Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 3. Daire Kararı
Karar Tarihi:
1/19/2023
Karar No:
104
Esas No:
432
KARAR
Kiralanan panelvan ve pikap cinsi taşıtların aylık kiralama bedellerinin ilk sözleşme bedeline fiyat farkı verilmek suretiyle kasko sigortası değerinin %2’sini aşması ve yükleniciye bu tutarlar üzerinden ödeme yapılması
… tarihinde … ihale kayıt numarası ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 19 uncu maddesi uyarınca Açık İhale Usulü ile ihale edilen, yüklenicisi … olan … TL sözleşme bedelli “…” kapsamında kiralanan panelvan ve pikap cinsi taşıtların aylık kiralama bedellerinin ilk sözleşme bedeline fiyat farkı verilmek suretiyle kasko sigortası değerinin %2’sini aştığı ve yükleniciye bu tutarlar üzerinden ödeme yapılması sonucu … TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler değerlendirilmiştir.
05.01.1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanununun;
“Kanunun şümulü” başlıklı 1 inci maddesinde ... gibi belediyenin bağlı kuruluşu tarafından kullanılacak taşıtların bu Kanun hükümlerine tabi olduğu,
“Tarifler” başlıklı 2 nci maddesinde ise;
“…
Pikap: Şoför mahallinde şoför dahil 3 kişiye kadar oturacak yeri ile arkasında azami 1750 kilograma kadar yük taşımak için yeri bulunan motorlu taşıtları,
Panel: Yük taşıma yeri tamamen kapalı olan pikapları, ifade eder.” hükmüne,
12 nci maddesinde ise hizmet alımı suretiyle edinilecek taşıtların cinsi, adedi, yaşı, hangi hizmetlerde kullanılacağı, kaynağı, yabancı menşeli olup olmayacağı ve diğer hususlar için gerekli esas ve usullerin Cumhurbaşkanınca belirleneceği hükmüne yer verilmiştir.
02.07.2018 tarihli ve 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Karanamenin Geçici 16 ncı maddesine göre bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten önce, bu Kanun Hükmünde Kararname ile değişiklik yapılan kanunların ve kanun hükmünde kararnamelerin ilgili maddeleri gereğince yürürlüğe konulmuş olan Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan yönetmelikler ile diğer düzenleyici işlemler yürürlükten kaldırılmadıkça geçerliliğini sürdürmektedir.
17.03.2006 tarihli ve 2006/10193 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Usul ve Esasların “Temel Amaç” başlıklı 5 inci maddesinde;
“Kamu hizmetlerinin gerektirdiği taşıt ihtiyacının hizmet alımı yoluyla karşılanmasının temel amacı, kamudaki taşıt giderlerinin asgari seviyeye indirilmesi ve kaynakların savurganlığa yol açılmadan, bütçe olanaklarıyla uyumlu bir biçimde kullanımının sağlanmasıdır.” hükmü yer almaktadır.
02.10.2014 tarih ve 29137 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2014/6814 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile adı geçen Usul ve Esaslarda bazı değişikliklere gidilmiştir. Bu değişiklik ile Esas ve Usullerin 6 ncı maddesine;
“(2) Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermayelerin (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile TBMM Genel Sekreterliği hariç) hizmetleri için ihtiyaç duyulan binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların hizmet alımı yöntemiyle ediniminde;
a) Şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli(katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşmayacaktır.
b) Şoför giderleri dahil yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli, (a) bendine göre tespit edilecek tutara yürürlükteki brüt asgari ücretin yüzde elli artırımlı tutarının ilave edilmesi suretiyle hesaplanacak tutarı aşmayacaktır.
(3) İkinci fıkranın (a) bendinde belirlenen oranı, idareler ve taşıt cinsleri itibarıyla %20’ye kadar arttırmaya ve eksiltmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
(4) İkinci fıkra çerçevesinde hizmet alımı yöntemiyle edinilemeyen taşıtlar ile Kanuna bağlı (1) ve (2) sayılı cetvellerde yer alan makam ve hizmetler için edinilecek taşıtların temininde satın alma yöntemi tercih edilecektir.” hükümleri eklenmiştir.
Taşıt Kanununun yukarıda yer verilen tanımı doğrultusunda pikap, şoför mahallinde şoför dahil üç kişiye kadar oturacak yeri ile arkasında azami 1.750 kilograma kadar yük taşıma yeri bulunan motorlu taşıtları, panel ise yük taşıma yeri tamamen kapalı olan pikapları ifade etmektedir. Söz konusu Esas ve Usullerde yer verilen mevzuat hükümlerinden de anlaşıldığı üzere panel ve pikap tipi taşıtların hizmet alımı suretiyle edinilmesinde yükleniciye kiralanan araç için ödenebilecek aylık azami kiralama bedeli harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı kasko sigortası değerinin %2’sidir. Bu azami tutarın üzerinde ödenen bedeller kamu zararına sebebiyet verecektir.
