KARAR: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihalenin 1, 2 ve 4. kısımlarında tekliflerinin sınır değerin altında kaldığı, idarece gönderilen aşırı düşük teklif sorgulama yazısında sorgulamaya konu edilmemesi gereken giderlere yer verildiği ve işlemin mevzuata uygun olmadığı iddia edilmektedir.

A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin malzemeli yemek hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflere ilişkin 79.2.6. maddesinde “Malzemeli yemek hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere teknik şartnamede asgari iki haftalık örnek menü düzenlemesi yapılır ve bu menüde yer alan yemeklerin içerikleri ile çiğ girdi miktarları belirtilir.
Bu ihalelerde; teklifi aşırı düşük bulunan istekli öncelikle “ana girdi”, “işçilik” ve “yardımcı gider” oranlarının belirtildiği Malzemeli Yemek Sunumu Hesap Cetvelini (Ek- H.4) hazırlayarak açıklaması kapsamında sunar. Açıklamanın geçerli kabul edilebilmesi için “(Ana Girdi Maliyeti+İşçilik Maliyeti)/Toplam Teklif Tutarı” oranının 0,80’den az ve 0,95’den çok olmaması gerekir. Oran belirtmeyen veya belirttiği oran 0,80’den az veya 0,95’den çok olan isteklilerin teklifleri reddedilir. Bu maddede yer alan ana girdi ibaresi kapsamında, kırmızı et; beyaz et; balık; işlenmiş et ürünleri (sucuk, salam, sosis, kavurma gibi); kuru gıdalar (pirinç, bulgur, nohut, mercimek, kuru fasulye gibi); sebze; meyve; toz şeker, süt; yoğurt, ayran; yağ ürünleri (ayçiçek yağı, zeytinyağı, tereyağı) kahvaltı malzemeleri (peynir, zeytin, yumurta, reçel, bal gibi); pet su, ekmek açıklama yapılacak unsurlar olarak dikkate alınır. İdarenin ihale dokümanında bu girdilerin dışında ana girdi niteliğinde malzeme içeren yemek öğünü düzenlemesi durumunda aşırı düşük teklif açıklama yazısında açıklama istenecek unsurlar arasında bu malzemelerin de belirtilmesi zorunludur. Bu çerçevede, isteklinin beyan ettiği orana uygun teklif sunması durumunda, yemek pişirilmesi için gerekli enerji giderleri (doğalgaz, LPG gibi), temizlik malzemeleri, su, sigorta giderleri, ilaçlama ve hijyen sağlama giderleri, bakım onarım, amortisman, nakliye, sözleşme giderleri ve genel giderler, portör muayenesi ve tali çiğ girdiler (tuz, baharat, tatlandırıcı vb.) gibi unsurlar “yardımcı girdiler” başlığında değerlendirilir ve bu unsurlar için açıklama sunulması gerekmez.
Örneğin; 1.000 öğün yemek alımı için çıkılan bir ihalede, birim fiyat olarak 5 TL teklif veren bir isteklinin, 5.000 TL olan toplam teklif bedelinin aşırı düşük olarak değerlendirilmesi ve istekli tarafından sunulan Malzemeli Yemek Sunumu Hesap Cetvelinde “(Ana Girdi Maliyeti+İşçilik Maliyeti)/Toplam Teklif Tutarı” oranının 0,90 olarak belirtilmesi halinde, teklifin 4.500 TL’sinin ana çiğ girdi ile işçilik toplamını içerdiği kabul edilir ve isteklinin sadece bu kısma ilişkin açıklama yapması gerekir. Teklifin 500 TL’lik kısmının ise yardımcı giderlere ilişkin olduğu kabul edildiğinden, bu kısma ilişkin açıklama yapılması gerekmemektedir.
Malzemeli yemek alımı ihalelerinde, kırmızı et; beyaz et; balık; kuru gıdalar (pirinç, bulgur, nohut, mercimek, kuru fasulye gibi); sebze; meyve maliyetlerinin tevsiki amacıyla üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri kullanılamaz. Ancak 79.2.2 nci maddede yer alan diğer yöntemlerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklama yapılabilir. Malzemeli yemek alımı ihalelerinde sadece iki haftalık örnek menüdeki ana girdiler ve işçilik giderleri dikkate alınarak açıklama yapılmalıdır. İsteklilerin örnek menüdeki girdiler ve işçilik gideri kullanılarak teklif ettikleri birim fiyatı açıklamaları gerekmekte olup toplam miktar ve tutar açıklaması yapılmayacaktır. Örneğin normal kahvaltı, diyet kahvaltı, ara öğün, normal yemek ve diyet yemek gibi birim fiyatları içeren bir ihalede, isteklilerin teklif ettikleri birim fiyatı; örnek menüyü ve bu menünün üretimi için gerekli işçilik tutarını kullanarak tevsik etmeleri durumunda açıklama uygun kabul edilecektir.” açıklaması yer almaktadır.

