Belediyenin doğrudan temin yöntemi ile yapılan mal alımlarında, mevzuatta öngörülen

%10’luk sınır aşılmasına rağmen, aşan kısım için Kamu İhale Kurulundan uygun görüş alınmadığı tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kanun’un “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinin (ı) bendinde; “Bu Kanunun 21 ve 22 nci maddelerindeki parasal limitler dâhilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin

%10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz.” hükmü yer almaktadır.

Kanun metninde yer alan “parasal limitler dâhilinde yapılacak harcamalar” ibaresinden Kanun’un 21’inci maddesinin (f) bendi kapsamında pazarlık usulü ile yapılan mamul mal, malzeme veya hizmet alımları ile 22’nci maddesinin (d) bendi kapsamında doğrudan temin usulü yapılan alımlar anlaşılmaktadır.

Anılan Kanun’un “Pazarlık usulü” başlıklı 21’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde idarelerin yaklaşık maliyeti 728.072,00 TL’ye kadar olan mamul mal, malzeme veya hizmet alımlarını pazarlık usulü ile temin edebileceği; “Doğrudan temin” başlıklı 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde ise büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idarelerin 218.395,00 TL’yi, diğer idarelerin 72.752,00 TL’yi aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlarını ilan yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temini usulü ile karşılanabileceği belirtilmektedir.

Buna göre, Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlar, gerek 21’inci maddenin (f) bendi, gerekse temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar hariç 22’nci maddenin (d) bendi kapsamında yapacakları harcamalarda, bütçelerine bu amaçla konulan ödeneklerin %10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan

aşamayacaklardır.

31.12.2020 tarih ve 31351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun 62 nci maddesinin ı) Bendi Kapsamında Yapılacak Başvurulara İlişkin Tebliğ”in “Genel esaslar” başlıklı 4’üncü maddesinin 2’nci fıkrasında; Kanun’un 62’nci maddesinin (ı) bendine göre, Kanun kapsamında yer alan ve bütçe sahibi olan kamu idarelerinin; Kanun’un gerek 21’inci maddesinin (f) bendi, gerekse temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar hariç 22’nci maddesinin d) bendi kapsamında yapacakları harcamalarda, bütçelerine bu amaçla konulan ödeneklerin %10’unu Kurulun uygun görüşü olmadan aşamayacağı, bu oran aşılarak Kuruma yapılan başvuruların reddedileceği,

3’üncü fıkrasında ise, Kanun’un 21’inci maddesinin (f) bendi ve 22’nci maddesinin (d) bendine göre ihtiyaçların temininde bütçe sahibi olan kamu idareleri tarafından, yıllık bütçelerine bu amaçla konulan toplam ödenek tutarının dikkate alınacağı; mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için bütçelerine bu amaçla konan yıllık toplam ödenekleri üzerinden her biri için ayrı ayrı %10 oranının hesaplanacağı,

açıklanmıştır.

Ayrıca, Kamu İhale Genel Tebliği'nin “Doğrudan temin kayıt formu” başlıklı 30.9.2. maddesinde, doğrudan temin yoluyla yapılan alımların, takip eden ayın onuncu gününe kadar “Doğrudan Temin Kayıt Formu” doldurularak EKAP üzerinden kayıt altına alınması gerektiği düzenlenmiştir.

Yapılan incelemede, Belediyenin mal alımlarına ilişkin başlangıç ödeneği ile yıl içinde yapılan ödenek aktarmaları sonucu oluşan toplam ödenek tutarı 66.812.197,76 TL olup bu ödenek tutarının %10'u ise 6.681.219,77 TL'ye isabet etmektedir. Yıl içinde 4734 sayılı Kanun'un 22'nci maddesinin (d) bendi uyarınca yapılan mal alımlarına ilişkin harcama toplamlarının 28.257.123,63 TL olduğu; bu tutarın 2022 yılı bütçesiyle ayrılan ödeneğin

%52,29’una isabet ettiği; fakat mevzuat ile belirlenmiş olan %10'luk limitin aşımına neden olan harcamalar için Kamu İhale Kurulunun uygun görüşünün alınmadığı tespit edilmiştir.

Tablo 9: Doğrudan Temin ile Yapılan Mal Alım İşleri

Belediye tarafından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinin (d) kapsamında gerçekleştirilen mal alımlarına ilişkin harcamaların yıllık toplamının, 2022 yılı bütçesine bu amaçla konulan ödeneğinin %10’unu, Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü alınmadan aştığı ve doğrudan teminle yapılan harcamaların EKAP'a kaydedilmediği anlaşılmıştır.

Bu durum yukarıda yer verilen yasal düzenlemelere aykırılık teşkil etmekle birlikte bir yandan da 4734 sayılı Kanun’un 62'nci maddesinin (ı) bendinde yer alan ve söz konusu Kanun’un 21'nci ve 22'nci maddeleri kapsamında parasal limitler dâhilinde yapılan harcamaların, idarenin bütçesine bu amaçla koyduğu ödeneğin %10'unu aşamayacağı hükmüne ilişkin kontrollerin EKAP verileri ile teyit edilememesine neden olmaktadır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, Kurum tarafından, son yıllarda, ihtiyaçların tedarikinde açık ve kapalı ihale usulleri ile alım yönteminin tercih edilmesine azami gayret gösterildiği; parasal limitlerin aşılmamasına dikkat edileceği, aşım durumunda ise Kamu İhale Kurulunun uygun görüşünün alınacağı ifade edilmiştir. Belirtilen kapsamda yapılan harcama tutarlarının büyük bir bölümünü oluşturan inşaat, bakım, onarım faaliyetlerinin yapılabilmesi için bu alım yöntemlerinin terk edilerek ilk kez açık ihale usulü ile “Çumra mücavir alan sınırları içinde inşaat, elektrik, mekanik yapım işleri ihalesinin yapılması" örneği verilmiştir. Böylelikle, önceleri %90 oranındaki aşım oranlarının %50 civarına düşürüldüğü belirtilmiştir. Bununla birlikte, 2023 yılı itibariyle yapılacak işlemler bulgu konusu hatanın denetim dönemindeki etki ve sonuçlarını ortadan kaldırmayacaktır.

Sonuç olarak, mal ve hizmet alımlarında mevzuatında belirtilen usul ve esaslara uyularak, doğrudan temin yöntemi ile yapılan alımlarda ödeneklerinin %10’u tutarındaki sınırı aşan kısım için Kamu İhale Kurulunun uygun görüşünün alınması ve Tebliğ'de belirtilen usul ve esaslar dâhilinde EKAP'a kaydedilmesi gerekmektedir.