İdarenin ilgili birimlerinden alınan bilgilere göre, Belediyenin yetki ve görev sınırları içinde iş yeri açma ve çalışma ruhsatı olmaksızın faaliyette bulunan işletmeler bulunmaktadır. Buna bağlı olarak da Belediyenin, iş yeri açma izni harcı geliri kaybına uğraması söz konusudur.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun "İşyeri Açma İzni Harcı" başlıklı 81'inci maddesinde; belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir iş yerinin açılmasının "İşyeri Açma İzni Harcına" tabi olduğu belirtilmiştir.

Diğer yandan, 10.08.2005 tarihli ve 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik'e göre belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bu Yönetmelik kapsamında faaliyet gösterecek işletmelerin ilgili belediyeden iş yeri açma ve çalışma ruhsatı almış olması gerekmektedir.

Diğer yandan, 3572 sayılı Kanun’daki muafiyet düzenlemesi ile avukatlık büroları, serbest muhasebeci ve mali müşavirlik hizmeti veren iş yerleri, tabipler, noterler, mimar ve mühendisler gibi bazı meslek grupları işyeri açma ve çalışma ruhsatı almaktan muaf tutulmuştur. İlgili kanunlarında da, bu iş yerlerinin faaliyet sahalarına göre bakanlıklar ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından faaliyetleri ile ilgili izin alacakları ve bu izin belgelerinin de işyeri açma ve çalışma ruhsatı niteliğinde olacağı belirtilmiştir.

İdarenin hesap ve işlemleri kapsamında olmak üzere, Ruhsat ve Denetim Müdürlüğünden alınan verilerin incelenmesi neticesinde; Belediyenin yetki ve görev sınırları içinde 31.12.2019 tarihi itibariyle 6.754 adet işyeri açma ve çalışma ruhsatı verildiği ve sadece bu iş yerlerinden işyeri açma izni harcı tahsil edildiği; ancak Mali Hizmetler Müdürlüğünden alınan iş yeri çevre temizlik vergisi aktif mükellef listesinde ise 7.894 aktif işletmenin kayıtlı olduğu; dolayısıyla, toplam 1.140 adet işletmenin ruhsatsız faaliyet gösterdiğinin ortaya çıktığı; buna bağlı olarak da Belediyenin, işyeri açma izni harcı geliri kaybına uğradığı tespit edilmiştir.

Söz konusu denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından; bulguda belirtilen iş yerlerinin çoğunun işyeri açma ve çalışma ruhsatından muaf veya başka kurumlar tarafından yürütülen yönetmeliklere tabi yerler olduğundan bahsedilen işyerlerine çalışma ruhsatı verilemediği ve bu nedenle işyeri izin harcının alınamadığı;

Ayrıca vergi mükellefiyeti oluşturulurken bazı kriterlere gerek duyulmamasına rağmen, ruhsat düzenleme aşamasında gerekli kriterler, itibariyle; yabancı uyrukluların “çalışma izni” alamadığı, bu nedenle ruhsata bağlanamayarak faaliyetine izin verilmeyen mükellefiyetler, bulundukları binaların imar ile ilgili yapısal yetersizlikleri, yetersiz yangın önlemleri nedeniyle olumsuz itfaiye raporu nedeniyle faaliyetine izin verilmeyen mükellefiyetlerin de liste dışına alınmakta olduğu, ruhsat düzenlenmesine olanak tanıyan fiili bir yapının ruhsata konu olabilecek bir faaliyetin fiziksel olarak sürdürülmek istendiği bağımsız bölümü olmasının esas olduğu, ancak vergi mükellefiyeti oluşturulurken bu konunun ilgili kurum açısından bir engel teşkil etmediği, bu çalışmalar bitirilip ruhsata bağlanabilme ihtimali olan adreslerin, Zabıta Müdürlüğünce yerinde tespit edilerek, işyeri açma izin harcı ve diğer tüm harçların tahsiline olanak sağlayacak şekilde ruhsatlandırma sürecine başlanacağı ifade edilmiştir.

Ancak; kamu idaresi cevabında bazı işyerlerinin 3572 sayılı Kanun’da öngörülen muafiyet tanınan yerlerden olduğu, dolayısıyla bu yerlere işyeri çalışma ruhsatı verilemediği belirtmiş olsa da; bulgumuzda 3572 sayılı Kanun’un muafiyet düzenlemeleri de dikkate alınarak belediyenin yetki ve görev alanındaki işletmelerin işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının bulunup bulunmadığının takibinin sağlanması gerektiği, vurgulanmıştır. Yine, cevapta, imar durumu veya çalışma izni gibi sebeblerle bazı işyerlerine ruhsat verilemediğinden bahsedilmiştir. Bu gibi çalışma ruhsatı verilemeyen yerlere ise mevzuatta öngörülen müeyyidelerin uygulanması ve gerekirse mükellefiyetlerinin iptal edilmesi gerekmektedir. Ayrıca, İdare cevabında, çalışmaların bitirilip ruhsata bağlanabilme ihtimali olan yerlerin, Zabıta Müdürlüğünce yerinde tespit edilerek tüm harçların tahsiline olanak sağlayacak şekilde ruhsatlandırma sürecine başlanacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla bu çalışmaların hızlı bir şekilde bitirilip, ruhsatlandırma ve uyumlaştırma sürecinin sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilmesi esastır.

Netice itibariyle; 3572 sayılı Kanun’un muafiyet düzenlemeleri de dikkate alınarak belediyenin yetki ve görev alanındaki işletmelerin işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının bulunup bulunmadığının takibinin sağlanması ve ruhsatsız iş yerlerinin tespiti halinde mevzuatta belirtilen müeyyidelerin uygulanması gerekmektedir.