1. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun "Diğer kuruluşlarla ilişkiler" başlıklı 75'inci maddesinin 1’inci fıkrasının (a) bendi dayanak gösterilerek, Kırklareli iline bağlı ilçe belediyeleri ile “Kardeş Kent” statüsünde ve “Ortak Hizmet Protokolü” kapsamında yol yapım işlerinin Mardin Büyükşehir Belediyesi bütçesinden karşılandığı tespit edilmiştir.

   Protokol yapılan ilçeler ve yapılan işler şunlardır;

   1. Mardin Büyükşehir Belediyesi ve Kırklareli İli Demirköy İlçe Belediyesi (Kardeş Kent) Arasında Altyapı Çalışmaları Ortak Hizmet Protokolü

      Kırklareli ili Demirköy Belediyesi tarafından projesi ve keşif bedeli hazırlanan, ihalesi ve kontrolü Demirköy Belediyesi tarafından yapılan “yol yapım işi” ortak hizmet projesi kapsamında Mardin Büyükşehir Belediyesi ile birlikte yapılmıştır. Protokol Kapsamında Mardin Büyükşehir Belediyesi tarafından bu iş için 2023 yılında 2.250.000,00-TL hakediş bedeli ödenmiştir.

   2. Mardin Büyükşehir Belediyesi ve Kırklareli İli Kofçaz İlçe Belediyesi (Kardeş Kent) Arasında Altyapı Çalışmaları Ortak Hizmet Protokolü

      Kırklareli İli Kofçaz Belediyesi tarafından projesi ve keşif bedeli hazırlanan, ihalesi ve kontrolü Kofçaz Belediyesi tarafından yapılan “yol yapım işi” ortak hizmet projesi kapsamında Mardin Büyükşehir Belediyesi ile birlikte yapılmıştır. Protokol Kapsamında Mardin Büyükşehir Belediyesi tarafından bu iş için 2023 yılında 1.750.000,00-TL hakediş bedeli ödenmiştir.

      5393 sayılı Belediye Kanunu’nun "Diğer kuruluşlarla ilişkiler" başlıklı 75'inci maddesinin (a) bendinde ; "Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak <u>görev</u> <u>ve sorumluluk alanlarına giren </u>konularda;

      1. Mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebilir veya bu kuruluşlar ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir ve bu amaçla gerekli kaynak aktarımında bulunabilir. Bu takdirde iş, işin yapımını üstlenen kuruluşun tâbi olduğu mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılır.” hükmü yer almaktadır.

         Buna göre 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesinin (a) bendi belediyenin, mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebileceğini öngörmektedir. Ancak belediyenin başka bir kuruluşa ait yapım, bakım onarım ve taşıma işini üstlenebilmesi için Kanun’un 75’inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen “görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda” olması şartı vardır.

         “Belediyenin Görev ve Sorumlulukları” başlıklı 14’üncü maddesi ;

         “Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla;

      2. …

   Belediyenin görev, sorumluluk ve yetki alanı belediye sınırlarını kapsar.”

   Şeklindedir.

   Belediyenin görev ve sorumlulukları Bu madde hükmünde“mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla” denilerek tek tek sayılmıştır. Yine aynı maddede “belediyenin görev, sorumluluk ve yetki alanının sadece belediye sınırlarını kapsadığı” da hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla Kanun'un 14’üncü maddesi belediyenin görev ve sorumluluk alanını mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla belirlemiş, bir de “belediyenin görev, sorumluluk ve yetki alanı belediye sınırlarını kapsar” denmek suretiyle görev ve sorumluluk alanını coğrafik olarak belediye sınırları ile sınırlandırmıştır.

   Bununla birlikte 5393 sayılı Kanun’un 18’inci maddesinin birinci fıkrasının (p) bendine göre ;

   “Meclis kararı ile yurt içindeki belediyeler ile kardeş kent ilişkisi kurulabilmekte, ekonomik ve sosyal ilişkileri geliştirmek amacıyla kültür, sanat ve spor gibi alanlarda faaliyet ve projeler gerçekleştirilebilmekte; bu çerçevede arsa, bina ve benzeri tesisleri yapma, yaptırma, kiralama veya tahsis etmeye” karar verilebilmektedir.

   Bu hükme göre kardeş kente herhangi bir iş yapılabilmesi için ise; kültür, sanat ve spor gibi alanlar dâhilinde olması gerekmektedir. Dolayısıyla Kırklareli İli Demirköy İlçesi ile Kırklareli İli Kofçaz İlçelerin Yol Yapım İşlerinin kardeş kente yapılan iş kapsamında değildir. Zira bulgu konusu iş, kültür - sanat ve spor gibi sosyal içerikli bir hizmet değil "yol yapım" işi'dir. Yani belediyelerin asli görevlerinden biridir.

   Sonuç olarak yukarıda bahsedilenler çerçevesinde, Kırklareli İli Demirköy İlçesi ile Kırklareli İli Kofçaz İlçelerinin Yol yapım işleri İdarenin görev ve sorumluluk alanı dışında olduğu için 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında değerlendirilemeyeceği gibi söz konusu iş kültür, sanat ve spor gibi alanların dışında kaldığı için Kanun’un 18’inci maddesinde bahsedilen kardeş kente yapılabilecek hizmetler kapsamında da değerlendirilmez.

   Kamu İdaresi ise konu ile ilgili meclis kararının alınmış olduğunu ve Büyükşehir Belediye Başkan Vekili olan Mardin Valisi tarafından ortak hizmet protokolü ve Kardeş Şehir Protokolü imzalanmış olduğunu ve protokol kapsamında belirtilen tutarların ödendiğini bildirmiştir.

   Açıklama doğrultusunda Kırklareli iline bağlı ilçe belediyeleri ile “Kardeş Kent” statüsünde ve “Ortak Hizmet Protokolü” kapsamında yol yapım işlerinin bir kısmının bedellerinin Mardin Büyükşehir Belediyesi bütçesinden karşılanmaması gerekirdi.

2. Belediyenin mülkiyetinde olmayan ve yukarıda (A) şıkkında bahsedilen yolların ödemelerine ilişkin muhasebe kayıtlarının “251 Yer Altı ve Yerüstü Düzenleri” hesabına yapıldığı görülmüştür. Oysa başka belediyelerin mülkiyetinde bulunan “yer altı ve yer üstü düzenlerinin” Mardin Büyükşehir Belediyesi mevcutlarında değil ilgili belediyelerin mevcutlarında yer alması gerekirdi.

23.12.2014 tarihli ve 29214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin “Temel Muhasebe Kavramları ve İlkeleri” başlıklı ikinci bölümünde yer alan “Temel Kavramlar” başlıklı 5'inci maddesinde;

“Genel yönetim muhasebesinin muhasebe ilke ve kurallarının dayanağını oluşturan ve belirtilen kavramlara göre yürütüleceği ifade edilmiş ve tam açıklama kavramı gereğince mali tablolar, bu tablolardan yararlanacak olanların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır şekilde düzenlenmelidir” denilmiştir.

Tam açıklama kavramı evrensel bir muhasebe temel kavramı olup sorumlular bu kavram uyarınca kurumun varlıklarının gerçek durumunun mali tablolarda yer alması gerekmektedir.

Bu itibarla Mardin Büyükşehir Belediyesi tarafından ortak hizmet projesi kapsamında yapılan ancak başka kurumların mülkiyetinde, yönetiminde ve kullanımında bulunan “yer altı ve yer üstü düzenlerinin” kurumun mali tablolarında yer almaması gerekmektedir.