Söz konusu ihaleye ait İdari Şartnamenin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7 nci maddesinin 7.5.2 alt maddesinde de, Usul ve esaslardaki düzenlemelere uygun şekilde yakıt hariç olarak kiralanan pikap ve panel tipi taşıtlar için ödenecek aylık kira bedelinin Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşamayacağı hükmüne yer verilmiştir.
Ancak aynı İdari Şartnamenin “Fiyat Farkı” başlıklı 46 ncı maddesinin 46.1.1 inci alt maddesinde ise 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esasların fiyat farkı hesabının yapıldığı 5 inci maddesine yer verilmiş, formülde belirtilen katsayılar belirlenmiş ve bu formül doğrultusunda fiyat farkı hesabı yapılacağı hükmünün yer aldığı görülmüştür.
Yukarıda yer verilen Esaslara göre sözleşmeye dahil olan araçlardan panel ve pikap tipi taşıtlara ödenecek aylık kiralama bedeli, taşıtın kasko sigortası değerinin %2’sini geçmemesi gerekirken ve bu husus ihale dokümanında belirtilmişken bu taşıtların fiyat farkı hesabına dahil edilmeyeceğine ilişkin bir hükme ihale dokümanında yer verilmemesi, dolayısıyla bu taşıtlar için de fiyat farkı hesaplanması sebebiyle yükleniciye mevzuatta ifade edilen azami tutardan daha yüksek ödeme yapıldığı görülmüştür.
Araç ve İş Makinesi Kiralama Hizmet Alımı İşi ile ilgili olarak yapılan incelemeler neticesinde yüklenici …’nden kiralama yolu ile temin edilen panel ve pikap tipi taşıtların ilk sözleşme bedelinin kasko sigortası değerinin %2’si tutarında olduğu fakat hakedişlerde fiyat farkı verilmek suretiyle nihai olarak söz konusu taşıtlara ödeme yapılan tutarların kasko sigortası değerinin %2’sini aştığı görülmüştür.
Bu itibarla, Araç ve İş Makinesi Kiralama Hizmet Alımı İşi ihalesi kapsamında panel ve pikap tipi taşıtlara fiyat farkı dâhil ödenen kiralama bedellerinin mevzuatta öngörülen sınırı aşması neticesinde, 5018 sayılı Kanun’un 71 inci maddesinin birinci fıkrasında; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet verilmiştir.
Ancak; Rapora konu edilen …TL kamu zararı söz konusu işe ait olan …tarih ve …numaralı hakedişinden kesinti yapılmak suretiyle tahsil edildiği ve tahsilatın …tarihli ve … numaralı Ödeme Emri Belgesinde muhasebeleştirildiği, görüldüğünden ilişilecek husus kalmadığına, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
… tarihinde … ihale kayıt numarası ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 19 uncu maddesi uyarınca Açık İhale Usulü ile ihale edilen, yüklenicisi … olan … TL sözleşme bedelli “…” kapsamında kiralanan panelvan ve pikap cinsi taşıtların aylık kiralama bedellerinin ilk sözleşme bedeline fiyat farkı verilmek suretiyle kasko sigortası değerinin %2’sini aştığı ve yükleniciye bu tutarlar üzerinden ödeme yapılması sonucu … TL kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasıyla ilgili olarak dosyada mevcut bilgi ve belgeler değerlendirilmiştir.
05.01.1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanununun;
“Kanunun şümulü” başlıklı 1 inci maddesinde ... gibi belediyenin bağlı kuruluşu tarafından kullanılacak taşıtların bu Kanun hükümlerine tabi olduğu,
“Tarifler” başlıklı 2 nci maddesinde ise;
“…
Pikap: Şoför mahallinde şoför dahil 3 kişiye kadar oturacak yeri ile arkasında azami 1750 kilograma kadar yük taşımak için yeri bulunan motorlu taşıtları,
Panel: Yük taşıma yeri tamamen kapalı olan pikapları, ifade eder.” hükmüne,
12 nci maddesinde ise hizmet alımı suretiyle edinilecek taşıtların cinsi, adedi, yaşı, hangi hizmetlerde kullanılacağı, kaynağı, yabancı menşeli olup olmayacağı ve diğer hususlar için gerekli esas ve usullerin Cumhurbaşkanınca belirleneceği hükmüne yer verilmiştir.
02.07.2018 tarihli ve 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Karanamenin Geçici 16 ncı maddesine göre bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten önce, bu Kanun Hükmünde Kararname ile değişiklik yapılan kanunların ve kanun hükmünde kararnamelerin ilgili maddeleri gereğince yürürlüğe konulmuş olan Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan yönetmelikler ile diğer düzenleyici işlemler yürürlükten kaldırılmadıkça geçerliliğini sürdürmektedir.
17.03.2006 tarihli ve 2006/10193 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Usul ve Esasların “Temel Amaç” başlıklı 5 inci maddesinde;
“Kamu hizmetlerinin gerektirdiği taşıt ihtiyacının hizmet alımı yoluyla karşılanmasının temel amacı, kamudaki taşıt giderlerinin asgari seviyeye indirilmesi ve kaynakların savurganlığa yol açılmadan, bütçe olanaklarıyla uyumlu bir biçimde kullanımının sağlanmasıdır.” hükmü yer almaktadır.
