KARAR: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, idarece EKAP üzerinden iletilen aşırı düşük teklif sorgulama yazısında yer alan iş kalemlerine ait analiz tablolarında hatalı şekilde belirlenmiş olan analiz girdilerinin yer aldığı, şöyle ki;

1. AAN-30 nolu poz ile ilgili olarak; 07.005/K poz numaralı “Ocak Konkasör Arası Taş Nakli” ve 07.005/K poz numaralı “Konkasör-Plent Arası Agreganın Nakli” girdileri için idarece belirtilmiş olan 0,955 miktarının isteklilerin yanılmasına sebep olacak nitelikte olduğu, zira bahse konu imalata esas olan birim fiyat analizinin 01.01.2012 tarihinden sonra ihale edilen işler için kullanılacak “Yol, Köprü, Tünel, Bitümlü Kaplamalar, Bakım ve Trafik İşlerine Ait Fiyat Analizleri” kitabındaki KGM/6320 adındaki “Asfalt Betonu Binder Tabakası Yapılması (Kırılmış ve Elenmiş Ocak Taşı ile)” iş kalemi olduğu, KGM/6320 ile alt analizinde bulunan KGM/6300 pozlarına ait analizler incelendiğinde ise agrega toplam miktarının 0,957 ton, bitüm miktarının ise 0,043 ton (0,957 + 0,043 = 1,00 ton) alındığının görüldüğü, idare tarafından belirlenen agrega miktarının 0,955 olduğu dikkate alındığında, bitüm miktarının 0,045 ton olması gerektiği, oysa poza ilişkin girdiler incelendiğinde girdilerde (örneğin 10.120.1091 (03.053) nolu girdi) bitüm miktarının resmi analize göre belirlendiğinin anlaşıldığı, idarenin iddia ettiği gibi paçal olarak düzeltme yapılmadığının anlaşıldığı,

2. AAN-34 nolu poz ile ilgili olarak; 07.005/K poz numaralı “Kazınan asfaltın nakli (A: 1, Mesafe: 10.000 Mt, Y: 2.2, F= A x 0.00017 x K x ?M x Y)” girdisi için Y:2.2 ton/m3 değerinin alındığı, söz konusu yoğunluk değerinin hatalı bir şekilde tespit edildiği, olması gereken değerin 2,30 -2,45 ton/m3 arası bir değer olarak hesaplanması gerektiği, idarece söz konusu yoğunluk değerinin ihalenin yapıldığı yola ve idareye bağlı yol ağlarında yapılan imalatlara ait deney sonuçları ile diğer kurumlara ait alınan numunelere yapılan deney sonuçları dikkate alınarak belirlendiği ifade edilmekle birlikte, söz konusu deney sonuçlarının ihale konusu yapım işini temsil etmediği, idarenin söz konusu bitümlü sıcak karışım ortalama yoğunluk değerinin tespitinde izlemesi gereken yolun; sökümü yapılacak asfalt imalatlarının kalınlıklarına göre bitümlü sıcak temel, binder, aşınma ve TMA olarak ayrıştırılması, bu ayrıştırmaya göre ağırlık oranlarının tespit edilmesi, her bir ağırlık oranına karşılık gelen yoğunluklar ile çarpılması ve sonunda da ağırlıklı ortalama yoğunluk değerinin tespit edilerek yaklaşık maliyet hesaplamalarında kullanılması şeklinde olması gerektiği, idarece bu yolun izlenmesi durumunda 01.01.2012 tarihinden sonra ihale edilen işler için kullanılacak “Yol, Köprü, Tünel, Bitümlü Kaplamalar, Bakım ve Trafik İşlerine Ait Fiyat Analizleri” kitabında yer alan birim fiyat analizlerinde temin edilebilecek, teyit ve tasdik edilebilecek 2,30 -2,45 ton/m3 arası bir değer olarak yoğunluk değerinin doğu bir şekilde hesaplanacağı,

