KARAR: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, idare tarafından beyan edilen bilgileri tevsik edici belgelerin sunulması kapsamında bilanço bilgilerinin incelenmesi amacıyla 31.12.2022 tarihi itibariyle firmalarına ait Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezinden alınacak finansal kredi risk raporu ile risk raporunda belirtilen tüm kredilere (Ticari Kredi, BCH, Rotatif, KMH vs.) ilişkin ilgili finans kuruluşundan alınmış ayrıntılı ödeme planlarının banka ve SMMM tarafından onaylanmış birer nüshasının istenildiği, istenen bilgilerin geriye dönük olarak alınamadığına ilişkin Kredi Kayıt Bürosundan alınan cevabın idareye sunulduğu ancak ihale komisyonu kararında bilanço bilgileri tablosunun teyidi için talep edilen belgeler sunulmadığı gerekçesiyle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, İdari Şartname’nin 7’nci maddesinde sayılan belgeler dışındaki belgelerin tekliflerin değerlendirilmesinde yeterlik kriteri olarak dikkate alınmayacağı, anılan maddede finansal kredi risk raporunun sunulması yönünde bir düzenlemenin bulunmadığı, bilanço bilgilerinin İdari Şartname düzenlemelerine uygun olduğunun idarece de kabul edildiği, bilanço bilgilerinin teyitlerinin EKAP üzerinden yapılabildiği, dolayısıyla bu şekilde yapılan teyit işlemi sonrasında ayrıca bir kurum veya kuruluştan teyit yapılmasına ihtiyaç bulunmadığı, idare tarafından yapılan işlemin hukuka aykırı olduğu iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhalelere yönelik başvurular” başlıklı 54’üncü maddesinde “…Başvurular üzerine ihaleyi yapan idare veya Kurum tarafından gerekçeli olarak; a) İhale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek hukuka aykırılığın tespit edilmesi halinde ihalenin iptaline, b) İdare tarafından düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayan durumlarda, düzeltici işlem belirlenmesine, c) Başvurunun süre, usul ve şekil kurallarına uygun olmaması, usulüne uygun olarak sözleşme imzalanmış olması veya şikayete konu işlemlerde hukuka aykırılığın tespit edilememesi veya itirazen şikayet başvurusuna konu hususun Kurumun görev alanında bulunmaması hallerinde başvurunun reddine, karar verilir….” hükmü,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın; a) Adı: 32 Derslik Okul İnşaatı Yapım İşi b) Türü: Yapım işleri c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): d) Kodu: e) Miktarı: 1 adet 3570,81 m2 inşaat alanına sahip B+Z+3 katlı eğitim binası ile 1 adet 1 katlı spor tesisi yapım işi Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır. f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Mersin İli, Akdeniz İlçesi, İhsaniye Mahallesi 817 Ada, 880 Parsel Sahası” düzenlemesi yer almaktadır.

Mersin Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı Yatırım İzleme Müdürlüğü tarafından 07.03.2024 tarihinde yapılan “Akdeniz İlçesi 32 Derslikli Atatürk Anadolu Lisesi ve Spor Salonu Yapım İşi” ihalesine 20 istekli tarafından teklif verildiği, 9 isteklinin teklifinin çeşitli gerekçelerle değerlendirme dışı bırakıldığı, idare tarafından başvuru sahibi istekliye 22.03.2024 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen “Bilanço İncelenmesi” konulu yazıda “Firmanız tarafından ihale kapsamında sunulmuş olan bilanço tablosunda bulunan bazı hususların incelenebilmesi için; 31.12.2022 tarihi itibari ile firmanıza ait Finansal Kredi Risk Raporu ile birlikte risk raporunda belirtilen tüm kredi ve (KMH vs..) ilişkin ilgili finans kuruluşundan alınmış ayrıntılı ödeme planlarının ilgili finans kuruluşu tarafından onaylanmış bir nüshasının en geç 04.03.2024 tarihine kadar Başkanlığımıza iletilmesi hususunda …” ifadelerine yer verilerek ilgili belgelerin istenildiği,

