KARAR: Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, İdari Şartname’nin “Diğer hususlar” başlıklı 60’ıncı maddesinde karayolu bakım onarım teknikleri, bakım onarım araç ve ekipmanlarındaki gelişmeler ile rutin bakım ve kar mücadelesi çalışmalarının diğer ülkelerdeki uygulamalarının yerinde görülmesi amacıyla Avrupa’daki herhangi bir ülkede düzenlenecek olan fuar, kongre, sempozyum, teknik inceleme vb. gibi etkinliklere Bölge Müdürlüğünce tespit edilecek iki personele beş günlük (yol hariç) eğitim programı uygulanacağı ve bu seyahatlerle ilgili ulaşım, konaklama, yemek vb. gibi masrafların teklif fiyatlarına dahil edilmiş sayılacağına ilişkin düzenleme bulunduğu, bir nevi eğitim amaçlı olarak yapılması öngörülen ve giderlerinin tamamının yükleniciye ait olduğu düzenlenen söz konusu gezinin hangi ülkede, ne zaman, hangi konaklama şartlarında ve seyahat detaylarında yapılacağı belirsiz olduğundan maliyet hesabı yapılamadığı, söz konusu düzenlemenin Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesi ile “Şartnameler” başlıklı 12’nci maddesine aykırı olduğu, ayrıca bu gider kaleminin ihale kapsamı içerisindeki tüm diğer giderler ile beraber düşünüldüğünde, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 11’inci maddesi ile Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 22’nci maddesine göre belirlenen %25 oranındaki yüklenici karının %15’ini oluşturan genel gider sınırını aştığı, dolayısıyla isteklilerin tekliflerini oluşturmasını etkileyecek nitelikte olan söz konusu İdari Şartname düzenlemesindeki geziye ilişkin olarak maliyet hesabı yapılmasına imkan veren gerekli bilgilere ihale dokümanında açıkça yer verilmemesi hususunun isteklilerin tekliflerini hazırlamalarında tereddüde düşüreceği gerekçesiyle ihalenin iptal edilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4735 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü,

Anılan Kanun’un “Şartnameler” başlıklı 12’nci maddesinde “İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin her türlü özelliğini belirten idari ve teknik şartnamelerin idarelerce hazırlanması esastır. Ancak, mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin özelliği nedeniyle idarelerce hazırlanmasının mümkün olmadığının ihale yetkilisi tarafından onaylanması kaydıyla, teknik şartnameler bu Kanun hükümlerine göre hazırlattırılabilir. İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin teknik kriterlerine ihale dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verilir. Belirlenecek teknik kriterler, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olacak, rekabeti engelleyici hususlar içermeyecek ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlayacaktır. ...” hükmü,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın; a) Adı: Karayolları 165. (Kangal) Şube Şefliği Yollarında Rutin Yol Bakım ve Onarım ile Kar ve Buz Mücadelesi Yapılması İşi b) Türü: Yapım işleri c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): 2024E04-229882 ( - Rutin Yol Bak. ve On. ile Kar ve Buz Müc. Yap.) d) Kodu: e) Miktarı: 165. (Kangal) Şube Şefliğine bağlı yol ağının 1095 gün boyunca rutin yol bakım, onarım ile kar ve buz mücadelesi yapılması yapım işidir. Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır. f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Karayolları 165. (Kangal) Şube Şefliği Yol Ağı” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Teklif ve sözleşme türü” başlıklı 19’uncu maddesinde “19.1. İstekliler, ihale dokümanında kendilerine verilmiş olan teklif mektubu standart formunda belirtildiği şekilde işin bir kısmı için anahtar teslimi götürü bedel, diğer kısmı için her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatlarının çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden birim fiyat teklif olmak üzere karma teklif vereceklerdir. İhale sonucu, ihale üzerine bırakılan istekliyle karma sözleşme imzalanacaktır. …” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “Diğer hususlar” başlıklı 48’inci maddesinde “… Yurt dışı programı: Karayolu bakım onarım teknikleri, bakım onarım araç ve ekipmanlarındaki gelişmeler ile rutin bakım ve kar mücadelesi çalışmalarının diğer ülkelerdeki uygulamalarının yerinde görülmesi amacıyla Avrupa?daki herhangi bir ülkede düzenlenecek olan fuar, kongre, sempozyum, teknik inceleme vb. gibi etkinliklere Bölge Müdürlüğünce tespit edilecek 2 (iki) personele 5 (beş) günlük (yol hariç) eğitim programı uygulanacak olup; bu seyahatlerle ilgili ulaşım, konaklama, yemek vb. gibi masraflar teklif fiyatlarına dahil edilmiş sayılacaktır. …” düzenlemesi bulunmaktadır.

