Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 2. Daire Kararı
Karar Tarihi:
2/15/2024
Karar No:
35
Esas No:
35787
KARAR
... Belediyesi tarafından yapılan araç kiralama işlerine ilişkin;
A) Hakediş ödemelerinden damga vergisinin binde 9,48 yerine, binde 1,89 oranı üzerinden kesilmesi.
B) Sözleşme damga vergisinin binde 9,48 yerine, binde 1,89 oranı üzerinden tahsil edilmesi.
A) ... Belediyesi Temizlik İşleri Müdürlüğü tarafından ihalesi yapılan “... ve Araç Kiralanması” ve “... Belediyesi Sınırları İçerisinde Kent Temizliğinde kullanılmak üzere Araç ve İş Makinesi Kiralama” işlerine ilişkin hakediş ödemelerinde, damga vergisi oranının sözleşme fiyatlarıyla yapılan işin KDV hariç bedeline binde 9,48 yerine binde 1,89 oranında uygulandığı görülmüşse de muhasebe yetkilisinin sorumluluğu bulunmamakla beraber, ... TL kamu zararının ... TL’sinin ... tarih ve ... no.lu Muhasebe İşlem Fişi ile ...’nden; ... TL’sinin ... tarih ve ... no.lu Muhasebe İşlem Fişi ile ... San. Tic. Ltd. Şti.-... A.Ş. İş Ortaklığı’ndan tahsil edildiği anlaşıldığından konu hakkında ilişilecek bir husus kalmadığına,
İşbu ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55’inci maddesi uyarınca Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle,
B) … Belediyesi Destek Hizmetleri Müdürlüğü tarafından ihalesi yapılan araç kiralama işlerine ilişkin sözleşme damga vergilerinin binde 9,48 yerine, binde 1,89 oranı üzerinden kesildiği görülmüştür.
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun “Konu” başlıklı 1’inci maddesinde;
“Bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar Damga vergisine tabidir. Bu kanundaki kağıtlar terimi, yazılıp imzalamak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder.”,
“Mükellef’ başlıklı 3’üncü maddesinde;
“Damga Vergisinin mükellefi kağıtları imza edenlerdir. Resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların Damga Vergisini kişiler öder.”,
“Resmi daire” başlıklı 8’inci maddesinde;
“Bu kanunda yazılı resmi daireden maksat, genel ve özel bütçeli idarelerle, il özel idareleri, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları, belediyeler ve köylerdir.”
Denilmektedir.
Kanun’a ekli (1) sayılı tabloda damga vergisine tâbi kâğıtlar sayılmış ve “1.Akitlerle ilgili kâğıtlar” bölümünün A/1’inci fıkrasında, belli bir parayı ihtiva eden sözleşmelerin binde 9,48 oranında damga vergisine tabi olduğu; A/2’nci fıkrasında, kira sözleşmelerinin sözleşme süresine göre kira bedeli üzerinden binde 1,89 oranında damga vergisine tabi olduğu; 15.07.2016 tarih ve 6728 sayılı Kanun ile 488 sayılı Kanuna eklenen A/9’uncu fıkrasında ise, resmî dairelerin mal ve hizmet alımlarına ilişkin yaptıkları ihalelerde, ihaleyi yapan idare ile düzenlenen sözleşmelerin binde 9,48 oranında damga vergisine tabi olduğu belirtilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde ise;
“Hizmet: Bakım ve onarım, taşıma, haberleşme, sigorta, araştırma ve geliştirme, muhasebe, piyasa araştırması ve anket, danışmanlık, tanıtım, basım ve yayım, temizlik, yemek hazırlama ve dağıtım, toplantı, organizasyon, sergileme, koruma ve güvenlik, meslekî eğitim, fotoğraf, film, fikrî ve güzel sanat, bilgisayar sistemlerine yönelik hizmetler ile yazılım hizmetlerini, taşınır ve taşınmaz mal ve hakların kiralanmasını ve benzeri diğer hizmetleri,
İfade eder."
Şeklinde belirtilmiştir.