İdare tarafından anılan istekliye 28.03.2024 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen yazıda “22.03.2024 tarihinde bilançoların incelenebilmesi için Findeks risk raporları ile birlikte Bankalardan alınacak belgeler 28.03.2024 tarihine kadar teslim edilmesi talep edilmiştir. Ancak incelemeye esas firmalara ait risk raporlarının Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezinden alınması gerekmektedir. Dolayısıyla firmanıza ait 31.12.2022 tarihli Kredi Risk Raporunun Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezinden alınarak raporda belirtilen (Ticari Kredi, BCH, Rotatif, KMH vs.) kredilere ilişkin ayrıntılı ödeme planlarının ilgili finans kuruluşundan alınarak Banka ve SMM onaylı birer nüshalarını eksiksiz olarak en geç 04.04.2024 mesai bitimine kadar iletilmesi (Gerekli hallerde finans kuruluşları ve TBB risk merkezinden teyit alınacaktır.) hususunda …” ifadelerine yer verilerek ilgili belgelerin istenildiği,

Başvuru istekli tarafından söz konusu taleplere ilişkin olarak idareye sunulan 28.03.2024 tarihli yazıda “Tarafınızca 07.03.2024 tarihinde ihalesi yapılan, 2024/135993 ihale kayıt numaralı, Akdeniz ilçesi 32 Derslikli Atatürk Anadolu Lisesi ve Spor Salonu Yapım işine vermiş olduğumuz teklif neticesince tarafınızca yapılan inceleme işlemlerine ilaveten 22.03.2024 tarihli Ekap tebligatı ile firmamızdan "Bilanço tablosunda bulunan bazı hususların incelenebilmesi için; 31.12-2022 tarihi itibari ile firmamıza ait Finansal Kredi Risk Raporu ile birlikte risk raporunda belirtilen tüm kredi ve {KMH vs..) ilişkin ilgili finans kuruluşundan tarafından onaylanmış ödeme planlarının ilgili finans kuruluşu tarafından onaylanmış bir nüshasını talep etmektesiniz" talebinize ilişkin olarak, KKB Kredi Kayıt Bürosu A.Ş. "Findeks" ile yapılan telefon görüşmesinde geriye dönük tarihli risk raporu alınamamaktadır şeklinde bilgi alınmıştır. Ayrıca şifahen alınmış olan bu cevap ilgili kuruluşun resmi web sitesinde yer alan iletişim formu üzerinden de yazılı olarak talep edilmiş ve gelen cevap dilekçemiz ekinde incelemenize sunulmuştur.” ifadelerine yer verilerek cevap verilmiştir.

İdare tarafından anılan istekliye 02.04.2024 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen yazıda “2024/135993 İKN kayıtlı ihale kapsamında 22.03.2024 tarihli tebligatımıza cevabi yazınız incelenmiştir. Kurum ve yargı kararları kapsamında bilanço bilgilerinin doruluğunun incelenemeyeceğini iddia etmektesiniz. Teklif değerlendirilirken komisyonun öncelikli dikkat etmesi ve incelemesi gereken esas unsur; isteklilerin yeterliliği sağlayıp sağlamadığının kontrolüdür. Bu kontroller yapılırken Elektronik İhale Uygulama Yönetmeliği ve sair mevzuat hükümlerince teklif değerlendirmeler gerçekleştirilir. Ancak sunulan her belge de inceleme gerçekleştirilirken yalnızca şekil ve beyan açısında değil tereddüt oluşturan durumlarda teklif değerlendirmelerin sağlıklı yapılabilmesi, 4734 sayılı KİK 17. madde hükümlerinin gerçekleşmesinin önüne geçilebilmesi, istekliler arası hak kaybının önlenmesi, kişi ve kurumların zararının önlenmesi için beyan edilen her bilginin incelenmesi ve araştırılması İhale Komisyonunun esas görevidir. Ancak bu tereddütlerin bir gerekçeye dayanması da aşikardır. Yazı ekinde bulunan yargı kararı incelendiğinde; kararın özü de bunu desteklemektedir. Bu nedenle Başkanlığımız tarafından firmanıza EKAP üzerinden tebliğ edilen 28.03.2024 tarihli yazıya uygun olarak hazırlanacak evrakların (teslim tarihi itirazınız nedeniyle 1 gün uzatılmıştır) en geç 05.04.2024 mesai bitimine kadar teslim edilmesi, teslim edilmediği taktirde teklifiniz değerlendirme dışı bırakılarak ihale sürecine devam edilecektir.” ifadelerine yer verilerek ilgili belgelerin teslim tarihinin 1 gün uzatıldığı,

