Belediye encümeni tarafından 3194 sayılı İmar Kanunu’nu kapsamında kesilen cezalardan bir kısmının mahkeme tarafından usul yönünden iptal edilmesine karşın Belediye encümeni tarafından yeni bir karar alınarak cezanın tahakkuku ve tahsilatının sağlanmadığı görülmüştür.

3194 sayılı İmar Kanunu yerleşme yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların; plan, fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamak amacıyla düzenlenmiş olup belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde yapılacak planlar ile inşa edilecek resmi ve özel bütün yapılar bu Kanun hükümlerine tabi tutulmuştur.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Encümenin görev ve yetkileri” başlıklı 34’üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde; “Kanunlarda öngörülen cezaları vermek” encümenin görev ve yetkileri arasında düzenlenmiştir.

İmar Kanunu’nu “İdari müeyyideler” başlıklı 42’nci maddesinde;

“Bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyideler uygulanır.

(Değişik cümle:14/2/2020-7221/11 md.) Ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere ve imar mevzuatına aykırı olarak yapılan ya da 27 nci madde kapsamında ruhsat alınmadan yapılabilen yapılardan aynı maddede belirtilen koşullar sağlanmadan yapılanların sahibine, yapı müteahhidine ve aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere, yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, bin Türk lirasından az olmamak üzere, aşağıdaki şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanır:

1. Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için;

   1. I. sınıf A grubu yapılara üç, B grubu yapılara beş Türk Lirası,

   2. II. sınıf A grubu yapılara sekiz, B grubu yapılara onbir Türk Lirası,

   3. III. sınıf A grubu yapılara onsekiz, B grubu yapılara yirmi Türk Lirası,

   4. IV. sınıf A grubu yapılara yirmiüç, B grubu yapılara yirmibeş, C grubu yapılara otuzbir Türk Lirası,

   5. V. sınıf A grubu yapılara otuzsekiz, B grubu yapılara kırkaltı, C grubu yapılara elliiki, D grubu yapılara altmışüç Türk Lirası, idari para cezası verilir. Bu miktarlar her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında bir Türk Lirasının küsuru da dikkate alınmak suretiyle artırılarak uygulanır.

2. Mevzuata aykırılığı yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan, yapının cephelerini ve diğer yapı elemanlarını değiştiren veya yapı malzemesi için öngörülen gereklere aykırı bulunan uygulamalar için, Bakanlıkça yayımlanan ve aykırılığa konu imalatın tespiti tarihinde yürürlükte bulunan birim fiyat listesine göre ilgili idarece belirlenen bedelin

   % 20’si kadar idari para cezası verilir.

3. (a) ve (b) bentlerine göre cezalandırmayı gerektiren aykırılığa konu yapı;

   1. Hisseli parselde diğer maliklerin muvafakati alınmaksızın yapılmış ise cezanın %

      30’u,

   2. Kamuya veya başkasına ait bir parselde yapılmış ise cezanın % 40’ı,

   3. Uygulama imar planında veya parselasyon planında “Kamu Tesisi Alanı veya Umumî Hizmet Alanı” olarak belirlenmiş bir alanda yapılmış ise cezanın % 60’ı,

   4. Mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit ediyor ise cezanın % 100’ü,

   5. Uygulama imar planı bulunan bir alanda yapılmış ise cezanın % 20’si,

   6. Yapılaşmaya yasaklanmış bir alanda yapılmış ise cezanın % 80’i,

   7. Özel kanunlar ile belirlenmiş özel imar rejimine tabi bir alanda yapılmış ise cezanın

      % 50’si,

   8. Ruhsatsız ise cezanın %180’i,

   9. Ruhsatı hükümsüz hale gelmesine rağmen inşaatı sürdürülüyor ise cezanın % 50’si,

   10. Yapı kullanma izin belgesi alınmış olmakla birlikte, ruhsat alınmaksızın yeni inşaî faaliyete konu ise cezanın % 100’ü,

   11. İnşaî faaliyetleri tamamlanmış ve kullanılmıyor ise cezanın % 10’u,

   12. İnşaî faaliyetleri tamamlanmış ve kullanılıyor ise cezanın % 20’si,

   13. Çevre ve görüntü kirliliğine sebebiyet veriyor ise cezanın % 20’si, (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şekilde tespit edilen para cezalarının miktarına göre ayrı ayrı hesap edilerek ilave olunur. Para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alan dikkate alınır.

