KARAR: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihale üzerinde bırakılan isteklinin sunmuş olduğu aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığı yönünde yapmış oldukları şikayet başvurusunun reddedildiği, bu kararın hukuka uygun olmadığı, şöyle ki;

Özel Teknik Şartname incelendiğinde jeoloji ve harita mühendislerinin alanına ait olan, özel alet ve gereksinim içeren işler için isteklinin alt yüklenici çalıştırabileceği gibi kendi bünyesinde yer alan ekipler ile de söz konusu işleri yerine getirebileceğinin anlaşıldığı, bu bağlamda anılan ihtimaller üzerinden aşırı düşük teklif açıklamasına ilişkin şikayetlerine yer verdikleri, İş Kalemlerinin Alt Yüklenicilere Yaptırılacağının Belirtilmesi Durumunda;

1. İdari Şartname’nin 18’inci maddesinde belirtildiği üzere alt yüklenicilere yaptırılması düşünülen işlerin listesinin teklif ekinde verilmesi gerektiği, bahse konu işte alt yüklenicilerin işe ait hangi kalemlerde çalıştırılacağının belirtilmediği, alt yüklenicilerden bu hizmetin alınması halinde işin süresi olan 360 gün için anlaşma sağlanıp sağlanmadığı, anlaşma sağlanmış ise kaç gün ve kaç TL üzerinden anlaşma yapıldığını gösterir evrakların sunulması gerektiği, bunun yanı sıra İdari Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesi ile “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinin ihale kapsamındaki her proje bakımından uygulanması gerektiği, ihale kapsamında yapılacak olan saha ve ofis çalışmaları için malzeme, işçilik, yemek, makine, enerji, ulaşım, vergi, konaklama, haberleşme, kırtasiye ve dokümantasyon gibi maliyet kalemlerinin de yaklaşık maliyeti oluşturan analizlere uygun bir şekilde aşırı düşük teklif açıklaması ile sunulması gerektiği, ancak istekli tarafından analizi yapılıp benzer nitelikte faturaların sunulmaması durumunda aşırı düşük savunmasının reddedilmesi gerektiği,

2. Aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) ve satış tutarı tespit tutanağının (Ek-O.6) sunulması gerektiği, bu tutanakların fiyat teklifini veren kişi ve o kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından imzalanması gerektiği, bu formların ekinde fiyat teklifini veren kişi ile meslek mensubu arasındaki tam tasdik sözleşmesi, fiyat teklifini veren kişinin beyannamelerini imzalamaya yetkili olduğunu gösterir belge, mükellef adına tutanağı imzalayanın imza beyannamesi ile mükellefe ait temsile yetkili olduğu gösterir ticaret sicil tasdiknamesi veya ticaret sicil gazetesinin aslı yada sureti ve meslek mensubuna ait faaliyet belgesinin aslı yada suretinin yer alması gerektiği, söz konusu tutanaklarda yer alan geçici vergi beyanname dönemlerine ilişkin tarih ile aşırı düşük teklif açıklama tarihi arasında enflasyon etkisinin hesaba katılması gerektiği, fiyat teklifinde yer alan ilgili kalemlerin enflasyon verisi ile güncellemesinin yapılması gerektiği,

3. Maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) ve satış tutarı tespit tutanağının (Ek-O.6) ekinde alt yüklenicilerin ortalama fiyatı esas aldığı fatura örneklerinin gerektiği, örnek olarak jeoteknik etüt işlerinde 30 adet araştırma çukuru açılması işinin bulunduğu, sunulan faturalarda jeoteknik etüt ve raporlama fiyatının belirlenmesi için elzem olan araştırma çukuru açılması miktarının faturada belirtilmesi gerektiği, faturada bu belirtilmemiş ise bu kalemin birim fiyatının tespiti için başka bir belge sunulması gerektiği, faturalarda birim fiyat belirtilmemiş ancak götürü bir bedel belirtilmiş ise o işe ait faturanın aşırı düşük savunmasında kullanılamayacağı, bu şekilde ağırlıklı ortalama birim fiyatının hesaplanmasının mümkün olamayacağı, araştırma çukuru yönünden aynı iş kapsamında fatura alınması gerektiği, İhale kapsamında araştırma çukuru açılması işinin yapılabilmesi için aynı yerde ve aynı özelliklerdeki zemin bilgilerine göre teklif oluşturulması gerekirken aşırı düşük teklif savunmasında bunlara yer verilmediği, araştırma çukuruna ilişkin jeolojik çalışmalar kapsamında araştırma çukuru açılması ve değerlendirilmenin yapılması işlerinin gerçekleştirilmesi için gerekli olan malzeme, işçilik, makine, enerji, ulaşım, vergi, konaklama, haberleşme, kırtasiye ve dokümantasyon, mühendislik hizmetleri gibi giderlere ait belgelerin de sunulması gerektiği,

