KARAR: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, tekliflerinin idarece “yaklaşık maliyetin Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 2018/1 sayılı kararı gereğince güncellenmesine rağmen Öntürkler İnşaat Turizm Tarım Taşımacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından aşırı düşük sorgulama iş kalemlerinin güncellenmediği” gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, ancak Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.5’inci maddesinde ilan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, önceki yılın yayımlanmış birim fiyatlarının kullanılabileceğinin belirtildiği, idare tarafından ilgili maddenin dikkate alınmadığı, bununla birlikte idarece yapılan maliyet güncellemesinin açıklama istenilen iş kalemlerini etkilemeyeceği,

İdare tarafından şikayete cevapta, mazot maliyeti tevsikinin uygun olmadığı gerekçesine de yer verildiği, ancak taraflarınca Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.5’inci maddesine uygun şekilde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 10.160.1026 poz numaralı rayicindeki mazot fiyatının kullanıldığı, idare tarafından ise EPDK fiyat analizi yapılarak ilgili tevsikin kabul edilmediği, söz konusu idari işlemlerin iptal edilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler” başlıklı 8’inci maddesinde “(1) İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre miktar tespiti ve fiyat araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir...” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespiti” başlıklı 10’uncu maddesinde “(1) İdarelerce, ihale konusu işin yaklaşık maliyetine ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde; a) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlerin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar, b) Kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış birim fiyat ve rayiçler, c) İlgili meslek odaları, üniversiteler veya benzeri kuruluşlarca belirlenerek yayımlanmış fiyat ve rayiçler, ç) Yüklenici veya alt yüklenici olarak faaliyet gösteren, konusunda deneyimli kişi ve kuruluşlardan alınacak, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlere ilişkin maliyetler, d) İdarenin piyasa araştırmasına dayalı rayiç ve fiyat tespitleri, esas alınır. (2) İdareler, yaklaşık maliyete ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyat ve rayiçlerin birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler…” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 11’inci maddesinde “(1) İş kalemi ve/veya iş grubu şeklinde tespit edilen imalat miktarlarının, Yönetmeliğin 10 uncu maddesine göre belirlenen ve yüklenici karı ve genel gider ihtiva etmeyen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutar KDV hariç olarak hesaplanır ve bulunan bu tutara % 25 oranında yüklenici kar ve genel gider karşılığı eklenmek suretiyle yaklaşık maliyet tespit edilir. (2) Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına ilişkin hesap cetveli ve icmal tablosu hazırlayanlarca imzalanmak suretiyle ihale onay belgesine eklenir. (3) Yaklaşık maliyet, güncelliğini kaybetmesi halinde, ilk ilan veya davet tarihine kadar güncellenir.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “…45.1.5. İsteklilerin iş kalemleri/iş grupları için kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış cari yıl birim fiyatları veya bu fiyatlardan daha yüksek fiyatları teklif etmeleri ve söz konusu iş kalemleri/grupları için; hangi kamu kurum ve kuruluşunun birim fiyatını kullandıklarını, birim fiyat poz numarasını da yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları durumunda analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda; isteklilerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış “kar ve genel gider içermeyen birim fiyatların” üzerine, kendi belirledikleri “kar ve genel gideri” ilave ederek birim fiyatlarını oluşturmaları durumunda da; hangi kamu kurum ve kuruluşunun “kar ve genel gider hariç birim fiyatını” kullandıklarını ve kendi belirledikleri “kar ve genel gider” tutarını yazmak suretiyle liste halinde belirterek açıklamaları kapsamında sunmaları halinde de, söz konusu iş kalemleri/iş grupları için analiz düzenlemeleri zorunlu değildir. Bu kapsamda isteklilerin analiz düzenlemeleri zorunlu olmayan söz konusu iş kalemleri/grupları için 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına da gerek bulunmamaktadır. … İlan veya davet tarihinde cari yıl birim fiyatın yayımlanmamış olması durumunda, istekli tarafından önceki yılın yayımlanmış birim fiyatları kullanılabilir. 45.1.6. Analizler ile yardımcı ve/veya alt analizlerde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenerek yayımlanmış rayiçleri kullanan ve söz konusu rayiçleri poz numaralarını da belirtmek suretiyle liste halinde sunan isteklilerin, söz konusu rayiçlere ilişkin olarak 45.1.13 maddesinde belirtilen belgeleri sunmalarına gerek bulunmamaktadır. … 45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir. İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler; a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri, b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri, c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri, ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar, d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları, e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları, f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir. İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır. … 45.1.13.14. İstekliler tarafından akaryakıt girdisine ilişkin olarak, EPDK tarafından yayımlanan, İstanbul İli, Avrupa Yakasında bulunan bayiler adına beyan edilmiş fiyatların ortalamasını yansıtan En Yüksek İşlem Hacimli 8 Firmanın Akaryakıt Fiyatlarına İlişkin Raporda yer alan fiyatların % 90’ının altında sunulan açıklamalar geçerli kabul edilmez. Motorin veya benzine yönelik olarak öngörülen tutarın TL/lt cinsinden hesaplanmasında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun ilgili düzenlemeleri dikkate alınacaktır…” açıklaması,