ç) (Ek:25/3/2020-7226/39 md.) Bu fıkra uyarınca idari para cezası verilmesini gerektiren aykırılığa konu alan ile bu alanın bulunduğu arsa veya arazinin emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin çarpımı ile bulunan bedel kadar idari para cezası yukarıdaki bentlere göre aykırılıktan sorumlu olan yapı sahibine ve yapı müteahhidine verilen para cezalarına ayrıca ilave edilir. Bu fıkraya göre verilen idari para cezasının ilgilisine tebliğinden itibaren bir ay içinde aykırılığın giderilmesi ve yapının mevzuata uygun hale getirilmesi halinde bu bent uyarınca ilave edilen para cezası tahsil edilmez.

(…)”

Hükmü tesis edilmiştir.

Yapılan incelemede, Belediye encümeni tarafından 3194 sayılı İmar Kanunu’nu kapsamında kesilen cezalardan bir kısmının mahkeme tarafından usul yönünden iptal edilmesine karşın (aykırılıktan etkilenen alanın metrekare olarak net tespiti gerektiği, para cezasına konu yapının kim ya da kimler tarafından yapıldığının yapı tadil tutanağında açık ve net tespiti gerektiği, para cezalarını hisseler oranında hesaplanması gerektiği, tebligatın doğru adrese yapılması gerektiği vb.) Belediye encümeni tarafından yeni bir karar alınarak cezanın tahakkuku ve tahsilatının sağlanmadığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından özetle; Yazı İşleri Müdürlüğü Görev ve Çalışma Yönetmeliği’nin 9’uncu maddesine göre encümenin sekreteryalığının Yazı İşleri Müdürlüğünce yapıldığı, encümende görüşülmesi gereken konulardan 3194 sayılı İmar Kanunu’na göre idari para cezasını gerektiren teklif yazılarının da diğerleri gibi “Beşiktaş Belediye Başkanlığı İmza Yetkileri Yönergesine” göre ilgili başkan yardımcısının onayı ile encümene sevk edildiği, imar para cezasını gerektiren imara aykırı uygulama ile ilgili olarak mahkemelerce verilen iptal kararlarına istinaden imara aykırı uygulamanın devam ettiğine ilişkin tutanağı da içeren yeni teklif yazısının usulüne uygun şekilde encümenin sekreteryalığını yapan Yazı İşleri Müdürlüğüne gönderilmesi durumunda konunun encümende yeniden görüşülmesi için gerekli işlemlerin yapılacağı ifade edilmiştir.

Öncelikle belirtmek gerekir ki; İdare cevabında yer alan tüm birimler İdarenin kendi birimleri olup gerekli koordinasyonun tüm müdürlükler düzeyinde sağlanması etkin yönetim anlayışı açısından elzemdir. Belediye encümeni tarafından 3194 sayılı İmar Kanunu’nu kapsamında kesilen cezalardan bir kısmının mahkeme tarafından usul yönünden iptal edilmesine karşın konunun yeniden encümene sevk edilmemesi ve aykırılığın devam etmesi halinde cezanın usulüne uygun olarak yeniden kesilmemesi ise kamu menfaati açısından kabul edilebilir nitelikte değildir.

Sonuç olarak, İmar Kanunu’na uygun hareket edilmemesinden kaynaklı olarak belediye encümeni tarafından kesilen cezaların bir kısmının mahkeme kararıyla usul yönünden iptal edilmesi; cezanın tamamen ortadan kalkmasına sebebiyet vermemeli, imara aykırı kullanım devam ettiğinden, usul yönünden eksiklikler giderilerek belediye encümeni tarafından cezanın yeniden verilmesi ve tahakkuk, tahsilat işlemlerinin sağlanması gerekmektedir.