4. Harita işleri için ihale kapsamında birim fiyat tarifleri ile belirtilmiş olan H-01 pozu 1/5000 Ölçekli İHA İle Sayısal Harita Yapımı (Uçuş Planı Yapılması, YKN Oluşturulması, Fotoğrafların Çekilmesi, Ortofoto, Kıymetlendirme dâhil), H-02 pozu 1/1000 ölçekli Ulaşım yollarına ait Şeritvari Halihazır Harita Yapımı Hesap ve Çizimleri, H-03 pozu Sulama Güzergâhlarının Aplikasyon-Piketaj Ölçümü ve Kesit Ölçümlerinin Yapılması işlerini kapsadığı, yapılacak olan bu 3 işin yapım tekniği yönünden farklı işler olduğu ve her birinin fiyat değerlemesinin farklı olduğu, aşırı düşük teklif açıklaması verilirken bu 3 kalem iş için benzer 3 ayrı fatura örneğinin gösterilmesi gerektiği, örneğin; H-01 kaleminde yerinde harita çalışmaları için uçuş ekipmanları kullanılarak ham harita oluşturulduğu ve ofis çalışması olarak kıymetlendirmelerinin yapılması gerektiği, H-02 pozunun ise yersel harita alma yöntemi ile arazide yerinde ekipmanlar ile yapılan bir haritalama çeşidi olduğu, ayrıca harita çalışmalarının harita özel teknik şartnamesinde istenen işler yönünden aynı olmadığı, aşırı düşük teklif açıklamasında kullanılan benzer nitelikteki faturaların aynı işi yansıtmadığı, dolayısıyla açıklamanın uygun olmayacağı, örneğin; bu iş kapsamında harita özel teknik şartnamesi ile 2 adet pilye tesisli nirengi istendiği, aşırı düşük teklif açıklaması ile benzer iş olarak sunulan harita çalışmaları kapsamında kaç adet nirengi atıldığı bilgisinin maliyet açısından önem arz ettiği, harita özel teknik şartnamesinde belirtildiği üzere bölgenin yoğun ve geniş yapraklı ağaç örtüsü ile kaplı olduğu, bunun harita yapımı işini zorlaştıran ve maliyeti artıran önemli bir etken olduğu, faturada benzer iş niteliğinde kullanılan faturanın mevcut ihaleyi yansıtan benzer nitelikte fatura olmasının mümkün olmadığı, dolayısıyla açıklamanın uygun olamayacağı, ayrıca iş miktarının artmasının maliyetin artmasını doğru orantı miktarı ile etkilemediği, örneğin; H-01 pozu için 80 ha harita alımı birim fiyatı ile başka bir işin aynı içerikte 800 ha alımının birim fiyatının aynı olamayacağı, makine ekipman mobilizasyon nakliye ve personel giderleri sabit olduğundan hektar azaldıkça ve iş miktarı azaldıkça birim fiyatın artacağı, bu doğrultuda aşırı düşük teklif açıklaması ile benzer nitelikte sunulmuş olan faturaların da miktar yönünden aynı olması gerektiği,

5. Aşırı düşük teklif açıklamasında yer alan belgelerin aslı veya aslına uygunluğu noterlerce onaylanmış örneklerinin verilmesi gerektiği, İş Kalemlerinin Kendi Bünyelerinde Yapılması Durumunda;

