Damga Vergisi kesilmemesi

Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda;

Belediye aleyhine kesinleşen kamulaştırmasız el atma davaları sonucunda mahkeme kararlarına istinaden kişilere yapılan ödemeler üzerinden damga vergisi kesilmemesi sonucu kamu zararına neden olunduğu iddia edilmişse de;

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 1’inci maddesinin birinci fıkrasında bu Kanun’a ekli (I) sayılı Tabloda yazılı kağıtların Damga Vergisine tabi olduğu, 9’uncu maddesinde, bu Kanuna ekli (2) sayılı Tabloda yazılı kağıtların damga vergisinden müstesna olduğu ifade edilmiş ve (2) sayılı Tablonun “I. Resmi işlerle ilgili kağıtlar” başlığı altında yer alan “A) Resmi daireler arasında kullanılan kağıtlar” bölümünün 9’uncu sırasında da “Resmi daireler lehine yapılan istimlaklerde düzenlenen kağıtlar” istisnalar arasında gösterilmiştir.

2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun Geçici 6’ncı maddesinin birinci fıkrasında, “(Ek: 18/6/2010-5999/1 md.; Değişik: 24/5/2013-6487/ 21 md.) Kamulaştırma işlemleri tamamlanmamış veya kamulaştırması hiç yapılmamış olmasına rağmen 9/10/1956 tarihi ile 4/11/1983 tarihi arasında fiilen kamu hizmetine ayrılan veya kamu yararına ilişkin bir ihtiyaca tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan taşınmazlara veya kaynaklara kısmen veya tamamen veyahut irtifak hakkı tesis etmek suretiyle malikin rızası olmaksızın fiili olarak el konulması sebebiyle, mülkiyet hakkından doğan talepler, bedel talep edilmesi hâlinde bedel tespiti ve diğer işlemler bu madde hükümlerine göre yapılır.....” denilmiştir.

Diğer taraftan Maliye Bakanlığı’nın “Kamulaştırma ve El Atma İşlemlerine İlişkin Düzenlenen Kağıtlar ile Ödemelerde Damga Vergisi Uygulaması” konusundaki 24.10.2008 tarih ve B.07.0.GİB.0.02.6216226-9-51 sayılı Özelgesinde, “Hukuki mahiyeti itibariyle kamulaştırma olarak kabul edilmesine imkan bulunmayan kamulaştırmasız el atma işlemine ilişkin düzenlenen kağıtların damga vergisine tabi tutulması, bu kapsamda resmi daireler tarafından ilgili şahıslara ödeme yapılması halinde, bu ödemelere ilişkin düzenlenen kağıtlardan da Damga Vergisi Kanunu’na ekli (1) sayılı tablonun IV/l-a bölümüne göre binde 7,5 (9,48) nispetinde damga vergisi alınması gerektiği…” ifade edilmiştir.

Söz konusu mevzuat hükümleri ve Maliye Bakanlığı Özelgesi birlikte değerlendirildiğinde, her ne kadar Özelgede, kamulaştırmasız el atma haksız fiil, bu el atma karşılığı yapılan ödemenin ise haksız fiil karşılığı yapılan ödeme olduğu ifade edilerek bu ödemenin kamulaştırma işlemi nedeni ile yapılan ödeme ile aynı mahiyette olmadığı ve bu nedenle de istisna kapsamına girmediği belirtilmişse de, kamulaştırmasız el atmada fiilen kamu hizmetine ayrılan veya kamu yararına ilişkin bir ihtiyaca tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan taşınmazlara veya kaynaklara kısmen veya tamamen veyahut irtifak hakkı tesis etmek suretiyle malikin rızası olmaksızın fiili olarak el konulması söz konusu olduğundan haksız fiil kapsamında olsa bile sonuçları itibariyle kamulaştırmasız el atmada da, kamulaştırma işleminde olduğu gibi yapılan ödeme gayrimenkul bedelinin ödenmesine ilişkindir. Nitekim 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun Geçici 6’ncı maddesinin birinci fıkrasında kamulaştırmasız el atma karşılığı yapılan ödemenin gayrimenkulün bedeli olduğu hükme bağlanmış, bu düzenlemenin Kamulaştırma Kanunu ile ilişkilendirilmesi yöntemini benimseyen kanun koyucu kamulaştırmasız el atma nedeniyle ödenecek bedel ile kamulaştırma nedeniyle ödenen bedeli aynı mahiyette görmüştür. Bu nedenle söz konusu iki işlem karşılığı yapılan ödemeler ve bu ödemelere ilişkin olarak düzenlenen kağıtların aynı mahiyette olduğu ve kamulaştırmasız el atma işleminden doğan bedelin ödenmesine ilişkin olarak düzenlenen kağıtların da damga vergisi istisnası kapsamında olduğu kabul edilmelidir.

Diğer taraftan kamunun, malikin rızası olmaksızın mülkiyet hakkına el atma eylemi sonucu ödemeye mahkum olduğu bir bedeli ödemek üzere düzenlenen kağıtlardan haksız eyleme maruz kalmış gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerin bir de vergi ödemeye mecbur tutulması hakkaniyete uygun düşmemekte olup, Anayasa’nın “Kanun önünde eşitlik” ilkesini içeren 10’uncu maddesine aykırılık teşkil etmektedir. Kamu yararı gözetilerek yapılan kamulaştırmada düzenlenen kağıtlar damga vergisinden muaf ise kamulaştırmasız el atma nedeniyle tahsiline karar verilen bedelin ödenmesine ilişkin bu tür kağıtların da damga vergisinden muaf tutulması gerekir.

Kaldı ki, kamulaştırmasız el atma malikin rızası aranmayan bir yöntem olduğundan kişi açısından kamulaştırma işlemine göre daha ağır sonuçları olduğu halde, kamulaştırmasız el atma karşılığında yapılan ödemenin kamulaştırma işlemi karşılığı yapılan ödemeden farklı değerlendirilerek damga vergisine tabi tutulması hukukun temel ilkesi olan eşitlik ve adalet ilkesi ile de bağdaşmaz.

Açıklanan gerekçelerle, kamulaştırmasız el atma karşılığı yapılan ödemelerden damga vergisi alınmaması konusunda ilişilecek husus bulunmadığına, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55’inci maddesi uyarınca İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.