Başvuruya konu ihalenin Karayolları Genel Müdürlüğü 16. Bölge Müdürlüğü tarafından açık ihale usulüyle ve karma teklif alınmak suretiyle 18.04.2024 tarihinde gerçekleştirilen “Karayolları 165 (Kangal) Şube Şefliği Yollarında Rutin Yol Bakım ve Onarım İle Kar ve Buz Mücadelesi Yapılması İşi” olduğu, ihalede 22 adet ihale dokümanı indirildiği ve 11 istekli tarafından teklif sunulduğu, idarece gerçekleştirilen fiyat dışı unsur puanlaması sonucunda 02.05.2024 tarihinde onaylanan ihale komisyonu kararı ile Mefa Yol Yapım Mad. Petrol Ürünleri İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. - İbm İnşaat İthalat İhracat A.Ş. İş Ortaklığının teklifinin ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak, Akdemir Nak. İnş. Taah. Petrol Ürünleri Mad. Gıd. San. ve Tic. Ltd. Şti. - Alze İnş. Malz. İnş. Taah. Taş. Petrol Ürünleri Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının teklifinin ise ekonomik açıdan ikinci en avantajlı teklif olarak belirlendiği görülmüştür.

İhaleye ait İdari Şartname’nin iddiaya konu edilen 48’inci maddesinde iş kapsamında karayolu bakım onarım teknikleri, bakım onarım araç ve ekipmanlarındaki gelişmeler ile rutin bakım ve kar mücadelesi çalışmalarının diğer ülkelerdeki uygulamalarının yerinde görülmesi amacıyla Avrupa’da herhangi bir ülkede düzenlenecek olan fuar, kongre, sempozyum, teknik inceleme vb. gibi etkinliklere Bölge Müdürlüğünce tespit edilecek iki personele yol hariç beş günlük eğitim programı uygulanacağı ve bu seyahatlerle ilgili ulaşım, konaklama, yemek vb. gibi masrafların teklif fiyatlarına dahil edileceği düzenlemesine yer verildiği tespit edilmiştir.

Yapılan incelemede, yukarıda bahsi geçen yurt dışı programı ile ilgili tüm giderlerinin yükleniciye ait olacağının anlaşıldığı, söz konusu etkinliklerin nerede, ne zaman yapılacağı ile konaklama ve seyahate ilişkin detaylara yönelik olarak dokümanda herhangi bir düzenlemeye yer verilmediği görülmüştür.

İdarelerce, teklif fiyatın oluşumunu etkileyecek hususlara ihale dokümanında tereddüde mahal vermeyecek açıklıkta yer verilmesi gerekmektedir. Bu yöndeki bir yaklaşımın, isteklilerin teklif fiyatlarını sağlıklı oluşturabilmeleri yanında temel ilkeler arasında yer alan rekabet ilkesinin tesisine de hizmet edeceği açıktır. Bu çerçevede, isteklilerin tekliflerini oluşturmasını etkileyecek nitelikte olan söz konusu İdari Şartname düzenlemesindeki yurtdışı gezisine ilişkin olarak maliyet hesabı yapılmasına imkan veren gerekli bilgilere ihale dokümanında açıkça yer verilmemesi hususunun isteklilerin tekliflerini hazırlamalarında tereddüde düşüreceği, dolayısıyla ihalede rekabetin oluşmasını engelleyecek nitelikte olduğu, ayrıca kamu çalışanlarının hizmet gereği yapacakları yurt dışı gezi ve eğitim görevlendirmelerinin ne şekilde yapılacağının ilgili mevzuatında düzenlendiği, dolayısıyla mevcut yapım işi kapsamında hazırlanan dokümanda bu hususlara ilişkin düzenleme yapılmasının uygun olmayacağı anlaşılmış olup başvuru sahibinin iddiası yerinde bulunmuştur.