İhaleye ait İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın; a) Adı: Samsun 19 Mayıs İlçe Merkezi Kuşkayası Mahallesi ve Kaldırım Mahallesi Tarım Arazilerinin Engiz Çayı 2. Kısım Taşkın ve Rüsubat Zararlarından Korunması b) Türü: Yapım işleri c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): 2020A06-209853 ( - Doğ ... ont. Tesis. 1.Merhale) d) Kodu: e) Miktarı: 1930 m harçli kargir duvar (Toplam boy), 13000 m² derz, 1050 m betonarme duvar (Toplam boy), 100 m çift tarafli istifli tas tahkimatli sedde (Toplam boy: 200m), 3 adet b.a. menfez köprü (Toplam boy: 28 m), 110 adet betonarme brit, 3000 metre yaya korkulugu, 30 m köprü korkulugu ve isin uygulama projelerinin yapılması. Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır. f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Samsun 19 Mayıs İlçe Merkezi, Kuşkayası, Kaldırım ve Cerekli Mahalleleri.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu; a) Yapım yönteminin ekonomik olması, b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar, c) Teklif edilen işin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

27.02.2024 onay tarihli ihale komisyonu kararına göre, 18 adet ihale dokümanı indirilen ihaleye 5 isteklinin katıldığı, başvuru sahibi Öntürkler İnşaat Turizm Tarım Taş. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif açıklaması uygun görülmeyerek teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, Ayşin Mimarlık Müh. İnş. Taah. Eml. San. ve Tic. Ltd. Şti.- Özerk İnşaat Taah. Hafr. ve Nak. Ltd. Şti. İş Ortaklığı’nın teklifinin aşırı düşük teklif açıklaması sunulmaması gerekçesiyle reddedildiği, Asil İnşaat San. ve Tic. A.Ş.nin ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi, Bulden İnş. A.Ş.- Dalmızrak İnş. Nak. İş Mak. Taş. Sos. Hiz. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı’nın ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği anlaşılmıştır.

İdarece başvuru sahibi Öntürkler İnşaat Turizm Tarım Taş. San. ve Tic. Ltd. Şti.ye 24.01.2024 tarihinde EKAP üzerinden “Aşırı Düşük Savunması” konulu yazının gönderildiği, ilgili yazı ekinde açıklama istenen ve istenmeyen analiz girdilerine, açıklama istenen aktarmasız inşaat analizlerine yer verildiği görülmüştür.

Anılan istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklamalarının 05.02.2024 tarihli yazı ile idareye sunulduğu anlaşılmıştır.