Anılan hükümlere göre, 488 sayılı Kanun kapsamında yer alan resmi dairelerin mal ve hizmet alımlarına ilişkin yaptıkları ihalelerde, ihaleyi yapan idare tarafından düzenlenen sözleşmelerden binde 9,48 oranında damga vergisi kesilmesi gerekmektedir.
Yapılan incelemede; ... Belediyesince “... Araç Kiralama Hizmeti Alımı”, “Muhtelif İş Makinesi Kiralama Hizmeti” ve “... Belediyesi Sınırları İçerisinde Kent Temizliğinde kullanılmak üzere Araç ve İş Makinesi Kiralama” işlerine ait sözleşme bedellerine binde 9,48 yerine binde 1,89 oranı uygulanarak sözleşme damga vergilerinin eksik tahsil edildiği görülmüştür.
Sorumluların savunmalarında; sorguya konu ihaleler sonucunda imzalanan sözleşmelerin muhteviyatı itibariyle şoförsüz araç kiralama sözleşmeleri olmaları sebebiyle kiralama sözleşmeleri olduğu, bu sebeple toplam kira bedeli üzerinden binde 1,89 oranında damga vergisi kesildiği belirtilmişse de; 4734 sayılı Kanunda yer alan hizmet tanımı çerçevesinde, araç kiralamalarının şoförlü veya şoförsüz şekilde yapılması, işin hizmet alımı niteliğini değiştirmemekte olup, söz konusu işlerin hizmet alımı işleri olduğu; diğer taraftan, idarelerin 4734 sayılı Kanuna göre yapmış oldukları ihaleler sonucunda imzalayacakları sözleşmelerin düzenlenmesi ve uygulanması ile ilgili esas ve usullerin, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu ile düzenlenmesi sebebiyle, 4734 sayılı Kanuna tabi kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ihaleler sonucu imzalanan sözleşmeler, yalnızca iki taraflı irade beyanı ile oluşturulabilecek adi nitelikte sözleşmeler olmayıp, Kamu İhale Kurumu tarafından taslak şeklinde hazırlanmış, yükleniciler ile İdareler arasında imzalanması öngörülmüş, ihale mevzuatında özel olarak düzenlenmiş sözleşmeler olması sebebiyle söz konusu şoförsüz araç kiralama hizmet alımı sözleşmelerinin kira sözleşmesi olarak değerlendirilerek sözleşme damga vergilerinin binde 1,89 oranında hesaplanması mümkün görülmemektedir.
Konu sorumluluk yönünden değerlendirildiğinde;
5018 sayılı Kanunun “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32’nci ve “Giderin gerçekleştirilmesi” başlıklı 33’üncü maddelerinde, ödeme emri belgesini düzenlemekle görevlendirilmiş gerçekleştirme görevlisinin, düzenlediği belge ile birlikte harcama sürecindeki diğer belgelerin doğruluğundan ve mevzuata uygunluğundan harcama yetkilisi ile birlikte sorumlu tutulması gerektiği belirtildiğinden, ödeme evrakı üzerinde imzası bulunan gerçekleştirme görevlileri ve harcama yetkililerinin sorumluluğu bulunmaktadır.
Diğer taraftan, 5018 sayılı Kanunun “Muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisin yetki ve sorumlulukları” başlıklı 61’inci maddesinde; muhasebe yetkilisi, ödeme aşamasında, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde yetkililerin imzasını, ödemeye ilişkin ilgili mevzuatında sayılan belgelerin tamam olmasını, maddi hata bulunup bulunmadığını, hak sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri kontrol etmekle yükümlü olması sebebiyle, ... tarih ve ... no.lu ödeme emri belgesinde harcama yetkilisinin imzası bulunmadığından, söz konusu ödeme emri belgesi dışında muhasebe yetkilisinin sorumluluğu bulunmamaktadır.
