5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Hizmetlerine İlişkin Kanun’un “Gelirler ve yönetilecek fonlar” başlıklı 19’uncu maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde yer alan hüküm gereğince, bir önceki yıl gerçekleşen bütçe gelirleri üzerinden, bölgedeki il özel idareleri için; borçlanma, tahsisi mahiyetteki gelirler ile genel, katma ve özel bütçeli kuruluşlardan alınan yardım kalemleri hariç tutulmak üzere yüzde bir, belediyeler için; borçlanma ve tahsisi mahiyetteki gelir kalemleri hariç tutulmak üzere yüzde bir oranında, cari yıl bütçesinden aktarılacak pay, kalkınma ajansının gelirleri arasında düzenlenmiştir.

Ayrıca Bakanlar Kurulunun belediyeler için belirlenen oranı yarısına kadar indirmeye yetkili olduğu ilgili madde kapsamında hüküm altına alınmıştır. Bu yetki doğrultusunda 2011/2168 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın 1’inci maddesinde; “Belediyelerin, 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanunun 19 uncu maddesi uyarınca bütçe gelirleri üzerinden kalkınma ajanslarına aktaracakları payların oranı binde beş olarak belirlenmiştir.” düzenlemesi yapılmıştır.

Buna göre, İdare borçlanma ve tahsisi mahiyetteki gelir kalemleri hariç tutulmak üzere bir önceki yıl gerçekleşen bütçe gelirleri üzerinden binde beş oranında Kalkınma Ajansına pay aktarımı sağlamalıdır.

Yapılan incelemede, İdare tarafından 2018 yılı için aktarılması gereken pay tutarının hesaplaması işleminde bir önceki yıl gerçekleşen bütçe gelirlerini (2017) esas almak yerine 2016 yılı Kesin Hesabında yer alan tutarlar dikkate alınarak hesaplama yapıldığı tespit edilmiştir.

Söz konusu bulguya 2017 yılı Sayıştay Denetim Raporunda yer verilmiş ancak söz konusu mevzuata aykırılık hususunun 2018 yılında da devam ettiği tespit edilmiştir.

Kamu idaresi cevabında; “Bulguda bahsedilen pay ilgili ajans tarafından hesaplanarak İller Bankasına bildirilmekte ve İller Bankası payından mahsuben kesilmesi sağlanmaktadır. Yapılan süreçle ilgili ajans tarafından Belediyeye bilgi verilmemektedir. Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğünün 18.12.2009

tarih ve 4486 sayılı “kalkınma ajanslarına ilişkin bütçe payları” konulu yazısında özetle “…. Ajanslar, bir sonraki yılın bütçe hazırlıklarına içinde bulunulan yılın ortasında başlamak ve bütçe taslaklarını oluşturmak zorundadırlar. Bütçe taslaklarının oluşturulması için ise bütçenin gelir kalemlerini oluşturan payların bilinmesi gerekmektedir. Ancak bir sonraki yılın bütçe hazırlıkları bakımından, içinde bulunulan yıla ilişkin gerçekleşme veya kesinleşme tutarları, henüz tamamlanmadığı ve gerçekleşme tutarları bilinemediği için esas alınamaz. Bu nedenle bir önceki seneye gitmek ve içinde bulunulan yılda bilinen bir önceki yıl gerçekleşen bütçe tutarlarını kabul etmek gerekecektir. …” denilmektedir. Bu nedenle ajans payı ile ilgili düzeltme kaydı yapılamamıştır. Konunun detaylı anlatıldığı yazı sureti ekte sunulmuştur.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi cevabında, Kalkınma Bakanlığı Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü’nün 18.12.2009 tarih ve 4486 sayılı yazısı doğrultusunda işlem tesis edildiği ve bu sürecin İdareden bağımsız olarak gerçekleştiği ifade edilmiştir.

Kalkınma Bakanlığının yazısında, 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun’un 19’uncu ve 23’üncü maddelerine atıfta bulunularak Ajansların bir sonraki yıl bütçe hazırlıklarına içinde bulunulan yılın ortasında başlamak ve bütçe taslaklarını oluşturmak zorunda olduğu belirtilmiş ve bir sonraki yıl bütçe hazırlıkları bakımından içinde bulunulan yıla ilişkin gerçekleşme tutarlarının henüz yıl tamamlanmadığı ve gerçekleşme tutarları bilinemeyeceği için esas alınamadığı, bu nedenle de “içinde bulunulan yılda bilinen bir önceki yıl gerçekleşen bütçe tutarlarını” kabul etmek gerekeceği ifade edilmiştir.

5449 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesinde, bir önceki yıl gerçekleşen bütçe gelirleri üzerinden, belediyeler için; borçlanma ve tahsisi mahiyetteki gelir kalemleri hariç tutulmak üzere yüzde bir oranında, cari yıl bütçesinden aktarılacak pay ajansın gelirleri arasında sayılmıştır. Madde metninde de açıkça ifade edildiği üzere belediyenin cari yıl bütçesinden pay aktarıldığından payın aktarıldığı yıldan bir önceki yılın gerçekleşen bütçe gelirlerinin alınması kanuni bir zorunluluktur. Cari yıl örneğin 2018 yılı ise cari yıl bütçesinden payın aktarıldığı yıldan bir önceki yıl olan 2017 yılı gerçekleşen bütçe gelirlerinin yüzde biri oranında pay aktarılması gerekmektedir.

Kalkınma Bakanlığı’nın yazısında, bir sonraki yıl bütçe hazırlıkları bakımından içinde bulunulan yıla ilişkin gerçekleşme tutarlarının henüz yıl tamamlanmadığı ve gerçekleşme tutarları bilinemeyeceği için esas alınamadığı belirtilmiş ise de Kanun’un 23’üncü maddesinde

de belirtildiği üzere, Ajanslar, gelir kalemlerine ilişkin tahminleri dikkate alarak bir sonraki yılın bütçesini hazırlayacaktır. Belediyelerin vermiş oldukları gerçekleşen bütçe tutarları üzerinden yıllık bir tahminde bulunularak bütçenin hazırlanması gerekmektedir. Bir sonraki yıl bütçe hazırlıklarının yılın ortasında başlaması bu durumu değiştirmemektedir.

Belediye açısından değerlendirildiğinde ise bir önceki yıl gerçekleşen bütçe gelirleri üzerinden (tahsisi mahiyetteki gelir kalemleri hariç) yüzde bir oranında, cari yıl bütçesinden payın hesaplanarak aktarılması gerekmektedir. Payın aktarılacağı yıl 2018 yılı olduğuna göre, bir önceki yıl gerçekleşen bütçe geliri 31.12.2017 tarihi itibariyle 800- Bütçe Gelirleri Hesabının alacak bakiyesi tutarıdır. Bu tutar 31.12.2017 itibariyle belli olduğundan sonradan değişme imkânı da yoktur. Dolayısıyla payın aktarılacağı Haziran ayının sonuna kadar payın hesaplanmasına esas bir önceki yıl gerçekleşen bütçe geliri tutarı da bellidir.

Belediyenin cari yıl bütçesinden pay aktarıldığından payın aktarıldığı yıldan bir önceki yılın gerçekleşen bütçe gelirlerinin alınması kanuni bir zorunluluktur. Bu itibarla, söz konusu payın hesabında bir önceki yıl gerçekleşen bütçe gelirleri yerine iki önceki yılın gelirlerinin alınması mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.