6. Özel Teknik Şartname’de iş süresince tecrübeli 4 inşaat mühendisi çalıştırılması gerektiğinin belirtildiği, bu doğrultuda çalıştırılması istenen bu personelin işin süresi boyunca tüm sigorta, maaş ve vergi gibi maliyetlerini gösterir detaylı maliyet analizi yapılması ve işverene mal olan personel giderlerinin detaylı bir şekilde açıklanarak aşırı düşük teklif açıklamasında sunulması gerektiği, 1 proje müdürü ile 3 inşaat mühendisi olmak üzere toplam 4 personelin ücretlerinin tam olarak belirlenip belirlenmediğinin açık olmadığı, bu personelin ücretlerinin meslek odaları tarafından belirlendiği, açıklamada bulunan istekli tarafından bu kurallara uyulmaksızın açıklama yapıldığı,

7. Harita ve jeoteknik etüt çalışmaları için personel çalıştırılması gerektiği, bu işler için arazide yerinde çalışmalar yapılması gerektiği, örneğin; jeoteknik etüt çalışmaları kapsamında açılacak olan 30 adet araştırma çukuru için kullanılacak kepçe, iş makinesi, traktör gibi araçların kendi malı ise faturalarını, kiralık kullanılacak ise kira teklifi için proforma faturalarını, tüm kullanım giderleri için analizleri sunmaları gerektiği, harita çalışmaları için de fatura ve tüm alet edevat arazi çalışmaları ve mazot kullanım giderleri için analiz sunmaları gerektiği, ihalenin personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı niteliğinde olduğu ve bu bağlamda sözleşme giderleri ve genel giderlerin % 4 oranında hesaplanmasının söz konusu olamayacağı, sözleşme giderlerinin ilgili mevzuatına göre hesaplanarak açıklamada yer verilmesi gerektiği, idarenin söz konusu giderin maliyete dâhil edilmemesi noktasında takdir yetkisinin olmadığı, aşırı düşük teklif sorgulamasında proje hizmetleri, harita ve aplikasyon işleri, araştırma çukuru açılması ve değerlendirilmenin yapılması işlerinin gerçekleştirilmesi için gerekli olan ulaşım, vergi, konaklama, haberleşme, kırtasiye ve dokümantasyon gibi giderlerin de önemli teklif bileşeni olduğu, bu çerçevede isteklinin önemli maliyet bileşeni olarak belirtilen kalemler dışında herhangi bir hesaplama yapmadığı, dolayısıyla sözleşme giderlerine karşılık olarak bir meblağın gösterilmediği, idare tarafından şikayete ilişkin verilen kararda teklif içerisinde sözleşme bedellerinin yer aldığı belirtilmişse de hangi bedellerin yazıldığının anlaşılamadığı iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı Düşük Teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu; a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması, b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar, c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “79.2. İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir. 79.2.2. İstekliler aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini aşağıdaki yöntemleri kullanarak açıklayabilirler. 79.2.2.1. Üçüncü Kişilerden Alınan Fiyat Teklifleri: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulacaktır. Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.5) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir. Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir. Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir. Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir. … 79.2.3. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın ve emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6 ve Ek-O.7 numaralı tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır” 79.2.4. Ek-O.5, Ek-O.6 ve Ek-O.7 numaralı tutanakların son veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi zorunludur. Son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilk yazılı fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde ise ihale tarihi esas alınır. Örneğin; 11.1.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Ekim-Kasım-Aralık 2013”, 15.7.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan ihalede son geçici vergi beyanname dönemi “Nisan-Mayıs-Haziran 2014” tür. … 79.3. İdarelerin aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirilmesine ilişkin aşağıdaki düzenlemeleri de dikkate almaları gerekmektedir. 79.3.1. Teklifi aşırı düşük olarak tespit edildikten sonra yukarıdaki yöntemlere göre usulüne uygun açıklama yapan isteklilerin teklifleri geçerli kabul edilir. Hayatın olağan akışına veya ticari gereklere aykırılık gibi nedenlerle teklifler reddedilemez. … 79.3.5. Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımlarına ilişkin yapılan aşırı düşük teklif açıklamasında, sözleşme giderleri ve genel giderlerin % 4 oranında hesaplanması söz konusu olmayacak, sözleşme giderleri ilgili mevzuatına göre hesaplanmak suretiyle açıklama yapılacaktır. …” açıklaması,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın; a) Adı: ÇANAKKALE-BAYRAMİÇ HACIBEKİRLER GÖLETİ SULAMASI PROJE YAPIMI b) Türü: Hizmet alımı c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır. d) Kodu: 2007A01-99 e) Miktarı: 330 ha (brüt) alanın aplikasyona müstenit sulama ve drenaj uygulama projelerinin hazırlanmasıdır. Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır. f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: BALIKESİR” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu; a) Verilen hizmetin ekonomik olması, b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar, c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