Bu itibarla; … Belediyesince yapılan araç kiralama işlerine ilişkin sözleşme damga vergilerinin binde 9,48 yerine, binde 1,89 oranı üzerinden tahsil edilmesi sonucu oluşan ... TL kamu zararından;
... TL’sinin Harcama Yetkilisi (Des. Hiz. Müd.) ... ve Gerçekleştirme Görevlisi (Büro Per.) ...’na,
... TL’nin Harcama Yetkilisi (Des. Hiz. Müd.) ... ve Gerçekleştirme Görevlisi (İd. ve Mali İşler Şefi) ...’ya,
... TL’sinin Gerçekleştirme Görevlisi (İdari İşler Şefi) ... ve Muhasebe Yetkilisi (Mali Hiz. Müd.) ...’e,
Müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53’üncü maddesi gereği işleyecek faizleriyle birlikte ödettirilmesine,
İşbu ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55'inci maddesi uyarınca Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy çokluğu ile,
Azınlık Görüşü:
Üye ... karşı görüşü:
“Sorguya konu ihalelere ilişkin sözleşmelerin muhteviyatı itibariyle şöförsüz araç kiralama sözleşmesi olması nedeniyle, 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun 1/A-2 fıkrası nispetinde damga vergisine (binde 1,89) tabi tutulması gerektiğinden kamu zararı oluşmamıştır.”
Üye ... karşı görüşü:
“Kamu zararı oluştuğu görüşüne katılmakla birlikte; Raporda sorgu konusu edilen araç kiralama işlerine ilişkin sözleşme damga vergilerinin binde 9,48 yerine, binde 1,89 oranı üzerinden tahsil edilmesi hususunda; savunmalarda bahsi geçen Vergi Dairesi yazısı doğrultusunda sorumlularca kasıt, kusur veya ihmal olmadan, söz konusu damga vergisi oranı uygulandığından; 5018 sayılı Kanunun “Kamu Zararı” başlıklı 71’inci maddesinde tanımı yapılan kamu zararı unsurları oluşmadığından, Raporda sorumlu tutulan sorumluların sorumluluğu bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, uygulamada yeknesaklığın sağlanmasını teminen Kanuna aykırı mukteza veren taşra birimleri açısından durumun Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına yazılması uygun olur.”
A) Hakediş ödemelerinden damga vergisinin binde 9,48 yerine, binde 1,89 oranı üzerinden kesilmesi.
B) Sözleşme damga vergisinin binde 9,48 yerine, binde 1,89 oranı üzerinden tahsil edilmesi.
A) ... Belediyesi Temizlik İşleri Müdürlüğü tarafından ihalesi yapılan “... ve Araç Kiralanması” ve “... Belediyesi Sınırları İçerisinde Kent Temizliğinde kullanılmak üzere Araç ve İş Makinesi Kiralama” işlerine ilişkin hakediş ödemelerinde, damga vergisi oranının sözleşme fiyatlarıyla yapılan işin KDV hariç bedeline binde 9,48 yerine binde 1,89 oranında uygulandığı görülmüşse de muhasebe yetkilisinin sorumluluğu bulunmamakla beraber, ... TL kamu zararının ... TL’sinin ... tarih ve ... no.lu Muhasebe İşlem Fişi ile ...’nden; ... TL’sinin ... tarih ve ... no.lu Muhasebe İşlem Fişi ile ... San. Tic. Ltd. Şti.-... A.Ş. İş Ortaklığı’ndan tahsil edildiği anlaşıldığından konu hakkında ilişilecek bir husus kalmadığına,
İşbu ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55’inci maddesi uyarınca Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle,
B) … Belediyesi Destek Hizmetleri Müdürlüğü tarafından ihalesi yapılan araç kiralama işlerine ilişkin sözleşme damga vergilerinin binde 9,48 yerine, binde 1,89 oranı üzerinden kesildiği görülmüştür.
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun “Konu” başlıklı 1’inci maddesinde;
“Bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar Damga vergisine tabidir. Bu kanundaki kağıtlar terimi, yazılıp imzalamak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder.”,
“Mükellef’ başlıklı 3’üncü maddesinde;
“Damga Vergisinin mükellefi kağıtları imza edenlerdir. Resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların Damga Vergisini kişiler öder.”,
“Resmi daire” başlıklı 8’inci maddesinde;
“Bu kanunda yazılı resmi daireden maksat, genel ve özel bütçeli idarelerle, il özel idareleri, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları, belediyeler ve köylerdir.”