3. AAN-31 nolu poz ile ilgili olarak; 07.005/K poz numaralı “Ocak Konkasör Arası Taş Nakli” ve 07.005/K poz numaralı “Konkasör-Plent Arası Agreganın Nakli” girdileri için idarece belirtilmiş olan 0,114 miktarının isteklilerin yanılmasına sebep olacak nitelikte olduğu, zira bahse konu imalata esas olan birim fiyat analizinin 01.01.2012 tarihinden sonra ihale edilen işler için kullanılacak “Yol, Köprü, Tünel, Bitümlü Kaplamalar, Bakım ve Trafik İşlerine Ait Fiyat Analizleri” kitabındaki KGM/6405 adındaki “5 cm Sıkışmış Kalınlıkta 1 M2 Asfalt Betonu Aşınma Tabakası Yapılması (Kırılmış Ve Elenmiş Ocak Taşı İle) (Tip-1)” iş kalemi olduğu, KGM/6405 nolu iş kalemini ilgilendiren pozun KGM/6400-1 nolu alt analizi incelendiğinde ise agrega toplam miktarının 0,952 ton, bitüm miktarının ise 0,048 ton (0,952+0,048=1,00 ton) alındığının görüldüğü, idare tarafından belirlenen agrega toplam miktarının 0,114 ton olduğu dikkate alındığında, bitüm miktarının 0,05 ton olması gerektiği oysa poza ilişkin girdiler incelendiğinde girdilerde (örneğin 10.120.1091 (03.053) nolu girdi) bitüm miktarının resmi analize göre belirlendiğinin anlaşıldığı, idarenin iddia ettiği gibi paçal olarak düzeltme yapılmadığının anlaşıldığı,

4. AAN-29 nolu poz ile ilgili olarak; 07.005/K poz numaralı “Ocak Konkasör Arası Taş Nakli…” ve 07.005/K poz numaralı “Konkasör-Plent Arası Agreganın Nakli…” girdileri için idarece belirtilmiş olan 0,243 miktarının isteklilerin yanılmasına sebep olacak nitelikte olduğu, zira bahse konu imalata esas olan birim fiyat analizinin 01.01.2012 tarihinden sonra ihale edilen işler için kullanılacak Yol, Köprü, Tünel, Bitümlü Kaplamalar, Bakım ve Trafik İşlerine Ait Fiyat Analizleri kitabındaki KGM/6211-A adındaki “11 cm Sıkışmış Kalınlıkta 1 M2 Asfalt Betonu Bitümlü Temel Tabakası Yapılması (Kırılmış ve Elenmiş Ocak Taşı İle) (Astarsız Temel Üzerine) (Tip-A)” iş kalemi olduğu, KGM/6211-A nolu iş kalemini ilgilendiren pozun KGM/6200-A nolu alt analizi incelendiğinde ise agrega toplam miktarının 0,962 ton, bitüm miktarının ise 0,038 ton (0,962+0,038=1,00 ton) alındığının görüldüğü, idare tarafından belirlenen agrega toplam miktarının 0,243 ton olduğu dikkate alındığında, bitüm miktarının 0,04 ton olması gerektiği oysa poza ilişkin girdiler incelendiğinde girdilerde (örneğin 10.120.1091 (03.053) nolu girdi) bitüm miktarının resmi analize göre belirlendiğinin anlaşıldığı, idarenin iddia ettiği gibi paçal olarak düzeltme yapılmadığının anlaşıldığı, dolayısıyla aşırı düşük teklif değerlendirmesi için hazırlanmış olan birim fiyat analiz formatlarının, idarece gerekli düzeltmeler yapılmak suretiyle tekrar aşırı düşük teklif sorgulama talebinde bulunulması gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir. Başvuru sahibinin 1’inci, 3’üncü ve 4’üncü iddialarına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur…” hükmü,

“Yaklaşık maliyet” başlıklı 9’uncu maddesinde “Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz.” hükmü,

“Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu; a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir…” hükmü yer almaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “…45.1.1. Yapım işleri ihalelerinde, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan geçerli teklifler tespit edildikten sonra; … Sınır değer aşağıdaki eşitlikten bulunur: … 45.1.2. Sınır değerin altındaki teklif sahiplerinden yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri/gruplarına ilişkin ayrıntılar yazılı olarak istenir. Bu çerçevede; istenen açıklamanın niteliği dikkate alınarak, isteklilere beş (5) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilir. Yazıda ayrıca, ihale konusu işe özgü alanlara (malzeme ocağı vb.) ilişkin olan ve açıklama istenecek girdi niteliğinde bulunan nakliyelere dair yaklaşık maliyet hesabında esas alınan mesafeler belirtilir. 45.1.2.1. İhale komisyonunca, (38.1) maddesi kapsamında idarece hazırlanan “sıralı iş kalemleri/grupları listesi” kullanılarak yaklaşık maliyetin % 80’lik kısmına giren iş kalemleri/grupları belirlenir. … Yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemi/grubu analizlerindeki analiz girdilerinden, tutarı kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit ve altında olanlar için isteklilerden açıklama yapılması istenilmeyecektir. Tutarı, kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olması nedeniyle sorgulamaya tabi tutulmayacak analiz girdilerinin tutarlarının kümülatif toplamının kar ve genel gider hariç analiz toplamının % 15’ini aşması durumunda; en küçük tutardan itibaren kümülatif toplamda % 15’lik tutarın aşılmasına neden olan analiz girdisi belirlenecek, tutarı bu girdinin tutarından daha az olan girdiler için açıklama istenilmeyecektir. … Analizlerdeki işçilik girdisi, tutarları analiz toplamının % 3’üne eşit veya altında olsa dahi, açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer alamaz.
… 45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında; a) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde, toplam teklif bedelini oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli ile açıklama istenen iş kalemleri ve/veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri, b) Teklif birim fiyatlı işlerde; açıklama istenen iş kalemlerinin birim fiyatlarına ilişkin olarak ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir. Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde istekli tarafından sunulacak hesap cetvelinde, sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının her biri için miktar ve birim fiyatların ayrı ayrı gösterilmesi zorunlu olmayıp, sorgulanmayan iş kalemlerinin tamamı için teklif edilen toplam bedelin gösterilmesi yeterlidir. 45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında; … b) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; iş kalemleri ve/veya iş gruplarının yapım şartlarına bağlı kalınarak, her iş kalemi/iş grubunun içeriğine göre analizde yer almasını istediği “malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)” sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,

(Ek-Y.2)’de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir. … Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir…” açıklaması yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın; a) Adı: Aşkale-Aziziye-Nenehatun Köprülü Kavşağı Arası (Erzurum Şehir Geçişi Kesimi Dahil) BSK Onarım İşi b) Türü: Yapım işleri c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): 1964E04-2-65037 (1964E042100-0096 - Erzurum-Ilıca-Aşkale (Ilıca ÇY arası)),2019E04-208253 ( - Aşkale-Erzurum (Erzurum ÇY ve Hv.Alanı Bağ. D) ) d) Kodu: e) Miktarı: 65 Km BY/BSK Onarım İşi Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır. f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Aşkale /ERZURUM.” düzenlemesi,

“Sınır değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu; a) Yapım yönteminin ekonomik olması, b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar, c) Teklif edilen işin özgünlüğü, gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir…” düzenlemesi yer almaktadır.

Karayolları Teknik Şartnamesi’nin “Tablo-406-5 Bitümlü Temel Dizayn Kriterleri” bölümünde;

Özellikler Min. Max. Deney Standardı
… … … …
Bitüm (Ağırlıkça, 100’e) 3,0 5,5 TS EN 12697-1 AASHTO T 164

“Tablo-407-6 Asfalt Betonu Dizayn Kriterleri başlıklı bölümünde”;

Özellikler Binder

Aşınma TİP-1, TİP-2 Aşınma TİP-3 Deney Standardı

Min Max Min Max Min Max

… … … … … … … …
Bitüm (ağırlıkça, 100’e) 3,5 6,5 4,0 7,0 5,0 8,0 TS EN 12697-1 AASHTO T 164

tabloları yer almaktadır.

