Adana Büyükşehir Belediyesi tarafından araç park yerlerinin işletilmesinden elde edilen gelirlerden ilçe belediyelerine gönderilmesi gereken paya ilişkin alacağın tahsili için gerekli takip ve başvuru yollarının kullanılmadığı görülmüştür.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7’nci maddesinin (f) bendinde;

“f) Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek”

“Büyükşehir belediyesinin gelirleri” başlıklı 23’üncü maddesinin (f) bendinde;

“7 nci maddenin (f) bendine göre tespit edilen park yerlerinin işletilmesinden elde edilen gelirin ilçe ve ilk kademe belediyelerine, nüfuslarına göre dağıtılacak %50'sinden sonra kalacak %50'si” hükümleri yer almaktadır.

Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise;

“Büyükşehir belediyeleri ve bağlı kuruluşları ile ilçe (…)(1) belediyeleri; tahsil ettikleri vergiler ve benzeri malî yükümlülüklerden birbirlerine ödemeleri gereken paylar ile su, atık su ve doğalgaz bedellerini zamanında yatırmadıkları takdirde, ilgili belediye veya bağlı kuruluşun talebi üzerine söz konusu tutar, İller Bankası tarafından, yükümlü belediyenin genel bütçe vergi gelirleri payından kesilerek alacaklı belediyenin hesabına aktarılır. (Değişik ikinci cümle: 21/4/2005-5335/28 md.) Gecikmeden kaynaklanacak faiz ve benzeri her türlü zararın tazmininden, ilgili ilçe (…) (2) belediye başkanı ve sayman şahsen sorumludur. Bu fıkra hükmü, ilçe (…)(1) belediyeleri hesabına yapılacak her türlü aktarmaları zamanında yapmayan büyükşehir belediye başkanı, bağlı kuruluş genel müdürleri ve saymanları hakkında da uygulanır” denilmektedir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etme ve işletme, işlettirme veya kiraya verme görevlerinin büyükşehir belediyelerine ait olduğu ve buraların işletilmesi, işlettirilmesi veya kiraya verilmesi nedeniyle elde edilen gelirlerin %50’sinin Büyükşehir Belediyesi tarafından ilçe belediyelerine nüfusları oranında aktarılması gerekmektedir.

Yapılan inceleme neticesinde, Büyükşehir Belediyesi tarafından işletilen, işlettirilen veya kiraya verilen araç park yerlerinden elde edilen gelirlerden, Belediyeye verilmesi gereken payın aktarılmadığı ve Belediyenin de bu alacağın Büyükşehir Belediyesinden tahsili için gerekli tüm takip ve başvuru yollarını kullanmadığı tespit edilmiştir.

İdare tarafından verilen cevapta, Adana Büyükşehir Belediyesi ile gerekli yazışmaların yapıldığı ve bu belediyeden gelen yanıtta, Adana Büyükşehir Belediyesi Meclisi kararları ile otopark yerlerinin işletmesinin, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 26’ncı maddesine istinaden Yeni Adana İmar A.Ş.’ye devredildiği, bu sebeple otoparkların işletilmesinden elde edilen gelirlerin ilgili şirkete ait olduğu, söz konusu Kanun'da otoparkların bu şirket tarafından işletilmesinden elde edilen gelirlerin ilçe belediyelerine dağıtılmasıyla ilgili bir hükmün de bulunmadığı gerekçesiyle, Ceyhan Belediyesi'nin otoparkların işletilmesinden kaynaklı herhangi bir alacağının bulunmadığının bildirildiği aktarılmıştır.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 26’ncı maddesi hükmü gereğince, büyükşehir belediyelerinin, mülkiyet veya tasarruflarındaki otoparkların işletilmesini belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin

%50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle devredebilmesi mümkün ise de söz konusu Kanun'da, otoparkların bu şirketler tarafından işletilmesinin, elde edilen gelirlerin ilçe belediyelerine dağıtılması yükümlülüğünü ortadan kaldıran herhangi bir hüküm bulunmamaktadır.

Bununla birlikte, söz konusu Kanun'un 26’ncı maddesi hükümleri incelendiğinde, kanun koyucunun amacının büyükşehir belediyeleri ile ilçe belediyeleri arasında mali kaynakların adil ve dengeli bir şekilde dağıtılması olduğu görülmektedir. Büyükşehir belediyelerinin şirket kurmak suretiyle bu gelirleri kendi bütçelerinden ayrı tutmaları, kanun koyucunun amacına ve kamu yararı ilkelerine aykırılık teşkil edecektir.

Diğer taraftan, Türk Medeni Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu’na göre, ticaret şirketleri tüzel kişiliğe sahip olsalar dahi belirli bir amaca ulaşmak için özgülenmiş araçlardır. Büyükşehir belediyeleri tarafından kurulan otopark şirketleri de esasen büyükşehir belediyelerinin iradesi ve kontrolü altında faaliyet göstermektedir. Bu nedenle, söz konusu şirketlerin otopark işletmesinden elde ettikleri gelirlerin, 5216 sayılı Kanun'un 23’ncü maddesi çerçevesinde gerçekte büyükşehir belediyesinin geliri olarak değerlendirilmesi ve bahse konu maddede belirtilen payların ilçe belediyelerine aktarılması gerekmektedir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar gereğince, Büyükşehir Belediyesi tarafından araç park yerlerinin işletilmesi, işlettirilmesi veya kiraya verilmesi nedeniyle elde edilen gelirlerden Belediyeye aktarılması gereken payın Büyükşehir Belediyesinden temin edilerek tahakkuk ve tahsil işleminin yapılması veya Büyükşehir Belediyesinden mahsuben tahsili için İller Bankası nezdinde gerekli işlemlerin yürütülmesi gerekmektedir.