Denilmektedir.
Kanun’a ekli (1) sayılı tabloda damga vergisine tâbi kâğıtlar sayılmış ve “1.Akitlerle ilgili kâğıtlar” bölümünün A/1’inci fıkrasında, belli bir parayı ihtiva eden sözleşmelerin binde 9,48 oranında damga vergisine tabi olduğu; A/2’nci fıkrasında, kira sözleşmelerinin sözleşme süresine göre kira bedeli üzerinden binde 1,89 oranında damga vergisine tabi olduğu; 15.07.2016 tarih ve 6728 sayılı Kanun ile 488 sayılı Kanuna eklenen A/9’uncu fıkrasında ise, resmî dairelerin mal ve hizmet alımlarına ilişkin yaptıkları ihalelerde, ihaleyi yapan idare ile düzenlenen sözleşmelerin binde 9,48 oranında damga vergisine tabi olduğu belirtilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde ise;
“Hizmet: Bakım ve onarım, taşıma, haberleşme, sigorta, araştırma ve geliştirme, muhasebe, piyasa araştırması ve anket, danışmanlık, tanıtım, basım ve yayım, temizlik, yemek hazırlama ve dağıtım, toplantı, organizasyon, sergileme, koruma ve güvenlik, meslekî eğitim, fotoğraf, film, fikrî ve güzel sanat, bilgisayar sistemlerine yönelik hizmetler ile yazılım hizmetlerini, taşınır ve taşınmaz mal ve hakların kiralanmasını ve benzeri diğer hizmetleri,
İfade eder."
Şeklinde belirtilmiştir.
Anılan hükümlere göre, 488 sayılı Kanun kapsamında yer alan resmi dairelerin mal ve hizmet alımlarına ilişkin yaptıkları ihalelerde, ihaleyi yapan idare tarafından düzenlenen sözleşmelerden binde 9,48 oranında damga vergisi kesilmesi gerekmektedir.
Yapılan incelemede; ... Belediyesince “... Araç Kiralama Hizmeti Alımı”, “Muhtelif İş Makinesi Kiralama Hizmeti” ve “... Belediyesi Sınırları İçerisinde Kent Temizliğinde kullanılmak üzere Araç ve İş Makinesi Kiralama” işlerine ait sözleşme bedellerine binde 9,48 yerine binde 1,89 oranı uygulanarak sözleşme damga vergilerinin eksik tahsil edildiği görülmüştür.
Sorumluların savunmalarında; sorguya konu ihaleler sonucunda imzalanan sözleşmelerin muhteviyatı itibariyle şoförsüz araç kiralama sözleşmeleri olmaları sebebiyle kiralama sözleşmeleri olduğu, bu sebeple toplam kira bedeli üzerinden binde 1,89 oranında damga vergisi kesildiği belirtilmişse de; 4734 sayılı Kanunda yer alan hizmet tanımı çerçevesinde, araç kiralamalarının şoförlü veya şoförsüz şekilde yapılması, işin hizmet alımı niteliğini değiştirmemekte olup, söz konusu işlerin hizmet alımı işleri olduğu; diğer taraftan, idarelerin 4734 sayılı Kanuna göre yapmış oldukları ihaleler sonucunda imzalayacakları sözleşmelerin düzenlenmesi ve uygulanması ile ilgili esas ve usullerin, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu ile düzenlenmesi sebebiyle, 4734 sayılı Kanuna tabi kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ihaleler sonucu imzalanan sözleşmeler, yalnızca iki taraflı irade beyanı ile oluşturulabilecek adi nitelikte sözleşmeler olmayıp, Kamu İhale Kurumu tarafından taslak şeklinde hazırlanmış, yükleniciler ile İdareler arasında imzalanması öngörülmüş, ihale mevzuatında özel olarak düzenlenmiş sözleşmeler olması sebebiyle söz konusu şoförsüz araç kiralama hizmet alımı sözleşmelerinin kira sözleşmesi olarak değerlendirilerek sözleşme damga vergilerinin binde 1,89 oranında hesaplanması mümkün görülmemektedir.
