KARAR: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,

Başvuru sahibinin dilekçesinde özetle; idare tarafından ihalede aşırı düşük teklif sorgulamasının yapılması gerektiği, mevzuatta, mal alımı ihalelerinde aşırı düşük teklif sorgulaması takdir hakkının idarelere verilmekle birlikte bu takdir hakkının kamu yararıyla sınırlı olması gerektiği, aşırı düşük teklif sorgulamasının yapılmamasının kamu zararına sebep olduğu ve ihale mevzuatına aykırı olduğu iddialarına yer verilmiştir.

A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu; a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması, b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar, c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü,

Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 58’inci maddesinde “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. (2) İhale komisyonu; a) İmalat sürecinin ekonomik olması, b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal temininde kullanacağı avantajlı koşullar, c) Teklif edilen malların özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Elektronik ihale” başlıklı 58/A maddesinde “(1) İhaleler, e-teklif alınmak suretiyle bu maddeye uygun olarak yapılabilir. … (9) Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin tespitinde aşağıdaki esaslar dikkate alınır: … b) Diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanların tespit edilmesi halinde bu isteklilerden; aşırı düşük teklif açıklamaları ile birlikte yeterlik bilgileri tablosunda beyan ettikleri bilgi ve belgelerden EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanamayanlar ile teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici belgeleri sunmaları ve ihale dokümanında öngörülmesi halinde numune/demonstrasyon işlemlerine ilişkin ürün örneklerini vermeleri/kurulumlarını yapmaları istenir. Beyan edilen bilgi/belgeler ve teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici belgeleri sunmayan istekliler ile numune ve/veya demonstrasyon işlemlerine ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeyen veya aşırı düşük teklif açıklaması sunmayan isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır. Sunulan bilgi ve belgeler ile aşırı düşük teklif açıklamaları çerçevesinde;

1. Yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen katılım ve yeterlik kriterlerine ilişkin şartları sağlamadığı anlaşılan veya numune ve/veya demonstrasyon değerlendirmesi başarısız sonuçlanan isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır.
2. Yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen katılım ve yeterlik kriterlerine ilişkin şartları sağladığı anlaşılan ve numune ve/veya demonstrasyon değerlendirmesi uygun görülen isteklilerin aşırı düşük teklif açıklamaları incelenir ve açıklamaları uygun görülmeyenlerin teklifleri reddedilir.
3. Aşırı düşük tüm tekliflerin değerlendirme dışı bırakılması veya reddedilmesi halinde, teklif fiyatı aşırı düşük bulunmayan ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif olması öngörülen teklif sahiplerine ilişkin olarak (a) bendindeki esaslar çerçevesinde değerlendirme yapılır.
4. Aşırı düşük teklifler arasından geçerli en az iki teklif kalması ve bu tekliflerin ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif olarak belirlenmesinin öngörülmesi halinde, yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve belgeler ile teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici belgeleri sunmaları veya ihale dokümanında öngörülmesi halinde numune/demonstrasyon işlemlerine ilişkin ürün örneklerini vermeleri/kurulumlarını yapmaları yeniden istenmeksizin ihale işlemlerine devam edilir.
5. Aşırı düşük teklifler arasından tek geçerli teklif kalması ve bu teklif sahibinin ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenmesinin öngörülmesi halinde bu istekliden yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve belgeler ile teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici belgeleri sunması veya ihale dokümanında öngörülmesi halinde numune/demonstrasyon işlemlerine ilişkin ürün örneklerini vermesi/kurulumlarını yapması yeniden istenmez. İhalede ayrıca ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin belirlenmesinin öngörülmesi halinde ise bu isteklinin tespitinde (a) bendindeki esaslar uygulanarak ihale işlemlerine devam edilir. c) (a) ve (b) bentlerinde belirtilen işlemlere, ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve belirlenecek ise ikinci teklif sahibi tespit edilinceye kadar devam edilir.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Mal alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 62/A maddesinde “62/A.1. Mal alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir. 62/A.1.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir. İstekliler, aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini, bu Tebliğin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79 uncu maddesinde belirtilen yöntemlerle açıklayabilirler. 62/A.1.2. İhale komisyonu tarafından yapılan değerlendirmede açıklamaları yeterli görülmeyen veya süresi içerisinde yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” açıklaması,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın; a) Adı: İl Müdürlüğümüz bünyesinde kullanılmak üzere Kuru Gıda, Et ürünleri, Meyve Sebze ve Unlu Mamülleri alım işi b) Türü: Mal alımı c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır. d) Kodu: e) Miktarı: 25 Kalem Unlu Mamülleri -28 Kalem Et ve Et ürünleri- 149 Kalem Kuru Gıda ve Şarküteri-49 Kalem Meyve Sebze Ürünleri Alım işi Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır. f) İşin yapılacağı/teslim edileceği yer: Kayseri Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü Güreş Eğitim ve Erciyes Kamp Eğitim Merkezi” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Verilen tekliflerden diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanların, ihale komisyonu tarafından tespit edilmesi halinde, bu teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu tarafından; a) İmalat sürecinin ekonomik olması, b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temininde kullanacağı avantajlı koşullar, c) Teklif edilen malın özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamalar dikkate alınarak aşırı düşük teklifler değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” düzenlemesi,

