Karar Künyesi
Çevre temizlik vergisinin hatalı grup ve dereceler üzerinden tahakkuk ettirildiği buna bağlı olarak bazı mükelleflerden fazla bazılarından eksik vergi tahsilatı yapıldığı görülmüştür.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun mükerrer 44'üncü maddesi ile ihdas edilen çevre temizlik vergisi, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, işyeri ve diğer şekilde kullanılan binalardan alınmaktadır. Söz konusu maddeye göre verginin mükellefi söz konusu binaları kullananlar olup mükellefiyet binaların kullanımı ile başlamaktadır.
Yasa koyucu tarafından verginin tahakkuk ve tahsilinde ikili bir ayrıma gidilmiş, su ihtiyacını belediyece tesis edilmiş şu şebekesinden karşılayan binalar ile işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalar için farklı düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemelere göre işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binaların çevre temizlik vergisi söz konusu Kanun maddesinde 7 grup ve 5 dereceden müteşekkil olan tarife üzerinden hesaplanarak alınacaktır. Ancak bu hesaplamanın yapılabilmesi için vergi alınacak bir binanın hangi grup ve derece içerisinde yer aldığının belirlenmesi gerekmektedir. Bu çerçevede aynı Kanun maddesince, belediye meclislerine bulundukları mahallin sosyal ve ekonomik farklılıkları ile büyüklüklerini de dikkate alarak binaların hangi dereceye gireceğini tespit etme yetkisi verilmiş, bina gruplarının belirlenmesi için ise Cumhurbaşkanına (02.07.2018 tarihli ve 700 sayılı KHK’dan önce Bakanlar Kurulu) yetki verilmiştir.
Bakanlar Kurulu bu yetkiye dayanarak, 2005/9817 sayılı Karar’ı ile işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ilişkin grupları aşağıdaki şekilde belirlemiştir.
Tablo 12:Çevre Temizlik Vergisi Bina Grup ve Dereceleri
BİNA GRUPLARI | 1-Öğrenci sayısı: (Okul,yurt,kreş,dershane, kurs,eğitim merkez, anaokulu, yuva vb. eğitim ve öğretim faaliyeti yapılan binalar.) | 2- Yatak kapasitesi: (Konaklama tesisleri ile hastahaneler ve diğer yataklı sağlık tesislerine ait binalar.) | 3-Kullanım alanı (m2): a) Her türlü yeme, içme ve eğlence yerleri. | b)Daimi surette faaliyet gösteren lunapark, panayır, fuar, stadyum, hipodrum, spor salonu gibi yerler ile eşya depolamaya mahsus olan yerler. | 4-Koltuk sayısı: (Sinema, tiyatro, opera, bale vb. biletle girilen koltuklu eğlence yerleri. | 5-Personel sayısı: (1, 2, 3 ve 4 üncü sıradakiler hariç, ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyetler için kullanılan binalar ile bunlar dışında kalan faaliyetlere mahsus binalar.) |
I.GRUP | 750’den fazla | 500’den fazla | 1000’den fazla | 5000’den fazla | 2000’den fazla | 300’den fazla |
II.GRUP | 750-500 | 500-300 | 1000-500 | 5000-4000 | 2000- 1500 | 300-200 |
III.GRUP | 499-250 | 299-150 | 499-250 | 3999-3000 | 1499- 1000 | 199-100 |
IV.GRUP | 249-100 | 149-50 | 249-100 | 2999-2000 | 999-500 | 99-50 |
V.GRUP | 99-50 | 49-20 | 99-50 | 1999-1000 | 499-250 | 49-10 |
VI.GRUP | 49-20 | 20’den az | 50’den az | 999-500 | 249-100 | 9-4 |
VII.GRUP | 20’den az | - | - | 500’den az | 100’den az | 3 ve daha az, konutlar |
Aynı Karar’da belediye meclislerince, mükellefler dikkate alınmaksızın bina grupları itibarıyla derecelere intibak yapılacağı, yapılan intibak işleminin de mükelleflere ilan edileceği belirtilmiştir. Buna göre belediye meclislerinin yukarıda yer alan tablodaki gruplar için ayrı ayrı bina derecelerini belirleyecektir. Söz konusu tabloya göre örneğin, kurs şeklinde kullanılan bir binada, bu binanın hangi grupta yer aldığının tespitinde öğrenci sayısı belirleyici olurken, bu binanın hangi dereceye dâhil olduğu ise belediye meclis kararına göre belirlenecektir. Aynı
şekilde, konaklama tesisi olarak kullanılan bir binanın grubu yatak kapasitesine göre değişirken, bu binanın hangi dereceye dâhil olacağı belediye meclisi kararı ile belli edilecektir.