Diğer taraftan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Başvuru sahibi tarafından 118.286,00 TL başvuru bedelinin Kurum şikâyet gelirleri hesabına yatırıldığı görülmüştür. Yapılan incelemede anılan isteklinin itirazen şikâyete konu iddiasında haklı olduğu tespit edilmiş olup, Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumu’na yazılı talebi halinde 118.286,00 TL’lik başvuru bedelinin iadesinin gerektiği anlaşılmıştır.

17 Mayıs 2024 tarih ve 32549 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan tasarruf tedbirlerine ilişkin 2024/7 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesinde, “…GENEL İLKELER Kamu kurum ve kuruluşları kendi kuruluş mevzuatında belirtilen faaliyet alanları ile doğrudan ilgili olmayan herhangi bir harcama veya taahhütte bulunmayacak, ihale şartname ve sözleşmelerine idare tarafından kullanılmak üzere araç, makine, ekipman temini gibi alım ya da yapım konusuyla ilgisi olmayan unsurları dâhil etmeyeceklerdir. … TAŞINMAZ EDİNİLMESİ, KİRALANMASI VE KULLANILMASI Kamu kurum ve kuruluşları tarafından 3 yıl süreyle yurt içinde ve yurt dışında hiçbir şekilde yeni hizmet binası alınmayacak, kiralanmayacak, yapılmayacak veya bu amaçla arsa veya arazi satın alınmayacak, kamulaştırılmayacaktır. … RESMÎ TAŞITLARIN EDİNİLMESİ VE KULLANILMASI Kamu kurum ve kuruluşlarınca, 3 yıl süreyle her ne şekilde olursa olsun yeni taşıt edinilmeyecektir. Ancak, savunma ve güvenlik hizmetleri için ihtiyaç duyulan taşıtlar ile ambulans ve itfaiye araçları acil ve zorunlu hallerde edinilebilecektir. Mevcut taşıtlar ihtiyaç analizleri ve tasarruf anlayışı çerçevesinde ivedilikle gözden geçirilecektir. Ekonomik ömrünü tamamlamış taşıtlar tasfiye edilecek, ihtiyaç fazlası taşıtlar ise tasfiye edilmek ya da ihtiyacı olan kurumlara devredilmek üzere Hazine ve Maliye Bakanlığına bildirilecektir. Kamu kurum ve kuruluşlarınca hizmet alımı suretiyle kullanılan mevcut taşıtlar, sözleşme süresi sonunda izin alınmadan yeniden kiralanmayacaktır. … HABERLEŞME GİDERLERİ Kamu kurum ve kuruluşlarının harcama yetkilileri, haberleşme giderlerini hizmet gerekleri ve teknolojik imkânlar çerçevesinde gözden geçirerek kaynakların verimli kullanılması hususunda sayı, tutar veya kullanım kısıtlamaları da dâhil gerekli her türlü tedbiri alacaklardır. … PERSONEL GÖREVLENDİRMELERİ Kamu kurum ve kuruluşlarının hizmet içi eğitim, konferans, seminer, çalıştay, sempozyum, toplantı, organizasyon ve benzeri her türlü faaliyetlerinin uzaktan erişim yöntemleriyle yapılması esastır. Söz konusu faaliyetlerin yüz yüze yapılmasının zorunluluk arz ettiği durumlarda kamu tesisleri kullanılacak, bu faaliyetler mümkün olduğunca kamu personeli tarafından yürütülecek, görev süresi ve görevli sayısı asgari seviyede tutulacaktır. … KIRTASİYE VE DEMİRBAŞ ALIMLARI Kamu kurum ve kuruluşlarınca zorunlu haller hariç olmak üzere 3 yıl süreyle büro malzemesi, makine ve teçhizat, tefrişat, bilgisayar ve donanımı ile benzeri demirbaş alımı yapılmayacaktır. Bu varlıklar, ekonomik ömrü tamamlanmadan hiçbir şekilde elden çıkarılmayacaktır. … ENERJİ VE SU ALIMLARI Kamu kurum ve kuruluşları, enerji maliyetlerini azaltmak amacıyla Kamu Binalarında Tasarruf Hedefi ve Uygulama Rehberinde yer alan tasarruf önlemlerine uyacaklardır. Ayrıca doğalgaz ve elektrik enerjisi tedarikinde serbest tüketici kriterlerini sağlayan binalarda ihale usulleri uygulanarak enerji giderlerinin azaltılmasına yönelik gerekli tedbirler alınacaktır. Genel aydınlatmada LED dönüşümü ve diğer tasarruf sağlayıcı tedbirler ivedilikle uygulamaya geçirilecektir. Kamu bina ve tesislerinde enerji verimliliğini artıran uygulamalar geliştirilecek, yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanılması hususunda azami gayret gösterilecektir. … PERSONEL SERVİSİ HİZMETİNE İLİŞKİN GİDERLER Savunma ve güvenlik hizmetleri hariç; kamu kurum ve kuruluşlarınca toplu taşıma olan yerlerde personel servisi hizmeti sonlandırılacak, hizmet alımı suretiyle sağlanan personel servisi hizmeti ise sözleşme süresinin bitimine kadar devam edebilecektir. Kamu kurum ve kuruluşları, toplu taşıma olmayan yerlerde ilgili mevzuatına uygun olarak sağlayacakları personel servis hizmetinde en etkin ve ekonomik yöntemleri tercih edecekler; personel servisi temininin hizmet alımı suretiyle sağlanması durumunda aşağıda belirtilen kriterlere uyacaklardır: Yakın yerleşkelerdeki kamu kurum ve kuruluşlarının personel servisi hizmetini birlikte ihale etmeleri esas olacaktır. Personel servisi hizmetinden fiilen yararlanan kişi sayısının araç kapasitesinin yüzde 70’inin altında olması durumunda ilgili hatta servis sunumu yapılmayacaktır. Personel servisi ihale şartnamelerinde araç yaşı kriteri belirlenirken model yılı yeni araçlar yerine maliyet tasarrufu sağlayacak şekilde 6/2/2004 tarihli ve 2004/6801 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Kamu Kurum ve Kuruluşları Personel Servis Hizmet Yönetmeliğine uygun olarak model yılı yeni olmayan araçlara öncelik verilecektir.