25.04.2024 onay tarihli ihale komisyonu kararı ekinde yer alan gerekçeli kararda “Firmanıza ait yeterlilik bilgileri tablosunda yer alan bilanço oranları ve iş hacmi tutarı incelenmiş ve söz konusu beyanların doğrulanması için EKAP platformu üzerinden 2022 yılı bilanço bilgileri tablosu ve gelir tablosu elektronik ortamda indirilmiştir. Yapılan değerlendirme neticesinde 2022 yılı iş hacminizin ******41,55 TL olduğu, Kısa Vadeli Banka Borçlarının Öz Kaynaklara Oranının=0, Öz Kaynaklar/Toplam Aktif= 0,16633712819951, Dönen Varlıklar/Kısa Vadeli Borçlar=10.4639599935434 olduğu görülmüştür. Beyanlarınızın İdari Şartname’nin 7.4.2 ve 7.4.3 maddelerinde belirtilen kriterleri sağladığı görülmüşse de, kısa vadeli banka borçlarının 0 olması nedeniyle bir sonraki yıl ve bir önceki yıl Bilanço ve Gelir Bilgileri tabloları EKAP üzerinden elektronik olarak sorgulanmıştır. Yapılan sorgulama neticesinde 2023 Yılı beyanınızda kısa vadeli banka kredileri tutarının ******93,30 TL olduğu, İş hacmi tutarının ******38,45 TL olduğu kısa vadeli borçlanma giderinin ******21.90 TL olduğu. Yıllara yaygın inşaat ve onarım hakkediş bedellerinin ******55.37 TL olduğu. 2021 Yılı beyanınızda kısa vadeli banka kredileri tutarının ******81,56 TL olduğu, iş hacmi tutarınızın ******03,31 TL olduğu, kısa vadeli borçlanma giderlerinin ******23,89 TL olduğu, yıllara yaygın inşaat ve onarım hakkediş bedellerinin ******35.52 TL olduğu, yeterlilik kriteri olarak beyan ettiğiniz 2022 yılında ise kısa vadeli banka kredileri tutarının 0,00 TL olduğu, iş hacmi tutarınızın ******41.55 TL olduğu, yıllara yaygın inşaat ve onarım hakkediş bedellerinin ******91,59 TL olduğu görülmüştür. Bilanço ve gelir bilgilerinin tek düzen hesap planına uygun olarak mükellefler tarafından Gelir İdaresi Başkanlığı İnternet Vergi Dairesi üzerinden beyan edildiği, pasif varlıklara ilişkin herhangi kanıtlayıcı bir evrakın sunulmadığı, dolayısıyla mükellefin beyanının esas alındığı bilinmektedir. Gelir İaresi Başkanlığınca her mükellefin beyanının denetlenmediği dolayısıyla bilanço ve gelir bilgilerinin kısıtlı bir şekilde denetlendiği bilinmektedir. Bu nedenle kısa veya uzun vadeli banka borçlarında oranların sağlanabilmesi için SMM’ler tarafından oynama yapılabileceği de açıktır. Bu durum teklif değerlendirme açısından büyük önem arz etmektedir, ihale komisyonlarının esas görevlerinden bir tanesi de yapılan ihalelerde yeterlilik kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığının tam olarak kontrol edilmesidir. Şöyle ki: 2021 yılı ve 2023 yılı bilanço ve gelir bilgileri tablosunda görüleceği üzere firma etkin bir şekilde gelir elde etmekte bu gelirleri elde ederken kısa ve uzun vadeli borçlanmaya gitmektedir. 