İdari Şartname’nin ikinci maddesinde ihale konusu iş “Ortak alım kapsamında İl Müdürlüğüne bağlı Kuruluşların Mamul Yemek Alımı” olarak tanımlanmış olup, işin dört kısımdan oluştuğu, bunlardan üçünün başvuruya konu edildiği anlaşılmıştır.

Başvuru sahibinin teklifinin birinci, ikinci ve dördüncü kısımlarda sınır değerin altında kaldığı, idarece gönderilen aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulması konulu yazının aşağıdaki şekilde olduğu görülmüştür;

“4734 Sayılı Kamu İhale Kanunun Aşırı Düşük Teklifler başlıklı 38. maddesine istinaden hizmetin yürütülmesinde kullanılacak yemek malzemesi ve gıda ürünlerinin (Et, sebze, meyve, sıvı yağ, ekmek, temizlik malz. ve diğer yemek malzemelerinin) nasıl ve ne şekilde karşılanacağının, bunlara ilişkin varsa avantajlı koşulların, Kamu İhale Genel Tebliği çerçevesinde belgeleriyle birlikte açıklamanıza ihtiyaç duyulmuştur. Aşırı düşük teklif açıklaması “yemek malzemeleri” bakımından incelendiğinde; istekli tarafından, bir öğün yemek bedelinin ortalama maliyet hesabına, Maliyet/Satış Tutarı Tespit Tutanağına ve yemek malzemelerine ilişkin olarak alış faturaları sunulmalıdır. İhale konusu iş ile ilgili Teknik Şartnamedeki iki haftalık örnek yemek menüsüne ve şartnamede belirtilen yemek gramajlarına uygun hazırlanmış yemek ve servis esnasında kullanılan diğer malzemelerin maliyeti (ekmek, su, tuz, baharat, peçete vb.) Teknik Şartnamede belirtilen adet ve miktarlar kadar Özel gün menüsü İdare veya Diyetisyen tarafından Teknik Şartnamedeki tablodan veya Gıda Rasyonundan belirlenecek olan Özel gün Menüsünün Maliyet hesapları. Yüklenici firma, salonlar, mutfaklar, lavabolar vb. yerleri ayda 2 defa haşere ve kemirgene karşı Halk Sağlığı Alanında Haşerelere Karşı İlaçlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun şekilde ilaçlama maliyet hesapları. Yüklenici firma, ayda bir kez olmak üzere, bir öğünün tüm kapları (4 Kap) olacak şekilde numuneleri alarak mikrobiyolojik analizini ilde bulunan Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, İl Gıda Kontrol Laboratuarı Müdürlüğüne götürerek analizini yaptırmak ve Kuruma vermek zorunda olduğundan maliyet hesabının yapılması. Yemek işinin ifasında görevli personelin maaş, sgk giderleri, giyim bedelleri ve üretim esnasında tüketilecek elektrik, su, tüp vb. üretim ile ilgili bütün giderler için maliyet giderleri. İhale ve sözleşmeye ilişkin damga vergileri, KİK payı ve sözleşme giderleri, Eğitim gideri, Teknik şartname ve İdari Şartnamede belirtilen diğer giderler, İsteklinin açıklamalarına dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler; a. Tedarikçi veya üreticilerden alınan faturalar, b. Fiyat teklifleri, c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri, ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mala ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar, d. Perakende satış yapan zincir mağaza veya marketlerin yayımladıkları fiyat kataloglarında yer alan fiyatlar, e. Ticaret borsalarına kayıtlı mallara ilişkin olarak 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 51 inci maddesinin (c) bendi uyarınca borsa idaresi tarafından düzenlenen ilgili malın fiyatını gösteren belgeler, f. Yaş sebze ve meyve için, Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca faaliyet gösteren toptancı hali idaresi tarafından düzenlenen ilgili malın fiyatını gösteren belgeler, g. İsteklinin ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanaklarıdır. Yukarıda belirtilen giderleri belgeleri ile birlikte ekte gönderilen gıda malzemeleri özellikleri ve Yaş Gruplarına Göre Porsiyon Miktarları listesine göre Teknik şartnamede belirtilen ve yine ekte gönderilen iki haftalık örnek menüye göre ayrıntılı olarak Kamu İhale Genel Tebliğinin 79. no’lu maddesinde yazılı hususları göz önünde bulundurarak açıklamanız gerekmektedir. Kamu İhale Genel Tebliğinin 79. maddesine göre isteklinin açıklamalarını kendi ürettiği, aldığı veya sattığı mallara dayandırması halinde ihale konusu işte kullanılması öngörülen mala ilişkin ağırlıklı ortalama birim maliyetin veya ağırlıklı ortalama birim satış tutarının belirtildiği “maliyet/satış tutarı tespit tutanağı” sunulması gerektiği anlaşılmaktadır. İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları maddelerine göre yapacakları açıklamalar kapsamında sunacaklardır.”

