İdarenin alacakların incelenmesi neticesinde, yapılandırılan veya takibe alınan alacaklara ilişkin muhasebe kayıtlarının tam ve doğru olarak yapılmadığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 88'inci maddesine göre; tahakkuk eden gelirlerden alacaklardan, tecil ve tehir edilen alacaklar 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabına alacak, vadesine göre 122-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar veya 222- Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabına borç kaydedilir.

Yönetmelik'in 90'ıncı maddesine göre; ilgili servislerce gün sonuna kadar muhasebe servisine bildirilen takibe alınmış alacaklara ilişkin takip kayıtları; 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabına borç, ilgisine göre 120 Gelirlerden Alacaklar Hesabı veya 122-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabına alacak kaydedilerek yapılır.

Yönetmelik'in 92'nci maddesine göre; mevzuatı gereğince 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı veya 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabında kayıtlı tutarlardan içinde bulunulan mali yılsonunu geçmeyen bir süre ile tecil veya tehir edilen tutarlar ile duran varlıklar ana hesap grubundaki 222-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabında kayıtlı tutarlardan dönem sonunda tecil ve tehir süresi bir yılın altına inen tutarlar ile bunlardan tahsil edilen veya takibe alınan tutarların izlenmesi için 122-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabı kullanılır.

Bir kurumun gelirlerine ilişkin alacaklarını takibe alması veya bu alacaklarını yapılandırması durumunda; dönemsellik, süreklilik ve tam açıklama ilkeleri gereğince, ortaya çıkan yeni durumun muhasebe kayıtlarında da tam ve doğru bir şekilde gösterilmesi gerekir.

Bu alacakların niteliğinin bilinmesi ve takibi açısından büyük önem taşımaktadır.

Ayrıca Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabının işleyişinin anlatıldığı 93'üncü maddesinde;

“Mevzuatı gereğince yapılan tecil ve tecillerin kaldırma işlemlerini izlemek ve bunlara ilişkin muhasebe kayıtlarının yapılmasını sağlamak amacıyla, muhasebe bölümünde servisler itibarıyla ayrı ayrı “Tecil Defteri” (Örnek: 57) düzenlenir. Tecil defteri; önce genel bölüme, genel bölümden geriye kalan kısım da vergi ve gelir türlerine göre alt bölümlere ayrılarak tutulur. İlgili servislerden gönderilen tecil fişi ve tecili kaldırma yazıları, tecil defterinin önce genel bölümüne, daha sonra da vergi ve gelir türleri itibarıyla ilgili alt bölümlere, cilt ve sıra numaraları birbirini izleyecek şekilde kaydedilir. Bu kayıt sırasında tecil fişi ve tecili kaldırma yazılarından; takipsiz alacakları ilgilendirenler takipsiz bölüme; takipli alacakları ilgilendirenler takipli bölüme kaydedilir. Tecil fişi ve tecili kaldırma yazılarının işlenmesinden sonra defterin genel bölümünden alınan sıra numarası ilgili alt bölümlere, alt bölümlerdeki sıra numarası ise genel bölüme ilinti numarası olarak yazılır. Tecil defterinin genel bölümü ile vergi ve gelir türlerine ilişkin bölümlerinin ayrı ayrı toplamları alınır. Bu toplamlardan, tecil bölümü “takipsiz” ve “takipli” sütun toplamlarının gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabının borç toplamına; tecili kaldırma bölümü “takipsiz” ve “takipli” sütun toplamlarının ise aynı hesabın alacak toplamına eşit olması gerekir. Bir yıl veya faaliyet dönemi ile sınırlı olarak tecil ve tehir edilen veya bunlardan tecil ve tehiri kaldırılan tutarlar bu hesaba, içinde bulunulan bir yılı aşan süreyle tecil ve tehir edilen veya bunlardan tecil ve tehiri kaldırılan tutarlar ise duran varlıklar ana hesap grubunda yer alan gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabına kaydedilerek izlenir. Duran varlıklar ana hesap grubunda yer alan gelirlerden tecilli ve tehirli alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan dönem sonlarında tecil süresi bir yılın altına inenler bu hesaba aktarılır.” hükmü yer almasına rağmen Belediyede tecil defterinin tutulmadığı ve yapılandırma listeleri ile takip edilen alacak listelerinin muhasebe kayıtlarına tam olarak yansıtılmadığı tespit edilmiştir.

Bu çerçevede;

• İdareden alınan yapılandırma listesi incelendiğinde, uzlaşma sonucunda toplam 228.393,27 TL'lik yapılandırılmış alacağın kalmasına rağmen 122-222-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesap bakiyesi toplamının 648.934,11 TL olduğu ve yapılandırması devam eden tutar ile muhasebe kayıtları arasında 420.540,84 TL fazlalık meydana geldiği,

  
  

• Öte yandan, yapılandırılan borçların dışında takibe alınan 22.517.818,47 TL'lik alacağın bulunmasına rağmen 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabı borç bakiyesinin 7.847.261,95 TL olduğu ve takibe alınan alacaklar listesi ile muhasebe kayıtları arasında 14.670.556,52 TL eksiklik meydana geldiği tespit edilmiş olup İdarenin bilişim sisteminden alınan verilerin doğruluğu ve güvenilirliğinin teyit edilemediği tespit edilmiştir.

İdarenin faaliyet alacaklarına ilişkin alt hesaplar olan 120-Gelirlerden Alacaklar, 121- Gelirlerden Takipli Alacaklar, 122-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar ve 222-Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesapları tam ve doğru bilgi vermemektedir. Bu durum, alacakların niteliğinin bilinmesi ve takibine ilişkin sürekliliğin sağlanmasını engelleyebilecektir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında İdare gelecek yıl mali tablolarında düzeltme işlemlerini yapacağını bildirmiş olsa da yapılacak olan işlemlerin 2022 yılı mali tablolarında oluşan hatayı düzeltici etkisi bulunmamaktadır.

Bu itibarla, İdarede tecil işlemlerinin izlenip alacakların yapılandırılması ve takibe alınmasına ilişkin işlemlerinin muhasebe kayıtlarına tam ve doğru bir şekilde yansıtılması gerekmektedir.