Devlet Su İşleri 25. Bölge Müdürlüğü tarafından 10.01.2024 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen incelemeye konu ihaleye ilişkin 15.02.2024 tarihli ihale komisyonu kararına göre 19 adet ihale dokümanı indirildiği, ihaleye 13 isteklinin teklif sunduğu, 7 isteklinin teklifinin geçerli teklif olarak değerlendirildiği, 6 isteklinin teklifinin sınır değerin altında kaldığı, sınır değerin altında kalan isteklilerden aşırı düşük teklif açıklaması istendiği, 2 isteklinin aşırı düşük teklif sorgulamasına cevap verdiği, bu isteklilerden sadece Erges Müşavirlik Anonim Şirketi’nin açıklamasının kabul edildiği, sorgulama sonucunda ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak Erges Müşavirlik Anonim Şirketi’nin, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak ise başvuru sahibi Arkon Müşavirlik Mühendislik İnşaat Ticaret Limited Şirketi’nin belirlendiği görülmüştür.

İdare tarafından 11.01.2024 tarihli EKAP üzerinden tebliğ edilen “Beyan edilen bilgileri tevsik eden belgelerin sunulması ve/veya numune/demonstrasyon işlemlerine ilişkin ürün örneklerinin verilmesi/kurulumların yapılması/aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulması” konulu yazıda “…Çanakkale-Bayramiç Hacıbekirler Göleti Sulaması Proje Yapımı işine ait ihalede tekliflerin değerlendirmesi sürecine geçilmiş olup, beyan ettiğiniz bilgi ve belgeleri tevsik eden ve EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanamayan aşağıdaki belgeleri ekleri ile birlikte, İdari Şartnamenin 7.9. maddesine uygun olarak, 18.01.2024 tarihine kadar İdaremize sunmanız ve aşırı düşük teklif açıklamalarınızı 18.01.2024 tarihine kadar sunmanız gerekmektedir. AÇIKLAMA: Bölge Müdürlüğümüzce 10.01.2024 tarihinde ihalesi yapılmış olan “Çanakkale-Bayramiç Hacıbekirler Göleti Sulaması Proje Yapımı” işine ait vermiş olduğunuz teklif, İdari Şartname hükümlerine uygun olarak değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirme sonucunda teklifiniz 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38. maddesi ve Kamu Genel Tebliğinin 79.maddesine göre “Aşırı Düşük Teklif” olarak değerlendirilmiş olup,

1. Verilen hizmetin ekonomik olması,
2. Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
3. Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,
   hususlarında 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38.maddesi, Hizmet Alımı Uygulama Yönetmeliğinin 59.maddesi, Kamu Genel Tebliğinin 79.maddesi ve İdari Şartnamenin 33.maddesineki esaslara uygun olacak şekilde birim fiyat teklif cetvelindeki her bir iş kaleminin detaylandırılarak belgelendirmek suretiyle İhale Komisyonuna sunulması gerekmektedir.” ifadelerine yer verilmek suretiyle sınır değerin altında kalan isteklilerden beyan edilen bilgileri tevsik eden belgelerin ve aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulmasının istenildiği, ilgili yazıda aşırı düşük teklif sorgulamasına konu olan önemli maliyet bileşenlerinin herhangi bir alt bileşenine yer verilmeksizin birim fiyat teklif cetvelindeki tüm iş kalemleri olarak belirlendiği görülmüştür.