Yapılan incelemede, 26.03.2024 tarihinde gerçekleştirilen ihalede teklifi sınır değer altında kalan isteklilere 29.03.2024 tarihinde EKAP üzerinden iletilen aşırı düşük teklif sorgulama yazısının ekinde, açıklama istenilecek iş kalemleri/grupları listesine, açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin listesine ve sıralı analiz girdileri tablosuna yer verilerek 05.04.2024 tarihine kadar Kamu İhale Genel Tebliği’ndeki esaslara uygun açıklamalarını belgelere dayalı olarak sunmalarının talep edildiği, Söz konusu açıklama talep yazısının ekinde açıklama istenilecek iş kalemleri/grupları listesinde 6 adet iş kalemine yer verildiği, bu iş kalemlerinin ise aşağıdaki şekilde olduğu anlaşılmıştır:
Açıklama İstenilecek İş Kalemleri / Grupları Listesi
İşin Adı Aşkale-Aziziye-Nenehatun Köprülü Kavşağı Arası (Erzurum Şehir Geçişi Kesimi Dahil) Bsk Onarım İşi
Sıra No İş Kalemi / Grubu No İş Kalemi / Grubu Adı Birimi
1 AAN-30 Asfalt betonu binder tabakası yapılması (Kırılmış ve elenmiş ocak taşı ile) (Her Şey Dahil) Ton
2 AAN-34 Asfalt kazıma makinesi ile her cins bitümlü karışım kaplamaların kazılması ve depo yerine nakli m3
3 AAN-31 5 cm. sıkışmış kalınlıkta 1m2 asfalt betonu aşınma tabakası yapılması için gerekli her şey dahil (Kırılmış ve elenmiş ocak taşı ve normal bitüm ile) m2
4 AAN-29 11 cm. sıkışmış kalınlıkta 1 m2 asfalt betonu Bitümlü Sıcak Temel tabakası yapılması için gerekli her şey dahil (Kırılmış ve elenmiş ocak taşı ile)
m2
5 AAN-35 İdare Malı Bitümün Rafineriden Plente Nakli (Km:425) Ton
6 AAN-28 Plentmiks alttemel/temel yapılması (Her Şey Dahil) (Kırılmış ve elenmiş ocak taşı ile) Ton
Başvuru sahibi Nesce İnşaat Enerji ve Tic. A.Ş. tarafından aşırı düşük teklif sorgulama yazısında yer alan iş kalemlerine ait analiz tablolarında hatalı şekilde belirlenmiş olması nedeniyle idareye 02.04.2024 tarihinde şikâyet başvurusunda bulunulmuş, idarenin 05.04.2024 tarihli işlemi ile şikâyeti uygun bulmaması üzerine, başvuru sahibi tarafından itirazen şikâyet başvurusunda bulunulduğu anlaşılmıştır. Başvuruya konu ihaleye ait idarece tespit edilen AAN-29, AAN-30, AAN-31 poz numaralı iş kalemlerinin birim fiyat tanımlarına ve anılan iş kalemleri için ayrı ayrı hazırlanan birim fiyat tariflerine ihale dokümanı kapsamında yer verildiği, kamu ihale mevzuatında belirlenen usul ve sürelerde anılan iş kalemlerine yönelik olarak yapılan bir şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunun bulunmadığı ve isteklilerin tekliflerini anılan düzenlemeler çerçevesinde oluşturmaları gerektiği anlaşılmaktadır.

Her ihalenin kendine özgü şartlar taşıdığı ve idarelerin ihtiyaçlarını karşılama noktasında takdir yetkisinin bulunduğu, bu çerçevede yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler çerçevesinde yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktarların, fiyat ve rayiçlerin idarece ihtiyacını karşılama noktasında tespit edilmesinin, yukarıda yer verilen ilgili mevzuat uyarınca mümkün olduğu anlaşılmıştır.

Başvuru sahibi tarafından “Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanan birtakım birim fiyatlarda bitüm ve agrega miktarlarına göre yapılan hesaplamalar dikkate alınarak belirleme yapılması gerektiği, idarece yalnızca Karayolları Teknik Şartnamesinin ilgili kısımlarına göre hesaplama yapılmış olduğunun belirtilmesinin hatalara neden olacağı, bu nedenle AAN-29, AAN-30, AAN-31 poz numaralı iş kalemlerini oluşturan ilgili analiz girdilerinin miktarsal belirlemelerinin bu doğrultuda yeniden yapılarak teklifi aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi gerektiği” yönünde iddialara yer verilmiştir.

İddia konusu edilen AAN-29, AAN-30, AAN-31 poz numaralı iş kalemlerinin miktarsal belirlemelerinin ve poz tanımlarının ihale onay belgesi eki yaklaşık maliyet hesaplamaları çerçevesinde belirtildiği, ihale dokümanı içerisinde yer alan birim fiyat tarifleri ve iş kalemlerinin analizleri dikkate alındığında, anılan iş kalemlerinin kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanan iş kalemleri değil, idarece ihale konusu işe özgü olarak tanımlanan ve birim fiyat tarifleri ya da iş kalemleri içeriği iddia konusu edilen iş kalemlerinden farklı olan özel/paçal iş kalemleri olduğu,

Diğer bir ifadeyle anılan iş kalemlerinin, kamu ihale mevzuatında tanımlanan, kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) kapsamında olduğu, bu çerçevede anılan iş kalemlerinin açıklama istenilecek iş kalemleri kapsamında olması durumuna istinaden, bu iş kalemleri için bu iş kalemlerinde bulunan temel analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının idarece teklif aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilere gönderildiği ve isteklilerinde bu doğrultuda aşırı düşük teklif açıklaması sunmaları gerektiği anlaşılmaktadır.