İlgili açıklamalar incelendiğinde; açıklanması istenen “ED-04 Beton /Betonarme Betonu Dökülmesi (C25/30)” analizinde yer alan 10.160.1026, 10.130.1505, 10.120.1005 ve 10.120.1029 numaralı analiz girdilerinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 01.07.2023 tarihli birim fiyatlarının kullanıldığı, işçilik girdilerinde ihale tarihinde yürürlükte bulunan saatlik asgari ücretin dikkate alındığı, nakliye girdisi için analizde belirtilen formül üzerinden hesaplama yapıldığı görülmüştür.

Açıklanması istenen “ED-05 Harçlı Kargir Duvar yapılması (300 doz)” analizinde yer alan 10.160.1026, 10.120.1007, 10.120.1005, 10.120.1029 ve 10.130.1201 numaralı analiz girdilerinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 01.07.2023 tarihli birim fiyatlarının kullanıldığı, işçilik girdilerinde ihale tarihinde yürürlükte bulunan saatlik asgari ücretin dikkate alındığı, nakliye girdisi için analizde belirtilen formül üzerinden hesaplama yapıldığı görülmüştür.

Açıklanması istenen “ED-10 Betonarme Demiri ve Hasır Çelik Yapılması (S420a, R131)” analizinde yer alan 10.130.1704 ve 10.130.1705 numaralı analiz girdilerinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 01.07.2023 tarihine ait yayımlanmış birim fiyatlarının kullanıldığı, işçilik girdilerinde ihale tarihinde yürürlükte bulunan saatlik asgari ücretin dikkate alındığı görülmüştür.

27.02.2024 onay tarihli ihale komisyonu kararında anılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun bulunmadığının belirtildiği, gerekçe olarak; idarece yaklaşık maliyetin 01.07.2023 tarihli birim fiyatlar kullanılarak hazırlandığı, ilk ilan tarihi olan 18.12.2023’de yaklaşık maliyet güncelliğini kaybettiğinden Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yüksek Fen Kurulu Başkanlığı’nın 15.08.2018 tarihli ve 2018/31 sayılı kararı gereğince yaklaşık maliyetin güncellendiği, ancak Öntürkler İnşaat Turizm Tarım Taş. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından açıklanması istenen imalat kalemlerinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 01.07.2023 tarihli birim fiyatlarının kullanıldığı, güncelleme yapılmadığının ifade edildiği görülmüştür.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yüksek Fen Kurulu Başkanlığı’nın 15.08.2018 tarihli ve 2018/31 sayılı Kararı’nda “…Bununla birlikte, İdarelerin hazırladıkları yaklaşık maliyeti değişen piyasa şartlarına bağlı olarak ilk ilan veya davet tarihine kadar güncelleme yoluna gitmeyi tercih etmedikleri, bu durumun zaman zaman aşırı düşük teklif bedelinin sorgulanmasında sorun yarattığı görülmektedir. Bu tür sorunların önüne geçmek için Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 11 inci maddesinin 3 üncü fıkrasına uygun olarak güncelliğini kaybeden yaklaşık maliyetlerin güncellenmesi gerekmektedir. Bu güncellemeyi yaparken, piyasa fiyatlarının doğru oranda yakalanması için güncellemenin “TÜİK İnşaat Maliyet Endeksi ve Değişim Oranına’’ göre yapılmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir…” ifadesine yer verildiği görülmüştür.

Bunun üzerine başvuru sahibi tarafından 28.02.2024 tarihinde idareye şikayet başvurusunda bulunulduğu, ilgili şikayete idare tarafından verilen cevapta, açıklanması istenen imalat kalemlerinde 01.07.2023 tarihli birim fiyatların kullanıldığı ve güncelleme yapılmadığı gerekçesine ek olarak, motorin girdisi için verilen fiyatın Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.14’üncü maddesine uygun olmadığı gerekçesine de yer verildiği görülmüştür.

