Yapım işlerinde yüklenicilerin İdareden onay almadan alt yüklenici (taşeron) çalıştırdığı, İdare tarafından izinsiz çalıştırılan alt yüklenicilerin gerçek sayıları ile imzaladıkları toplam sözleşme miktar ve tutarlarının ne olduğunun, Sosyal Güvenlik Kurumu ile yapılacak mutabakat yazışması ile sorgulanmadığı tespit edilmiştir.

Alt yüklenicilerin çalıştırılması ve sorumluluklarını düzenleyen Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 20’nci maddesinin değişik üçüncü fıkrası gereği; işin tamamı alt yüklenicilere yaptırılamayacağı gibi işin niteliğinden kaynaklanan sebeplerle veya teknik zorunluluklar nedeniyle ihale dokümanında farklı oranlar belirlenmesi durumu hariç, tek bir alt yükleniciye yaptırılacak iş bölümlerinin toplam bedeli sözleşme bedelinin %30’unu; alt yüklenicilere yaptırılacak işlerin toplam bedeli ise sözleşme bedelinin %50’sini geçemez. Ayrıca ihale yasaklıları ile ilgili işin ihalesine katılan istekliler de o işin alt yüklenicisi olamazlar.

İdarenin yapım işleri üzerinde yapılan incelemede; İdarenin bilgisi dahilinde yalnızca 2 adet yapım işinde 5 adet alt yüklenici çalıştırıldığı ancak 9 adet işte toplam 31 adet alt yüklenici çalıştırıldığı, İdareden onay alınmaksızın 26 adet alt yüklenicinin doğrudan Sosyal Güvenlik Kurumu’na başvurularak işyeri açılışı yaptığı tespit edilmiştir.

Denetim tespitimiz üzerine, İdare tarafından; bulguya katılmadıkları belirtilerek, yüklenicilerin onay almadan alt yüklenici çalıştırmalarının İdarenin onayı ve bilgisi dışında

yaptıkları ve tespiti mümkün olmayan eylemler olduğu, Tip Sözleşme ve Yapım İşleri Genel Şartnamesinde yükleniciye yüklenen bu sorumlulukların idarece ne şekilde takip edileceği ve hangi müeyyidelerin uygulanacağı konusuna mevzuatta değinilmediği belirtildikten sonra mevzuatta bir hüküm olmamakla birlikte belirli periyotlarla SGK üzerinden takip işlemi yapılmaya başlandığı ve devam ettirileceği belirtilmiştir.

Her ne kadar İdare tarafından; bu hükümlere aykırılık durumunda uygulanacak yaptırımların mevzuatta yer almadığı belirtilse de; sözleşmelerin uygulanması sırasında sözleşme ve şartname hükümlerine aykırılıklarda uygulanacak yaptırımlar 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nda yer almaktadır.

Sonuç olarak; 2022 Mali Yılı içinde geçici kabulü yapılanlar da dâhil devam eden tüm yapım işlerinde çalışan alt yüklenicilerin toplam sayısını ve ilgili alt yüklenici sözleşmelerini Sosyal Güvenlik Kurumundan yazışma ile temin edilerek mevzuatın belirlediği sınırların geçilip geçilmediği, bu kapsamda çalışan alt yüklenicilerin ihale yasaklısı olup olmadıkları, ilgili ihaleye istekli sıfatıyla teklif verip vermedikleri, alt yüklenicilerle imzalanan sözleşmeler üzerinden alınması gereken damga vergisinin vergi dairesine ödenip ödenmediği hususlarında kontrol sağlanması ve vergisi ödenmemiş olanlar için ödenmesinin temini maksadıyla vergi dairesine bildirimde bulunulması gerekmektedir.