Bu kapsamda, AAN-29, AAN-30, AAN-31 poz numaralı iş kalemlerinin ihale konusu işe yönelik olarak yaklaşık maliyet hesabında tasarlanan ve bu doğrultuda aşırı düşük teklif sorgulamasına konu olduğu görülen özel/paçal iş kalemleri olduğu, dolayısıyla bu iş kalemlerinin idarenin ihale konusu işe özgü şartlar dahilinde tasarladığı iş kalemleri olduğu, bu nedenle aşırı düşük teklif açıklamasına konu olan bu iş kalemlerinin doğrudan kamu kurum ve kuruluşlarına ait birim fiyatlar ile aynı miktarsal hesaplama yöntemlerini içerip içermediği ve bu iş kalemlerini oluşturan analiz girdilerinin yaklaşık maliyet hesabındaki miktarsal belirlemelerinin hatalı tespit edildiği yönünde bir değerlendirme yapılmasının kamu ihale mevzuatı kapsamında mümkün olmadığı sonucuna varılmıştır.

Diğer taraftan, anılan iş kalemlerine yönelik imalatların Karayolları Teknik Şartnamesi’nin 406 ve 407’üncü kısmında belirtilen genel nitelikte belirtilen esaslara uygun olarak gerçekleştirilebileceği, nitekim idarenin hesaplamalarında söz konusu Teknik Şartname’nin ilgili kısımlarındaki imalatta kullanılacak bitüm ağırlık oran aralıklarının dikkate alındığının anlaşıldığı, ayrıca idarece tasarlanan söz konusu iş kalemlerine ilişkin birim fiyat tarifleri ve analiz girdileri uyarınca yapılan belirlemelerin, (agrega, bitüm vb.) idarenin bu iş kalemlerinin ihtiyacı noktasındaki miktarsal tespitlerine ilişkin hususlar olduğu anlaşılmıştır.

Bu çerçevede, tekliflerin oluşturulmasında dikkate alınması gerektiği de görülen bu birim fiyat tariflerinin ve yapım şartlarının, idarece aşırı düşük teklif sorgulamasında anılan iş kalemlerinin analiz formatlarında belirtilen analiz girdilerinde belirtilen rayiçlerin miktarlarının isteklilerce yeniden bir tespitinin veya miktar belirlemesinin yapılmasına esas bir hususu içermediği görülmüştür.

Ayrıca, bitüm miktarlarına ilişkin olarak idarece yapılan hesaplamalarda Karayolları Teknik Şartnamelerine esas verilerin dikkate alınmasının yukarıda açıklandığı üzere mevzuata aykırılık teşkil etmediği, öte yandan başvuru sahibi tarafından örnek hesaplama yapılan iş kalemleri içerisinde yer alan 10.120.1091 poz numaralı Asfalt tankı (40 tonluk ısıtma tertibatlı) iş kaleminin açıklama istenilmeyecek girdiler arasında yer aldığı görülmektedir.

Açıklanan nedenlerle, idarenin kendi malzeme dizaynına uygun bir yaklaşık maliyet hazırlandığı ve idarenin belirtmiş olduğu dizayna göre gerçekleştirilmesi istenen iddia konusu iş kalemlerine yönelik belirlemelerin kamu ihale mevzuatına aykırı bir durum oluşturmadığı gibi isteklilerce aşırı düşük teklif açıklaması sunulmasına engel teşkil etmediği anlaşıldığından, başvuru sahibinin 1, 3 ve 4’üncü iddialarının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

2. Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:

AAN-34 poz numaralı ve “Asfalt kazıma makinesi ile her cins bitümlü karışım kaplamaların kazılması ve depo yerine nakli” tanımlı iş kalemine ilişkin olarak idarece oluşturulan analiz formatında yer alan 07.005/K poz numaralı ve “Kazınan Asfaltın Nakli (A: 1, Mesafe: 10.000 Mt, Y: 2.2, F = A x 0.00017 x K x ¹M x Y)” tanımlı iş kaleminde malzeme yoğunluk değerinin “Y:2,2” olarak düzenlendiği görülmüştür.

Başvuru sahibinin 1, 3 ve 4’üncü iddiaları kapsamında aktarılan mevzuat gereği, her ihalenin kendine özgü şartlar taşıdığı ve idarelerin ihtiyaçlarını karşılama noktasında takdir yetkisinin bulunduğu, bu çerçevede yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler çerçevesinde yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktarların, fiyat ve rayiçlerin idarece ihtiyacını karşılama noktasında tespit edilmesinin mümkün olduğu anlaşılmıştır.