İhaleye ait birim fiyat teklif cetveli incelendiğinde “P-01-Proje İşleri”, “H-01-1/5000 Ölçekli İHA İle Sayısal Harita Yapımı (Uçuş Planı Yapılması, YKN oluşturulması, Fotoğrafların Çekilmesi, Ortofoto, Kıymetlendirme dâhil)”, “H-02-1/1000 ölçekli Ulaşım yollarına ait Şeritvari Halihazır Har. Yap. Hes. Çiz.”, “H-03-Sulama Güzergâhlarının Aplikasyon-Piketaj Ölçümü ve Kesit Ölçümlerinin Yapılması” ve “J-01-Jeolojik çalışmalar (Araştırma çukuru açılması)” olmak üzere 5 adet iş kaleminin yer aldığı görülmüştür.

Anılan birim fiyat teklif cetveli aşağıda yer verildiği gibidir:

A1 B2
Sıra No İş Kaleminin Adı ve Kısa Açıklaması 6 Birimi Miktarı Teklif Edilen4 Birim Fiyat Tutarı
1 P-01-Proje İşleri götürü 1

2 H-01-1/5000 Ölçekli İHA İle Sayısal Harita Yapımı (Uçuş Planı Yapılması, YKN oluşturulması, Fotoğrafların Çekilmesi, Ortofoto, Kıymetlendirme dâhil) hektar 80

3 H-02-1/1000 ölçekli Ulaşım yollarına ait Şeritvari Halihazır Har. Yap. Hes. Çiz. kilometre 2

4 H-03-Sulama Güzergâhlarının Aplikasyon-Piketaj Ölçümü ve Kesit Ölçümlerinin Yapılması kilometre 15

5 J-01-Jeolojik çalışmalar (Araştırma çukuru açılması) adet 30

TOPLAM TUTAR (K.D.V Hariç)

Öte yandan sunulan açıklamanın incelenmesi üzerine idarece Erges Müşavirlik Anonim Şirketi’ne 01.02.2024 tarihli ve “Aşırı Düşük Teklif Açıklaması Hk.” konulu yazının gönderildiği, söz konusu yazıda sunmuş oldukları açıklamaya ilişkin olarak fiyat teklifleri ile açıklanan işler kapsamında yer alan faturaların içerik ve miktar bilgilerinin de ayrı ayrı sunulmasının istendiği görülmüştür. İlgili yazıya istinaden istekli tarafından 07.02.2024 tarihli ek açıklamanın sunulduğu görülmüştür.

Yukarıda yer verilen 4734 sayılı Kanun’un “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesine istinaden Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.1 maddesinde “Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir.” yönünde açıklama yapılarak, idarelere ihale konusu işin yürütülmesinde hizmet sunucusu tarafından yapılacak harcamalardan işin esasını oluşturan kalemleri sorgulaması imkanı verilmiştir.

Aktarılan mevzuat düzenlemeleri uyarınca idarelerce düzenlenen aşırı düşük teklif açıklama talebi yazısında, önemli teklif bileşenlerinin belirlenmesi idarenin takdir yetkisi kapsamında olmakla birlikte, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde yer alan hükümler ile Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde yer alan açıklamalar gereğince, işlemin tesisinde teklifte önemli olduğu tespit edilen maliyet bileşenlerine net şekilde yer verilmesi gerekmektedir. Ancak söz konusu isteklilere 11.01.2024 tarihinde gönderilen aşırı düşük teklif sorgulama talebini de içeren yazıda önemli teklif bileşenlerinin alt bileşenleri bulunmakla birlikte idarece açık bir şekilde belirlenmediği görülmüştür. Bu durumda istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata uygun şekilde sunulmasına ve sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarının sağlıklı bir şekilde değerlendirilmesine imkân bulunmadığı anlaşılmıştır.

Netice itibarıyla, idarenin aşırı düşük teklif açıklama talebinin kamu ihale mevzuatına uygun yapılmadığı anlaşıldığından, idare tarafından teklifte önemli olduğu tespit edilen maliyet bileşenlerinin açık ve tereddütte mahal vermeyecek şekilde belirlenerek, aşırı düşük teklif sorgulamasının yeniden yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Diğer yandan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez. Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır. Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin, iddiasının tamamında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanunun öngördüğü şekilde "başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması" koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, teklifte önemli olduğu tespit edilen teklif bileşenlerinin açık ve tereddüte mahal vermeyecek şekilde belirlenerek sınır değer altında teklif veren isteklilere aşırı düşük teklif sorgulamasının yeniden yapılması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.