2022 yılında ise oldukça yüksek olan iş hacmine karşılık kısa vadeli bir borçlanmanın olmaması komisyonumuzda şüphe uyandırmıştır. Bilindiği üzere 2020-2023 yılları arasında tüm dünyada ekonomik krize yol açan küresel pandemi inşaat girdi maliyetlerinde oldukça yüksek artışlara neden olmuştur. Bu kadar yüksek iş hacmi olmasına rağmen BCH, Rotatif, KMH vs. gibi kısa vadeli borçlanmanın olmamış olması dönemin ekonomik şartları ile örtüşmemektedir. Ayrıca 2021 yılı gelir bilgileri tablosu incelendiğinde şirketin 2021 yılı net karının ******47,32 TL olduğu görülmektedir. Yani bu kadar büyük bir iş hacmini karşılayacak likiditenin bulunup bulunmadığı konusu şüphe uyandırmıştır. Ayrıca 2022 yılı uzun vadeli banka kredileri tutarının ******41,68 TL olduğu, 2023 yılında ise uzun vadeli banka kredileri tutarının ******39,33 TL olduğu halbuki iş hacmi tutarının 2022 yılına göre 2 katından daha fazla olduğu görülmektedir. Ayrıca kısa süreli hakkediş alacakları olduğu halde 2022 yılında kısa vadeli borçlanmadan ziyade uzun vadeli borçlanmanın tercih edilmiş olması da şüphe uyandırmaktadır. Yukarıda izahatı yapıldığı şekilde; yeterlilik bilgileri tablosunda beyan ettiğiniz firmanız bilanço ve gelir tablolarının bir önceki ve bir sonraki yıllara göre karşılaştırılması yapıldığında rakamsal anlamada tereddüt hasıl olmuştur. Bununu üzerine kısa vadeli banka borçlarınızın kontrol edilebilmesi için findeks raporunuz 22.03.2024 tarihinde ihalede 2. en avantajlı firmayla birlikte firmanızdan talep edilmiş ancak süresi içerisinde vermiş olduğunuz cevabi yazınızda İhale Komisyonunun yetkisi bulunmadığı ve Findeks tarafından geçmişe dönük rapor verilmediği gerekçesiyle belgeleri sunmayacağınızı belirttiğiniz, bunun üzerine 2. bir tebligatla firmanız ve 2. en avantajlı firmadan risk raporunun Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezinde temin ederek teslim etmeniz istemişse de; birinci dilekçeniz ekinde bulunan yargı ve KİK kararları doğrultusunda belgelerin teslim edilmeyeceği ve bu doğrultuda karar verilmesini talep ettiğiniz anlaşılmıştır. Ancak yargı ve KİK kararları incelendiğinde herhangi bir şüphe olmaksızın gelişi güzel bir şekilde beyan edilen bilgilerin sorgulanamayacağından bahisle karar verildiği görülmektedir. Ancak firmanıza ait beyanların farklı yıllarla karşılaştırmalı incelemesi neticesinde sorgulama yapılması için yeterli şüphe bulunduğu, ayrıca Vergi Dairesine de bu bilgilerin beyan edildiği herhangi bir kanıtlayıcı evrak sunulmadığı bilinmekte ve bu konuda mevcut yargı kararlarına bakıldığında mükellefler tarafından usulsüzlüklerin yapıldığı görülmektedir. Ayrıca bilanço tablosunda tüm bilgiler ihale komisyonuna sunulmuştur dolayısıyla istenilen kısa vadeli kredi borç bilgileri firmanız açısında gizliliğe haiz bir bilgi içermemektedir. Firmanız tarafından bilginin sunulmamış olması da tereddüttü arttırmıştır. En avantajlı 2. firma tarafından istenilen belgeler tam ve eksiksiz bir şekilde süresi içerisinde sunulmuştur. Bu nedenle 28.04.2024 ve 02.04.2024 tarihli tebligata rağmen istenilen evrakları teslim etmemiş olmanızdan dolayı firmanızın teklifi değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilmiştir.” ifadelerine yer verilerek başvuru sahibi isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, ihalenin Güveniş Müh. Mad. Ener. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı, Benser İnş. Müh. Tur. Nak. Tar. San. ve Tic. Ltd. Şti. - Az-Gün İnş. Nak. Gıda Teks. Yaş Seb. Mey. San. ve Tic. Ltd. Şti. iş ortaklığının ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği anlaşılmıştır.