02.10.2014 tarih ve 29137 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2014/6814 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile adı geçen Usul ve Esaslarda bazı değişikliklere gidilmiştir. Bu değişiklik ile Esas ve Usullerin 6 ncı maddesine;
“(2) Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermayelerin (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile TBMM Genel Sekreterliği hariç) hizmetleri için ihtiyaç duyulan binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların hizmet alımı yöntemiyle ediniminde;
a) Şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli(katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşmayacaktır.
b) Şoför giderleri dahil yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli, (a) bendine göre tespit edilecek tutara yürürlükteki brüt asgari ücretin yüzde elli artırımlı tutarının ilave edilmesi suretiyle hesaplanacak tutarı aşmayacaktır.
(3) İkinci fıkranın (a) bendinde belirlenen oranı, idareler ve taşıt cinsleri itibarıyla %20’ye kadar arttırmaya ve eksiltmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
(4) İkinci fıkra çerçevesinde hizmet alımı yöntemiyle edinilemeyen taşıtlar ile Kanuna bağlı (1) ve (2) sayılı cetvellerde yer alan makam ve hizmetler için edinilecek taşıtların temininde satın alma yöntemi tercih edilecektir.” hükümleri eklenmiştir.
Taşıt Kanununun yukarıda yer verilen tanımı doğrultusunda pikap, şoför mahallinde şoför dahil üç kişiye kadar oturacak yeri ile arkasında azami 1.750 kilograma kadar yük taşıma yeri bulunan motorlu taşıtları, panel ise yük taşıma yeri tamamen kapalı olan pikapları ifade etmektedir. Söz konusu Esas ve Usullerde yer verilen mevzuat hükümlerinden de anlaşıldığı üzere panel ve pikap tipi taşıtların hizmet alımı suretiyle edinilmesinde yükleniciye kiralanan araç için ödenebilecek aylık azami kiralama bedeli harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı kasko sigortası değerinin %2’sidir. Bu azami tutarın üzerinde ödenen bedeller kamu zararına sebebiyet verecektir.
Söz konusu ihaleye ait İdari Şartnamenin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7 nci maddesinin 7.5.2 alt maddesinde de, Usul ve esaslardaki düzenlemelere uygun şekilde yakıt hariç olarak kiralanan pikap ve panel tipi taşıtlar için ödenecek aylık kira bedelinin Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşamayacağı hükmüne yer verilmiştir.
Ancak aynı İdari Şartnamenin “Fiyat Farkı” başlıklı 46 ncı maddesinin 46.1.1 inci alt maddesinde ise 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esasların fiyat farkı hesabının yapıldığı 5 inci maddesine yer verilmiş, formülde belirtilen katsayılar belirlenmiş ve bu formül doğrultusunda fiyat farkı hesabı yapılacağı hükmünün yer aldığı görülmüştür.
Yukarıda yer verilen Esaslara göre sözleşmeye dahil olan araçlardan panel ve pikap tipi taşıtlara ödenecek aylık kiralama bedeli, taşıtın kasko sigortası değerinin %2’sini geçmemesi gerekirken ve bu husus ihale dokümanında belirtilmişken bu taşıtların fiyat farkı hesabına dahil edilmeyeceğine ilişkin bir hükme ihale dokümanında yer verilmemesi, dolayısıyla bu taşıtlar için de fiyat farkı hesaplanması sebebiyle yükleniciye mevzuatta ifade edilen azami tutardan daha yüksek ödeme yapıldığı görülmüştür.
Araç ve İş Makinesi Kiralama Hizmet Alımı İşi ile ilgili olarak yapılan incelemeler neticesinde yüklenici …’nden kiralama yolu ile temin edilen panel ve pikap tipi taşıtların ilk sözleşme bedelinin kasko sigortası değerinin %2’si tutarında olduğu fakat hakedişlerde fiyat farkı verilmek suretiyle nihai olarak söz konusu taşıtlara ödeme yapılan tutarların kasko sigortası değerinin %2’sini aştığı görülmüştür.
Bu itibarla, Araç ve İş Makinesi Kiralama Hizmet Alımı İşi ihalesi kapsamında panel ve pikap tipi taşıtlara fiyat farkı dâhil ödenen kiralama bedellerinin mevzuatta öngörülen sınırı aşması neticesinde, 5018 sayılı Kanun’un 71 inci maddesinin birinci fıkrasında; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet verilmiştir.
Ancak; Rapora konu edilen …TL kamu zararı söz konusu işe ait olan …tarih ve …numaralı hakedişinden kesinti yapılmak suretiyle tahsil edildiği ve tahsilatın …tarihli ve … numaralı Ödeme Emri Belgesinde muhasebeleştirildiği, görüldüğünden ilişilecek husus kalmadığına, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?