Konu sorumluluk yönünden değerlendirildiğinde;
5018 sayılı Kanunun “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32’nci ve “Giderin gerçekleştirilmesi” başlıklı 33’üncü maddelerinde, ödeme emri belgesini düzenlemekle görevlendirilmiş gerçekleştirme görevlisinin, düzenlediği belge ile birlikte harcama sürecindeki diğer belgelerin doğruluğundan ve mevzuata uygunluğundan harcama yetkilisi ile birlikte sorumlu tutulması gerektiği belirtildiğinden, ödeme evrakı üzerinde imzası bulunan gerçekleştirme görevlileri ve harcama yetkililerinin sorumluluğu bulunmaktadır.
Diğer taraftan, 5018 sayılı Kanunun “Muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisin yetki ve sorumlulukları” başlıklı 61’inci maddesinde; muhasebe yetkilisi, ödeme aşamasında, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde yetkililerin imzasını, ödemeye ilişkin ilgili mevzuatında sayılan belgelerin tamam olmasını, maddi hata bulunup bulunmadığını, hak sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri kontrol etmekle yükümlü olması sebebiyle, ... tarih ve ... no.lu ödeme emri belgesinde harcama yetkilisinin imzası bulunmadığından, söz konusu ödeme emri belgesi dışında muhasebe yetkilisinin sorumluluğu bulunmamaktadır.
Bu itibarla; … Belediyesince yapılan araç kiralama işlerine ilişkin sözleşme damga vergilerinin binde 9,48 yerine, binde 1,89 oranı üzerinden tahsil edilmesi sonucu oluşan ... TL kamu zararından;
... TL’sinin Harcama Yetkilisi (Des. Hiz. Müd.) ... ve Gerçekleştirme Görevlisi (Büro Per.) ...’na,
... TL’nin Harcama Yetkilisi (Des. Hiz. Müd.) ... ve Gerçekleştirme Görevlisi (İd. ve Mali İşler Şefi) ...’ya,
... TL’sinin Gerçekleştirme Görevlisi (İdari İşler Şefi) ... ve Muhasebe Yetkilisi (Mali Hiz. Müd.) ...’e,
Müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53’üncü maddesi gereği işleyecek faizleriyle birlikte ödettirilmesine,
İşbu ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55'inci maddesi uyarınca Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy çokluğu ile,
Azınlık Görüşü:
Üye ... karşı görüşü:
“Sorguya konu ihalelere ilişkin sözleşmelerin muhteviyatı itibariyle şöförsüz araç kiralama sözleşmesi olması nedeniyle, 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun 1/A-2 fıkrası nispetinde damga vergisine (binde 1,89) tabi tutulması gerektiğinden kamu zararı oluşmamıştır.”
Üye ... karşı görüşü:
“Kamu zararı oluştuğu görüşüne katılmakla birlikte; Raporda sorgu konusu edilen araç kiralama işlerine ilişkin sözleşme damga vergilerinin binde 9,48 yerine, binde 1,89 oranı üzerinden tahsil edilmesi hususunda; savunmalarda bahsi geçen Vergi Dairesi yazısı doğrultusunda sorumlularca kasıt, kusur veya ihmal olmadan, söz konusu damga vergisi oranı uygulandığından; 5018 sayılı Kanunun “Kamu Zararı” başlıklı 71’inci maddesinde tanımı yapılan kamu zararı unsurları oluşmadığından, Raporda sorumlu tutulan sorumluların sorumluluğu bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, uygulamada yeknesaklığın sağlanmasını teminen Kanuna aykırı mukteza veren taşra birimleri açısından durumun Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına yazılması uygun olur.”
Kararla ilgili sorunuz mu var?