Açıklanması istenen “ED-04 Beton /Betonarme Betonu Dökülmesi (C25/30)” ve “ED-05 Harçlı Kargir Duvar yapılması (300 doz)” analizleri kapsamında 10.160.1026 numaralı “Mazot (motorin)” analiz girdisinin yer aldığı, ilgili girdi için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 01.07.2023 tarihli birim fiyatı kullanılarak 23,78 TL üzerinden açıklama yapıldığı görülmüştür.

İdarece atıf yapılan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yüksek Fen Kurulu Başkanlığının 15.08.2018 tarihli ve 2018/31 sayılı kararı incelendiğinde, söz konusu kararın yaklaşık maliyetin yıl içerisinde piyasa fiyatlarının altında kalması nedeniyle yapım ihalelerinde yaşanan sorunlar konusunda önlem alınmasına ilişkin olarak idarelerin hazırladıkları yaklaşık maliyeti değişen piyasa şartlarına bağlı olarak ilk ilan veya davet tarihine kadar TUİK İnşaat Maliyet Endeksi ve Değişim Oranına göre güncelleyebileceğine ilişkin idarelere tavsiye niteliğinde verilen bir karar olduğu görülmektedir.

İnceleme konusu ihalenin ilan tarihinin 18.12.2023 olduğu dikkate alındığında, ilan tarihinde geçerli cari yıl birim fiyatlarının 2023 yılı fiyatları olduğu, ihale komisyonu kararında belirtilen Yüksek Fen Kurulu kararında, yapılan ihalelerde idarelerce gerek görülmesi halinde yaklaşık maliyetin güncellenmesine ilişkin izlenecek yöntemin ne olduğunun belirtildiği, aşırı düşük tekliflerin açıklanmasının istendiği ihalelerde Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.5’inci maddesi gereğince kamu kurum veya kuruluşlarınca ilan edilen fiyatlar üzerinden açıklama yapıldığı takdirde o yıl için geçerli cari fiyatlar üzerinden açıklama yapılmasının yeterli olduğu, anılan istekli tarafından da bahse konu analiz girdilerinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 01.07.2023 tarihine ait yayımlanmış birim fiyatlarının kullanıldığı anlaşılmış olup, başvuru sahibinin aşırı düşük teklif açıklamasının bu gerekçe ile yeterli bulunmaması işleminin ihale mevzuatına uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.

Öte yandan, başvuru sahibi tarafından “Mazot (motorin)” analiz girdisi için Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13’üncü maddesi çerçevesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 01.07.2023 tarihli birim fiyatı dikkate alınarak açıklama yapıldığı, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.5’inci maddesi gereğince kamu kurum veya kuruluşlarınca ilan edilen fiyatlar üzerinden açıklama yapıldığı takdirde o yıl için geçerli cari fiyatlar üzerinden açıklama yapılmasının yeterli olduğu anlaşılmış olup, idarenin “motorin girdisi için verilen fiyatın Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.14’üncü maddesine uygun olmadığı” yönündeki gerekçesinin de Kamu İhale Genel Tebliği’nin anılan maddelerine uygun olmadığı ve ilgili isteklinin aşırı düşük teklif açıklamalarının söz konusu gerekçelerle reddedilmesi işleminin yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Diğer yandan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez. Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Başvuru sahibi tarafından 118.286,00 TL başvuru bedelinin Kurum şikâyet gelirleri hesabına yatırıldığı görülmüştür. Yapılan incelemede anılan isteklinin itirazen şikâyete konu iddiasında haklı olduğu tespit edilmiş olup, Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumuna yazılı talebi halinde 118.286,00 TL’lik başvuru bedelinin iadesinin gerektiği anlaşılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, Öntürkler İnşaat Turizm Tarım Taş. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin değerlendirmeye alınması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

1. Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

2. Başvuru bedelinin Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumu’na yazılı talebi halinde iadesine,

   Oybirliği ile karar verildi.