06.11.2023 tarihli İhale İlanı’nın “Diğer hususlar” başlıklı 15’inci maddesinde “Teklif fiyatı ihale komisyonu tarafından aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir.” düzenlemesi yer almaktadır.

Kayseri Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü tarafından “İl Müdürlüğümüz Bünyesinde Kullanılmak Üzere Kuru Gıda, Et Ürünleri, Meyve Sebze ve Unlu Mamülleri Alım” işinin ihalesinin 04.12.2023 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirildiği, bahse konu ihalede 8 adet ihale dokümanı indirildiği ve ihalenin 1’nci, 2’nci, 3’üncü ve 4’üncü kısımlarına 3’er isteklinin katıldığı, 06.12.2023 tarihli ihale komisyonu kararında ihalenin bütün kısımlarının Şener Tüysüz’ün üzerinde bırakıldığı ve başvuru sahibi Altundallar Gıda Med. Tek. Tem. İnş. Taah. Nak. San. Tic. Paz. Ltd. Şti.nin ise ihalenin bütün kısımlarında ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli olarak belirlendiği görülmüştür.

Altundallar Gıda Med. Tek. Tem. İnş. Taah. Nak. San. Tic. Paz. Ltd. Şti. tarafından Şener Tüysüz’ün teklifinin aşırı düşük teklif olarak değerlendirilmesi gerektiğine yönelik önce idareye şikâyet başvurusunda bulunulduğu ve daha sonra da Kamu İhale Kurumuna itirazen şikâyet başvurusunda bulunulduğu görülmüştür. Kamu İhale Kurulunun 04.01.2024 tarih ve 2024/UM.I-29 sayılı kararı ile de itirazen şikâyet başvurusunun reddine karar verilmiştir.

Anılan Kurul kararının iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılan davada Ankara 17. İdare Mahkemesinin 20.03.2024 tarihli E: 2024/217, K: 2024/437 sayılı kararının gereklerini yerine getirmek üzere alınan 04.04.2024 tarihli ve 2024/MK-38 sayılı Kurul kararı ile “1- Kamu İhale Kurulunun 04.01.2024 tarihli ve 2024/UM.I-29 sayılı kararının iptaline, 2- Anılan Mahkeme kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda, başvuru sahibinin iddiasının esasının yeniden incelenmesine” karar verilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38’inci maddesinde ve Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 58’inci maddesinde ihale komisyonunun verilen teklifleri değerlendirdikten sonra “diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete” göre aşırı düşük teklifleri tespit edeceğinin belirtildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu çerçevesinde yapılacak olan mal alımı ihalelerinde idare tarafından aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi durumunda idarelerin aşırı düşük teklifleri nasıl belirleyecekleri Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 58’inci maddesinde, e-ihale yöntemiyle gerçekleştirilmiş ihalelerde anılan Yönetmelik’in 58/A maddesinde ve Kamu ihale Genel Tebliği’nin 62/A maddesinde düzenlenmiştir.

Kanun, Yönetmelik ve Tebliğ maddelerinde mal alımı ihalelerine ilişkin aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde ihale komisyonunun verilen teklifleri değerlendirdikten sonra diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit etmesi gerektiği, öte yandan Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ile Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı ilgili maddeleri uyarınca ve Kamu İhale Genel Tebliği’nde belirtilen yöntemler çerçevesinde sınır değer hesaplanarak teklifi aşırı düşük olanların tespit edilmesi gerektiği, ancak mal alımlarında sınır değer hesaplama yöntemine ilişkin sınırlayıcı bir düzenleme bulunmadığı, dolayısıyla mal alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin tespitinin diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete kıyaslanmak suretiyle idarece belirlenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.