Bu kapsamda, idarece anılan iş kalemi içerisinde yer alan kazınan asfaltın nakline ilişkin malzemenin yoğunluk tespitinin ihale konusu iş çevresinde ve diğer bölge müdürlüklerince gerçekleştirilen işlerde alınan numune test sonuçlarında ortaya çıkan değerler üzerinden yaklaşık “2,2 ton/m³” olarak tespit edildiği ve hesaplamalarda bu oranın dikkate alındığı, dolayısıyla kazınan asfaltın nakline ilişkin yoğunluk değerinin uygulanmış sahalarda yapılan araştırma sonucunda tespit edilmesinin mevzuata aykırılık teşkil etmeyeceği anlaşıldığından, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Diğer yandan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez. Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin iddialarında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanun’un öngördüğü şekilde "başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması" koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY

İnceleme konusu ihalede,

Başvuru sahibinin itirazen şikayet dilekçesinde yer alan iddialarının incelenmesi neticesinde, Kurul çoğunluğunca, “itirazen şikayet başvurusunun reddine” karar verilmiştir.

Anılan kararda, başvuru sahibinin 2 nci iddiasına ilişkin olarak, idarece AAN-34 poz numaralı ve “Asfalt kazıma makinesi ile her cins bitümlü karışım kaplamaların kazılması ve depo yerine nakli” tanımlı iş kalemi içerisinde yer alan kazınan asfaltın nakline ilişkin malzemenin yoğunluk tespitinin ihale konusu iş çevresinde ve diğer bölge müdürlüklerince gerçekleştirilen işlerde alınan numune test sonuçlarında ortaya çıkan değerler üzerinden yaklaşık “2,2 ton/m³” olarak tespit edildiği ve hesaplamalarda bu oranın dikkate alındığı, dolayısıyla kazınan asfaltın nakline ilişkin yoğunluk değerinin uygulanmış sahalarda yapılan araştırma sonucunda tespit edilmesinin mevzuata aykırılık teşkil etmeyeceği anlaşıldığından, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı ifade edilmiştir.

Uyuşmazlık konusu ihalede, idarece AAN-34 poz numaralı ve “Asfalt kazıma makinesi ile her cins bitümlü karışım kaplamaların kazılması ve depo yerine nakli” iş kalemine ilişkin olarak idarece oluşturulan analiz formatında yer alan 07.005/K poz numaralı ve “Kazınan Asfaltın Nakli (A: 1, Mesafe: 10.000 Mt, Y: 2.2, F = A x 0.00017 x K x ¹M x Y)” tanımlı iş kaleminde malzeme yoğunluk değerinin “Y:2,2” olarak düzenlendiği görülmüştür.

Yoğunluk tespitinin ihale konusu iş çevresinde ve diğer bölge müdürlüklerince gerçekleştirilen işlerde alınan numune test sonuçlarında ortaya çıkan değerler üzerinden yapıldığı ve bunun doğru bir yöntem olmadığı, sonuçta bundan önceki işlerde bitüm veya başka bir malzeme fazla kullanıldığında bulunacak değer Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından açıklanan teknik değerlerden yüksek olabilecek yada bu örnekte olduğu gibi eksik olduğunda ise teknik kriterlere uygun olmayıp teknik kriterlerin altında olacaktır.

Yapılan incelemede, Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından genelge yayımlanarak 01.01.2012 tarihinden sonra ihale edilen işler için kullanılacak olan “Yol, Köprü, Tünel, Bitümlü Kaplamalar, Bakım ve Trafik İşlerine Ait Fiyat Analizleri” kitabında yer alan birim fiyat analizlerinde, söz konusu yoğunluk değeri için 2,30 -2,45 ton/m3 arası bir değer üzerinden hesaplanması gerektiğine yer verildiği, dolayısıyla incelenen ihalede, idarece AAN-34 poz numaralı ve “Asfalt kazıma makinesi ile her cins bitümlü karışım kaplamaların kazılması ve depo yerine nakli” iş kalemine ilişkin analiz de anılan yoğunluk değerinin 2,30 -2,45 ton/m3 arası bir değer olarak alınması ve yapılan aşırı düşük teklif sorgulamasının da bu yönde yapılması gerektiği değerlendirildiğinden, başvuru sahibi isteklinin bu konudaki iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.

       Açıklanan nedenlerle, uyuşmazlık konusu ihalede, “düzeltici işlem belirlenmesine” karar verilmesi gerektiği yönündeki düşüncemizle, Kurul çoğunluğunca verilen “itirazen şikayet başvurusunun reddine” niteliğindeki karara katılmıyoruz.