Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığı tarafından 2018/412583 ihale kayıt numaralı ve 14.08.2018 onay tarihi “Sosyal Yardım Amaçlı Odun Alım Kartı Alımı (Derman Kart Odun)” işi için, ani ve beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen veyahut yeterli bir süre önce idarece gerekli hazırlıkların yapılmasını engelleyen hallerden birinin ortaya çıktığı değerlendirmesinin yapılması mümkün gözükmemektedir.

İşlerin temel ihale usulleri tercih edilerek ihale edilmemesi ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci maddesinin (b) bendine göre gerekli şartlar oluşmadığı halde istisnai bir ihale usulü olan pazarlık usulü tercih edilerek ihale edilmesi; anılan madde hükümleri yanında Kanun’un 5’inci maddesinin birinci ve dördüncü fıkralarında yer alan ihale ilkelerine de aykırılık teşkil etmektedir.

Söz konusu işin istisnai bir ihale usulü olan pazarlık usulüne göre ihale edilebilme şartları oluşmadığından, temel ihale usullerinden biri esas alınarak ihale edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında; özetle; söz konusu ihale öncesinde 2018/236640 ihale kayıt numaralı “Sosyal Yardım Amaçlı Odun Alım Kartı” ihalesinin yapıldığı ancak istekli firmanın sözleşme imzalama aşamasında farklı bir ihaleden dolayı yasaklama kararı almasından ötürü sözleşme imzalanamadığı ve ihalede geçerli 2. teklif bulunmadığı için ihalenin iptal edildiği, yeniden açık ihaleye çıkıldığı takdirde ihalelerde güvenlik soruşturmasının en az 3 – 4 ay sürdüğü, kuzey ilçelerinde soğukların erken başlaması ile yolların kar yağışlarından dolayı kapanmasından dolayı vatandaşların mağdur olması söz konusu olduğu ve bundan sonraki işlemlerinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanununda belirtilen şartlar doğrultusunda ihaleye çıkılacağı belirtilmiştir.

Sonuç olarak Kamu İdaresi cevabında belirtilen değerlendirmelerde “idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması” hususunu karşılamamaktadır. Bu itibarla pazarlık usulüne göre ihale edilebilme şartları oluşmadan temel ihale usullerinden biri esas alınarak ihale edilmesi gerekmekte olup konunun gelecek yıl denetimlerinde de izlemesi yapılacaktır.