Başvuru sahibinin bahse konu tebligatı müteakip süresi içerisinde idareye yaptığı şikayet başvurusunun uygun bulunmadığı, 11.03.2024 tarihli kesinleşen ihale kararı ile her üç kısımda başvuru sahibinin aşırı düşük teklifine ilişkin açıklamada bulunmaması gerekçesiyle teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı anlaşılmıştır.

Malzemeli yemek alımlarında aşırı düşük tekliflerin açıklamasının, ihale dokümanında yer alan asgari iki haftalık örnek menü içeriğindeki ana girdi niteliği taşıyan gıda maddelerinin maliyetlerinin esas alınarak yapılacağı, belgelendirmeye ilişkin hususlar dışında, açıklamanın kabul edilebilmesinin ön şartının ana girdi maliyeti+işçilik maliyeti/toplam teklif tutarına ilişkin Tebliğ’de belirtilen oranın sağlanması olduğu, bu durumda da yardımcı giderler olarak belirlenmiş olan enerji, ilaçlama ve hijyen sağlama giderleri, genel giderler ve tuz/ baharat gibi tali çiğ girdilere ilişkin açıklamada bulunulmaması öngörülmüştür.

Yapılan incelemede, Tebliğ düzenlemesinin aksine, teklifi aşırı düşük olduğu tespit edilen isteklilerden yardımcı girdilere ilişkin olarak sayma suretiyle açıklama talebinde bulunulduğu, ayrıca dokümanda belirtilen tüm giderlerin de açıklama talebine konu edildiği görülmüş, başvuru sahibinin iddiasının yerinde bulunarak sorgulamanın yukarıda yer verilen mevzuat düzenlemeleri ve tespitler ışığında yenilenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Diğer yandan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez. Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Başvuru sahibi tarafından 118.286,00 TL başvuru bedelinin Kurum şikâyet gelirleri hesabına yatırıldığı görülmüştür. Yapılan incelemede anılan isteklinin itirazen şikâyete konu iddiasında haklı olduğu tespit edilmiş olup, Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumuna yazılı talebi halinde 118.286,00 TL’lik başvuru bedelinin iadesinin gerektiği anlaşılmıştır.

B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda herhangi bir aykırılık tespit edilmemiştir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

1. Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

2. Başvuru bedelinin Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumu’na yazılı talebi halinde iadesine,

   Oybirliği ile karar verildi.