Belediyenin 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun ilgili hükümlerine aykırı olarak derneklere inşaat malzemesi, hazır beton gibi ayni yardımlarda bulunduğu görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinde, gerçek veya tüzel kişilere kanuni dayanağı bulunmadan kamu kaynağının kullandırılamayacağı, yardımda bulunulamayacağı ve menfaat sağlanamayacağı belirtilmiştir. Aynı maddenin devamında ise genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olması kaydıyla kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf ve benzeri teşekküllere yardım yapılabileceği hükmüne yer verilmiştir.

Aynı zamanda, 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun “Yardım ve işbirliği” başlıklı 10’uncu maddesinin birinci fıkrasında;

“Dernekler, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere, benzer amaçlı derneklerden, siyasi partilerden, işçi ve işveren sendikalarından ve meslekî kuruluşlardan

maddî yardım alabilir ve adı geçen kurumlara maddî yardımda bulunabilirler.” hükmüne yer verilmiştir. Mezkûr maddenin devamında, derneklerin kamu kurum ve kuruluşları ile görev alanlarına giren konularda ortak projeler yürütebileceği ifade edilmiş olup kamu kurum veya kuruluşlarının proje maliyetinin en fazla yüzde ellisi oranında ayni veya nakdi yardım sağlayabileceği hüküm altına alınmıştır.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75’inci maddesinde, belediye meclisinin kararı üzerine, belediyelerin kamu yararına çalışan veya diğer dernekler ile ortak hizmet projesi geliştirebileceği düzenlenmiş ve kamu yararına çalışan dernekler statüsünde olmayanlar ile yapılacak ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin olması şartı getirilmiştir.

Aynı maddenin üçüncü fıkrasında ise aynen;

“5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 29 uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi ile 5253 sayılı Dernekler Kanununun 10 uncu maddesi; belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler için uygulanmaz.” denilmektedir.

Belirtilen mevzuat hükümleri ve açıklamalara göre, Belediye Kanunu’nun 75’inci maddesine 2012 yılında 6360 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesiyle eklenen yukarıdaki hüküm gereği, 5018 sayılı Kanun’da belirtilen şekilde kamu yararı gözetilerek derneklere yardımda bulunulması belediyeler için mümkün değildir. Sonuç olarak, belediyelerin derneklerle yalnızca belediye meclisinin kararı üzerine ortak hizmet projesi yürütebileceği, derneklere ayni veya nakdi yardım yapılamayacağı ilgili mevzuat hükümlerinden anlaşılmaktadır.

Belediyenin, çeşitli derneklere yapmış olduğu ayni yardımların yukarıda belirtilen açıklamalar gereği mevzuata uygun olmadığı değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “5393 sayılı Belediye Kanunu “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15’inci maddesi (a) bendinde “Belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla her türlü faaliyet ve girişimde bulunmak” denilmektedir. Aynı kanun “Belediyenin Giderleri” başlıklı (a) bendinde “Belediye binaları, tesisleri ile araç ve malzemelerinin temini, yapımı, bakımı ve onarımı için yapılan giderler” demekte olup bulgu konusu inşaat malzemesi, hazır beton gibi malzemelerin alınabileceği hükme bağlanmıştır.

75’inci madde (c) bendinde ise;

“Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve 7/6/2005 tarihli ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir. Diğer dernek ve vakıflar ile gerçekleştirilecek ortak hizmet projeleri için mahallin en büyük mülki idare amirinin izninin alınması gerekir.” Açıklaması yer almaktadır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde

“Hizmet: (Değişik: 30/7/2003-4964/3 md.) Bakım ve onarım, taşıma, haberleşme, sigorta, araştırma ve geliştirme, muhasebe, piyasa araştırması ve anket, danışmanlık, (…)(1), tanıtım, basım ve yayım, temizlik, yemek hazırlama ve dağıtım, toplantı, organizasyon, sergileme, koruma ve güvenlik, meslekî eğitim, fotoğraf, film, fikrî ve güzel sanat, bilgisayar sistemlerine yönelik hizmetler ile yazılım hizmetlerini, taşınır ve taşınmaz mal ve hakların kiralanmasını ve benzeri diğer hizmetleri,” ile hizmet alımlarının tarifi yapılmıştır.

Sözkonusu hükümler çerçevesinde mahalle derneklerine yapmış olduğumuz ayni yardımlar mahallin müşterek ihtiyaçları çerçevesinde mal alımı olup derneklerin tüzüklerinde gösterilen amaçlarına ilişkin bir hizmet alımı olmadığı fiziki imkanları iyileştirmek amaçlı mal alımı olduğu, 5393 sayılı belediye Kanunu 75’inci maddesi hükmünde (c) bendi hükmünde yer alan ortak hizmet projesi kapsamında alınan hizmet alımı olarak değerlendirilmeyeceğini düşünmekteyiz.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi belediye tarafından inşaat malzemesi, hazır beton gibi alımların yapılabileceğini, derneklere yapılan ayni yardımların belde sakinlerinin mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik mal alımı niteliğinde olduğunu ve bu mal alımlarının 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75’inci maddesinin c bendine göre ortak hizmet projesi kapsamında değerlendirilemeyeceğini iddia etmiş olsa da 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesinin üçüncü fıkrasında, 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 29’uncu maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesinin yani genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin kamu yararı gözetmek kaydıyla derneklere yardım yapabileceği hükmünün belediyeler için uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır. Ayrıca, bulguda belediyelerin inşaat malzemesi, hazır beton gibi alımlar yapamayacağına ilişkin bir iddia da bulunulmamış olup bu alımların bir kısmının çeşitli derneklerin yapmış olduğu

faaliyetlerde kullanılması amacıyla verilmesinin mevzuata uygun olmadığı hususuna değinilmiştir. Aynı zamanda, bulguda belirtilen mal alımlarının ortak hizmet projesi niteliğinde olması gerektiğine değinilmeyip belediyeler tarafından derneklere doğrudan ayni ya da nakdi yardım yapılamayacağı hususu belirtilerek derneklerle belediye arasında ancak ortak hizmet projesi geliştirilerek çeşitli faaliyetlerde bulunulabileceği ifade edilmiştir. Dolayısıyla, belediyeler tarafından derneklere yapılan ayni nitelikteki yardımların bulguda belirtilen nedenlerle mevzuata aykırı olduğu değerlendirilmektedir.