DİĞER HUSUSLAR … Bu Genelgenin uygulanması ile ilgili olarak tüm kamu kurum ve kuruluşları tarafından gereken tedbirler alınacak, her kademedeki yönetici tasarruf ilkelerinin uygulanmasından sorumlu olacaktır. … Bu Genelgede belirtilen hükümler hilafına ortaya çıkabilecek zorunlu ihtiyaçların karşılanabilmesi veya izin gerektiren durumlar için bakanlıklar, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlar ile diğer idareler bakımından Cumhurbaşkanlığından, il özel idareleri bakımından İçişleri Bakanlığından, belediyeler bakımından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından izin alınacaktır. Ancak kamu idareleri Cumhurbaşkanlığından izin talebinde bulunmadan önce Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığından görüş alacaktır. Bakanlıkların merkez, taşra ve yurt dışı teşkilatlan, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşları bakımından istenecek izin talepleri münhasıran bakan veya Genelgenin uygulanmasından sorumlu bakan yardımcısı tarafından hassasiyetle değerlendirildikten sonra gönderilecektir. İl özel idareleri ve belediyeler bakımından izin ilgili bakan veya Genelgenin uygulanmasından sorumlu bakan yardımcısı tarafından verilecektir. Bu Genelgenin yayımlandığı tarih itibarıyla kamu kurum ve kuruluşları tarafından sözleşmesi imzalanmamış tüm mal ve hizmet alımları ile yapım işleri ihaleleri gözden geçirilecek ve bu Genelge hükümlerine uygun olmayan ihaleler iptal edilecektir. Genelgenin yayımından önce yürürlükte bulunan mevzuat çerçevesinde, bu Genelge kapsamına giren hususlarla ilgili münferit olarak izin alınmış iş ve işlemler için bu Genelgenin yayımı tarihinden itibaren 3 ay içerisinde yeniden izin alınacaktır...” düzenlemelerine yer verilmiştir.