Vergi alınacak binaların derece ve grupları bu şekilde belirlendikten sonra, 2464 sayılı Kanun’un mükerrer 44’üncü maddesinde oluşturulan ve aşağıya da alınan tarifeye göre vergi hesaplanacaktır. Buna göre örneğin, anılan Bakanlar Kurulu Kararına göre 3’üncü grupta, belediye meclis kararına göre 2’nci derece yer alan bir binanın vergisi 450 TL olacaktır.
Tablo 13:Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi
Bina Grupları | 1. Derece | 2. Derece | 3. Derece | 4. Derece | 5. Derece |
1. Grup | 1.400 | 1.120 | 840 | 700 | 560 |
2. Grup | 850 | 670 | 500 | 420 | 340 |
3. Grup | 560 | 450 | 340 | 280 | 225 |
4. Grup | 280 | 225 | 170 | 140 | 115 |
5. Grup | 170 | 140 | 100 | 85 | 70 |
6. Grup | 85 | 70 | 50 | 40 | 30 |
7. Grup | 30 | 25 | 18 | 15 | 12 |
İşyeri ve diğer şekilde kullanılan binalara ilişkin çevre temizlik vergisinin hesaplanmasına ilişkin düzenlemeler yukarıda açıklandığı gibi olmakla beraber, Kurumun söz konusu vergiye ilişkin iş ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde, Rize Belediye Meclisince yukarıda sözü edilen Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında bina grupları itibarıyla derecelere intibak yapılmasına yönelik bir karar alınmadığı görülmüştür.
Diğer yandan, Belediye Meclisince 1999 yılında alınan karar esas alınarak yapılan incelemede ise bazı mükelleflere ilişkin tahakkukların hatalı derece ve gruplar üzerinden yapıldığı görülmüştür. Söz konusu hatalı kayıtlardan bazıları örnek olarak aşağıya alınmıştır.
Tablo 14:Hatalı Tahakkuk Ettirilen ÇTV Kayıtlarına İlişkin Örnekler
Mükellef | Kullanım Alanı (M2) | Tahakkuka Esas Grup/Derece | Olması Gereken Grup/Derece | Tahakkuk Tutarı (a) | Olması Gereken Tahakkuk Tutarı (b) | Eksik Tahakkuk Eden ÇTV Tutarı (c)= (b-a) |
A | 3077 | 7-1 | 1-2 | 54 | 1800 | 1746 |
B | 60 | 6-2 | 5-2 | 125 | 225 | 100 |
C | 8 | 7-1 | 6-2 | 54 | 125 | 71 |
D | 125 | 5-2 | 4-2 | 225 | 350 | 125 |
E | 50 | 7-1 | 5-2 | 54 | 225 | 171 |
Yukarıda örnek kayıtlar verilen tablodan görüleceği üzere, tabloda yer alan mükelleflerin çevre temizlik vergisi grup ve dereceleri hatalı olarak belirlenmiştir. Örneğin
mükellef (A) nın beyanına göre 7’nci grup 1’inci derece üzerinden tahakkuk yapılmıştır. Ancak bu mükellefin beyan ettiği kullanım alanına bakıldığında 1’inci grupta yer alması gerektiği görülmektedir. Tabloda verilen kayıtlar örnek olarak verilmiş olup Belediyenin Çevre Temizlik Vergisi kayıtları incelendiğinde bu durumun yaygın olduğu, tahakkuk kayıtlarının önemli bir kısmının hata içerdiği anlaşılmaktadır.
Bu durum, çevre temizlik vergisinin hukuka uygun biçimde tarh ve tahakkuk ettirilmesine engel olduğu gibi, bazı mükelleflerden eksik vergi tahsilatı yapıldığı için gelir kaybına neden olmaktadır.
Bu itibarla, söz konusu vergiye ilişkin iş ve işlemlerin yasal düzenlemelere uygun yürütülmesini, eksik vergi alınması nedeniyle gelir kaybına uğranılmamasını teminen; çevre temizlik vergisine ilişkin intibak işlemlerinin yapılarak Kanun'da belirtilen yerlerde ilan edilmesi ve verginin bu intibak işlemine göre doğru bir biçimde hesaplanması gerekmektedir.