İdare tarafından aşırı düşük teklifler belirlendikten sonra bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıların yazılı olarak isteneceği, aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesinin zorunlu olduğu, aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verileceği, isteklilerin aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini Tebliğ’in “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde belirtilen yöntemlerle açıklayabileceği, ihale komisyonunun; imalat sürecinin ekonomik olması, seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal temininde kullanacağı avantajlı koşullar, teklif edilen malların özgünlüğü gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendireceği ve bu değerlendirme sonucunda açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceği anlaşılmıştır.

Yapılan inceleme neticesinde, 4734 sayılı Kanun’un 38’inci maddesi uyarınca ihale komisyonu tarafından, verilen teklifler değerlendirildikten sonra, diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanların tespit edilmesi gerektiği, ihalenin 1’inci kısmı için belirlenen yaklaşık maliyetin 1.959.166,66 TL olduğu, başvuru sahibi istekli Altundallar Gıda Med. Tek. Tem. İnş. Taah. Nak. San. Tic. Paz. Ltd. Şti.nin teklif tutarının 1.810.250,00 TL olduğu, ihalenin 1’inci kısmına teklif veren diğer bir istekli Gülhisar Gıd. Mob. ve Sos. Tes. Tic. Ltd. Şti.nin teklif tutarının 1.990.250,00 TL olduğu, ihalenin 1’inci kısmı üzerinde bırakılan Şener Tüysüz’ün teklif tutarının ise 1.415.750,00 TL olduğu,

İhalenin 2’nci kısmı için belirlenen yaklaşık maliyetin 8.026.916,66 TL olduğu, başvuru sahibi istekli Altundallar Gıda Med. Tek. Tem. İnş. Taah. Nak. San. Tic. Paz. Ltd. Şti.nin teklif tutarının 5.936.300,00 TL olduğu, ihalenin 2’nci kısmına teklif veren diğer bir istekli Mert Güneç’in teklif tutarının 8.897.000,00 TL olduğu, ihalenin 2’nci kısmı üzerinde bırakılan Şener Tüysüz’ün teklif tutarının ise 4.910.500,00 TL olduğu,

İhalenin 3’üncü kısmı için belirlenen yaklaşık maliyetin 10.858.600,00 TL olduğu, başvuru sahibi istekli Altundallar Gıda Med. Tek. Tem. İnş. Taah. Nak. San. Tic. Paz. Ltd. Şti.nin teklif tutarının 7.766.120,00 TL olduğu, ihalenin 3’üncü kısmına teklif veren diğer bir istekli Kıvanç İnş. Mim. Müh. Gıda Tar. Tem. Pet. Med. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklif tutarının 9.448.420,20 TL olduğu, ihalenin 3’üncü kısmı üzerinde bırakılan Şener Tüysüz’ün teklif tutarının ise 6.960.765,00 TL olduğu,

İhalenin 4’üncü kısmı için belirlenen yaklaşık maliyetin 1.578.541,66 TL olduğu, başvuru sahibi istekli Altundallar Gıda Med. Tek. Tem. İnş. Taah. Nak. San. Tic. Paz. Ltd. Şti.nin teklif tutarının 1.179.665,00 TL olduğu, ihalenin 4’üncü kısmına teklif veren diğer bir istekli Golusa Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklif tutarının 1.251.650,40 TL olduğu, ihalenin 4’üncü kısmı üzerinde bırakılan Şener Tüysüz’ün teklif tutarının ise 989.110,00 TL olduğu,

Yaklaşık maliyet ve diğer tekliflere göre yapılan değerlendirme neticesinde Şener Tüysüz’ün 1’inci, 2’nci, 3’üncü ve 4’üncü kısımlara ilişkin tekliflerinin aşırı düşük teklif olarak değerlendirilmeyeceği, idarece yapılan işlemin mevzuata aykırılık teşkil etmediği anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez. Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin, iddialarının tamamında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanunun öngördüğü şekilde "başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması" koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda herhangi bir aykırılık tespit edilmemiştir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.