Resmi Gazetede 17 Mayıs 2024 tarihinde yayımlanan 2024/7 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesinde yer verilen düzenlemelerden;

Genelgenin yayımlandığı tarih itibarıyla kamu kurum ve kuruluşları tarafından sözleşmesi imzalanmamış tüm mal ve hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinin gözden geçirileceği ve Genelge hükümlerine uygun olmayan ihalelerin iptal edileceği,

Genelgede belirtilen hükümler hilafına ortaya çıkabilecek zorunlu ihtiyaçların karşılanabilmesi veya izin gerektiren durumlar için bakanlıklar, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlar ile diğer idareler bakımından Cumhurbaşkanlığından, il özel idareleri bakımından İçişleri Bakanlığından, belediyeler bakımından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından izin alınacağı,

Bakanlıkların merkez, taşra ve yurt dışı teşkilatları, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşları bakımından istenecek izin taleplerinin münhasıran bakan veya Genelgenin uygulanmasından sorumlu bakan yardımcısı tarafından hassasiyetle değerlendirildikten sonra gönderileceği, il özel idareleri ve belediyeler bakımından ise izin talebinin ilgili bakan veya Genelgenin uygulanmasından sorumlu bakan yardımcısı tarafından verileceği,

Genelgenin uygulanması ile ilgili olarak tüm kamu kurum ve kuruluşları tarafından gereken tedbirlerin alınacağı, her kademedeki yöneticinin tasarruf ilkelerinin uygulanmasından sorumlu olacağı,

Genelge hükümlerinin bakanlıklarda bakan veya bu konuda görevlendirilen bakan yardımcısı, kurumlarda üst yöneticiler, il özel idarelerinde ve illerde valiler, belediyelerde ise belediye başkanları tarafından hassasiyetle izleneceği ve denetleneceği, aksine hareket edenler hakkında ilgili mevzuat hükümlerine göre işlem yapılacağı, bu yöneticilerin Genelgenin uygulanmasından öncelikle sorumlu olacağı anlaşılmaktadır.

İnceleme sürecinde başvuruya konu ihalenin yukarıda aktarılan 2024/7 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi yönünden idarece değerlendirilmesini teminen 24.05.2024 tarih ve E-84252536-101.01.02-54437 sayılı yazıyla “Bu kapsamda, İdareniz tarafından anılan Genelge açıklamalarına ilişkin herhangi bir işlem edilip edilmediği hususu ile yeni bir işlem tesis edilecekse bu hususlar hakkında tarafımıza ivedilikle bilgi verilmesi rica olunur.” ifadelerine yer verilerek bilgi talep edilmiştir.

İhaleyi gerçekleştiren idare tarafından gönderilen cevap yazısında “Bu kapsamda işin, idaremiz tarafından anılan Genelge kapsamı dışında olduğu değerlendirildiğinden, ayrıca bahse konu bir adet kontrollük aracının genelge içeriğindeki açıklamalarda da yer aldığı gibi asıl işten ayrılmaması ve faaliyet alanı içerisinde olmasından dolayı ve ihalede yeterli rekabet şartları ve kamu yararının oluştuğu görüldüğünden ihalenin iptal edilmesine yönelik herhangi bir işlem tesis edilmeyecektir.” gerekçeleri belirtilerek inceleme sürecinin devam etmesi nedeniyle Kurum tarafından verilecek nihai karar neticesi sonrasında ilgili Genelgeye uygun şekilde işlem tesis edileceği bilgisinin verildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre gerçekleştirilen ihalelerde, ihaleye konu edilen ihtiyacın uygunluğu, yerindeliği veya gerekliliği noktasında yetki ve sorumluluğun ihaleyi yapan idarelere ait olduğu açıktır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihalenin iptali gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen otuz gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

1. Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (a) bendi gereğince ihalenin iptaline,

2. Başvuru bedelinin Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumuna yazılı talebi halinde iadesine,

   Oybirliği ile karar verildi.