Eskişehir Büyükşehir Belediyesi tarafından yap-işlet-devret usulü yapılan ihalelerin sözleşmelerinde, irtifak hakkı bedelinin veya hasılat paylarının iki yıl üst üste vadesinden itibaren 30 gün içinde ödenmemesi halinde irtifak hakkı sözleşmesi feshedilir, şeklinde veya buna benzer hükümlerin bulunduğu ancak uygulamada bu hususa riayet edilmediği görülmüştür.

Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ile Yatırımcı Firma arasında 24.10.2018 tarihinde imzalanmış olan “4153 Ada 1 Parsel Üzerinde İşletme ve İrtifak Hakkı Verilmesi Karşılığında, Bütün Masrafları İrtifak Hakkı Sahibi Tarafından Karşılanmak Suretiyle Yaptırılması ve İşletilmesi İşine Ait Sözleşme”nin;

“İrtifak hakkı bedelinin hesaplanması ve ödenmesi esasları” başlıklı 7’nci maddesinde;

“İrtifak hakkı sahibi, irtifak hakkının tapuya tescil edildiği tarihten başlayarak sözleşme süresi boyunca her yıl için İdareye irtifak hakkı bedeli ödeyecektir. İrtifak hakkı bedelinin hesaplanmasında ve ödenmesinde aşağıdaki esaslara uyulacaktır.

Sözleşmenin yürürlüğe girdiği yıla ait irtifak hakkı bedeli 192.000,00TL+KDV olup sözleşmenin 5’inci maddesi uyarınca yer teslimini izleyen 15 gün içinde idareye ödenecektir.

Diğer yıllara ait irtifak hakkı bedelleri her yıl, Türkiye İstatistik Kurumunca ilan edilen Tüketici Fiyat Endeksinde (TÜFE'de) meydana gelen artış oranının (bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde değişim oranının) önceki yıl irtifak hakkı bedeli ile çarpımı suretiyle bulunacak miktar ve Katma Değer Vergisi ilave edilerek bir önceki yılın ödeme tarihine kadar makbuz karşılığında defaten İdare veznesine veya İdarece gösterilecek banka hesabına yatırılacaktır.”

Denilmekte iken aynı Sözleşmenin “İrtifak hakkı bedelinin süresinde ödenmemesi” başlıklı 8’inci maddesinde;

“Vadesinde ödenmeyen irtifak hakkı bedellerine 6098 Sayılı Borçlar Kanunu’na göre belirlenen oranda gecikme zammı uygulanır.

İrtifak hakkı bedelini iki yıl üst üste vadesinden itibaren 30 gün içinde yatırılmaması hâlinde irtifak hakkı sözleşmesi feshedilir.”

Düzenlemesi yer almaktadır.

Benzer bir düzenleme olarak da “Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Bademlik Turistik Tesisinin İşletme ve İrtifak Hakkı Verilmesi Suretiyle Kurulması ve İşletilmesi İşine Ait Sözleşme”nin 8’inci maddesi “Ödeme” başlıklı b bendinde “İlgili yıllara ait İrtifak Hakkı Bedelleri, hesaplanabilir hale geldikleri (Sözleşmenin 6’ncı maddesi göre irtifak hakkının tesis edildiği veya TÜİK tarafından ilgili yılların Aralık ayı ÜFE endekslerinin ilan edildiği) tarihleri izleyen günden itibaren 30 gün içerisinde, yukarıdaki esaslara göre hesaplanacak ve bulunan miktarlara ilgili mevzuatı uyarınca bulunacak Katma Değer Vergisi ilave edilerek makbuz karşılığında defaten İdare veznesine veya İdarece gösterilecek Banka Hesabına yatırılacaktır.”

Denilmektedir.

Uygulamada, yukarıda yer alan hükümlere uyulmaksızın iki yıl üst üste irtifak hakkı bedelini veya hasılat paylarını ödemeyen işleticiler için sözleşmede belirtilen yaptırımların uygulanmadığı tespit edilmiştir.

Kamu İdaresi cevabında, Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edilen Covid-19 salgını nedeni ile bütün işletmelerin ekonomik olarak etkilenmiş olduğunu, bu nedenle Meclis Kararları ile kira bedellerinin ertelenmesi, alınmaması ve işletmelerin kapalı kaldığı dönemler kadar süre uzatımı verilmesi gibi uygulamaların yapılmış olduğunu belirtmiştir. Ancak bulgu konusu husus da alınan Meclis Kararları da göz önünde bulundurulmuş olmasına rağmen sözleşmelerin fesih şartlarının oluştuğu anlaşılmıştır.

Sonuç olarak, İdarenin yap-işlet-devret usulü yapılan ihaleleri ile ilgili olarak, irtifak hakkı bedeli veya hasılat paylarını sözleşmelerinde belirlenen zamanda ödemeyen İşleticiler için yine sözleşmede yer alan yaptırımların uygulanması gerekir.