İnceleme süreci devam etmekte iken 17 Mayıs 2024 tarih ve 32549 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan tasarruf tedbirlerine ilişkin 2024/7 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi yayımlanmıştır.

Kurum tarafından idareye gönderilen 24.05.2024 tarih ve 54482 sayılı yazıda “Kurumumuz, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 56’ncı maddesi gereğince ihalelere ilişkin itirazen şikâyet başvurularını incelemekte ve sonuçlandırmaktadır. Bu çerçevede 2024/135993 İhale Kayıt Numaralı ihalesine" Akdeniz İlçesi 32 Derslikli Atatürk Anadolu Lisesi ve Spor Salonu Yapım İşi" yönelik olarak Dağyapı Prefabrik Yapı Malz. İnş. Mad. Gıda Tur. San. ve Tic. A.Ş. tarafından yapılan itirazen şikayet başvurusunun Kurumumuzca incelemesi devam etmektedir. Bilindiği üzere, 17 Mayıs 2024 Tarihli ve 32549 Sayılı Resmî Gazete’de Tasarruf Tedbirleri ile İlgili 2024/7 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi yayımlanmış olup anılan Genelge’nin "Genel İlkeler" başlıklı maddesinde "...Kamu kurum ve kuruluşları kendi kuruluş mevzuatında belirtilen faaliyet alanları ile doğrudan ilgili olmayan herhangi bir harcama veya taahhütte bulunmayacak, ihale şartname ve sözleşmelerine idare tarafından kullanılmak üzere araç, makine, ekipman temini gibi alım ya da yapım açıklaması, konusuyla ilgisi olmayan unsurları dâhil etmeyeceklerdir..." "Resmî Taşıtların Edinilmesi ve Kullanılması" başlıklı maddesinde "...5/1/1961 tarihli ve 237sayılı Taşıt Kanununa ekli (1) ve (2) sayılı cetvel kapsamındaki hizmetlere ve koruma altına alınanlara açıklaması, tahsis edilen taşıtlar dışında hiçbir makama taşıt tahsis edilmeyecektir..." "Diğer Hususlar" başlıklı maddesinde "...Bu Genelgenin yayımlandığı tarih itibarıyla kamu kurum ve kuruluşları tarafından sözleşmesi imzalanmamış tüm mal ve hizmet alımları ile yapım işleri ihaleleri gözden geçirilecek ve bu Genelge hükümlerine uygun olmayan ihaleler iptal edilecektir..." açıklamasına yer verilmiştir. Bu kapsamda, idareniz tarafından anılan Genelge açıklamalarına ilişkin herhangi bir işlem tesis edilip edilmediği hususu ile yeni bir işlem tesis edilecekse bu hususlar hakkında tarafımıza ivedilikle bilgi verilmesi rica olunur.” ifadelerine yer verilerek 17 Mayıs 2024 tarihli ve 32549 sayılı 2024/7 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi açıklamalarına ilişkin herhangi bir işlem tesis edilip edilmediği hususu ile yeni bir işlem tesis edilecekse tarafımıza bu husus hakkında bilgi verilmesi talep edilmiştir.

Bu süreçte idare tarafından isteklilere gönderilen 31.05.2024 tarihli tebligat ile “Başkanlığımız bünyesinde 05.02.2024 tarihinde 2024/135993 İKN ile ihalesi yapılan Akdeniz İlçesi 32 Dersli Atatürk Anadolu Lisesi ve Spor Salonu Yapım İşi; Sözleşme Tasarısının diğer hususlar maddesindeki kontrollük araçları nedeniyle; 17.05.2024 tarihli Tasarruf Tedbirleri Genelgesinin Genel İlkeler Başlıklı maddesi, Kamu İhale Kurumunun 2024/DK.D-91 Sayılı Kararı ve Başkanlığımız kayıtlarına 24.05.2024 tarihinde giren Kamu İhale Kurumunun yazısı uyarınca …” ifadelerine yer verilerek ihale iptal edilmiştir.

Ayrıca idare tarafından Kuruma gönderilen 31.05.2024 tarihli 26777 sayılı cevabi yazıda benzer ifadelere yer verilerek anılan Genelge açıklamaları kapsamında ihalenin iptal edildiği hususunda bilgi verilmiştir.

Yukarıda aktarıldığı üzere, şikâyete konu ihalenin Genelgenin ilgili maddeleri ve Kurumun 27.05.2024 tarihli ve 2024/DK.D-91 sayılı kararı uyarınca iptal edildiği, bu aşamada bir ihale ve ihaleye ilişkin bir süreç kalmadığı, itirazen şikâyet başvurusunun ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı olmadığı da dikkate alındığında, idarece iptal edilen ihaleye ilişkin karar verilmesine yer olmadığı anlaşıldığından itirazen şikayet başvurusunun reddedilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Öte yandan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez. Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin, iddialarında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanunun öngördüğü şekilde "başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması" koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen otuz gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.