Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 7. Daire Kararı
Karar Tarihi:
6/9/2022
Karar No:
Yok
Esas No:
524
KARAR
SOSYAL DENGE
İdare ile yetkili sendika arasında akdedilen sosyal denge sözleşmesine istinaden ödenen sosyal denge tazminatlarının ilgili mevzuatıyla belirlenen tavan tutarı aştığı ve söz konusu ödemeler yönünden kamu zararına sebebiyet verildiği iddiası ile ilgili olarak yapılan incelemede;
4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun “Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması” başlıklı 32’nci maddesi;
“27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15’inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir. Bu sözleşme bu Kanunun uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmaz ve bu kapsamda Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulamaz.
Yapılacak sözleşme, toplu sözleşme dönemi ile sınırlı olarak uygulanır ve sözleşme süresi hiçbir şekilde izleyen mahalli idareler genel seçimi tarihini geçemez. Mahalli idareler genel seçim tarihini izleyen üç ay içerisinde de toplu sözleşme dönemiyle sınırlı olmak üzere sözleşme yapılabilir. Bu sözleşmeye dayanılarak yapılan ödemeler kazanılmış hak sayılmaz.
İlgili mahalli idarenin; vadesi geçmiş vergi, sosyal güvenlik primi ile Hazine Müsteşarlığına olan borç toplamının gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde onunu aşması, ödeme süresi geçtiği halde ödenmemiş aylık ve ücret borcu bulunması veya gerçekleşen en son yıla ilişkin toplam personel giderinin, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin belediyelerde yüzde otuzunu, il özel idaresinde yüzde yirmibeşini aşması hallerinde bu madde kapsamında sözleşme yapılamaz. Sözleşmenin yapılmasından sonra bu koşulların oluşması durumunda mevcut sözleşme kendiliğinden hükümsüz kalır.”,
375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Ek 15’inci maddesi;
“(Ek: 4/4/2012-6289/33 md.)Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir. Sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir.”
hükümlerini içermektedir.
2020-2021 yılları için yapılan Toplu Sözleşme görüşme süreci sonunda, taraflar arasında toplu sözleşme imzalanamamış ve Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulmuştur. 4688 sayılı Kanun’un 34’üncü maddesinin altıncı fıkrası uyarınca, Kurul kararları kesin ve toplu sözleşme hükmündedir.
2020 ve 2021 yılları kamu görevlilerinin geneline ve hizmet kollarına yönelik mali ve sosyal haklara ilişkin 28.08.2019 tarihli ve 2019/1 no.lu Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı’nın “Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Mali ve Sosyal Haklar” başlıklı dördüncü bölümünün “Sosyal denge tazminatı” başlıklı 1’inci maddesinde;
“Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine, 4688 sayılı Kanunun 32 nci maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dâhil) %100’üdür. Sosyal denge tazminatının verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilir.”,
“Sosyal denge tazminatı süre uzatımı” başlıklı 6’ncı maddesinde ise;
“(1) 4688 sayılı Kanunun geçici 14 üncü maddesinde yer alan “31/12/2015” ibaresi “31/12/2021” şeklinde uygulanır.
(2) Bu hüküm çerçevesinde yapılacak ödeme tutarı hiçbir şekilde 1 inci maddede yer alan sosyal denge tazminatı oranı ile belirlenecek tutarı aşamaz.”
düzenlemeleri yer almaktadır.
Yukarıda yer alan yasal düzenlemeler değerlendirildiğinde görüleceği üzere, 4688 sayılı Kanun’un 32’nci maddesine göre, 375 sayılı KHK’nin Ek 15’inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında, Toplu Sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sosyal denge sözleşmesi yapılabilecektir.
375 sayılı KHK’nin Ek 15’inci maddesinde ise, sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarının, 4688 sayılı Kanun’a göre yapılan Toplu Sözleşme’de belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında yapılabilecek sözleşmeyle belirleneceği belirtilmiştir.
4688 sayılı Kanun uyarınca, 2020 ve 2021 yılları kamu görevlilerinin geneline ve hizmet kollarına yönelik mali ve sosyal haklara ilişkin Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı’nın “Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Mali ve Sosyal Haklar” başlıklı dördüncü bölümünün “Sosyal denge tazminatı” başlıklı 1’inci maddesinin (1) numaralı fıkrasında sosyal denge tazminatının aylık tavan tutarı en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dâhil) %100’ü olarak belirlenir iken; “Sosyal denge tazminatı süre uzatımı” başlıklı 6’ncı maddesinin (2) numaralı fıkrasında, yapılacak ödeme tutarının, hiçbir şekilde 1’inci maddede yer alan sosyal denge tazminatı oranı ile belirlenecek tutarı aşamayacağı belirtilmiştir. Bir başka ifadeyle, İdareler tarafından personeline ödenebilecek sosyal denge tazminatı en yüksek Devlet memuru aylığının %100’ünü aşamayacaktır.
Yukarıda belirtilen yasal düzenlemelerden de görüleceği üzere, sosyal denge sözleşmesinde düzenlenen tazminatın tutarı; görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre belirlenebilecek, ancak, mevzuatında belirtilen tavan tutarı, yani en yüksek Devlet memuru aylığının %100’ünü aşamayacaktır.
İdarenin sosyal denge tazminatı ödemelerinin incelenmesi neticesinde; sosyal denge sözleşmesinin mevzuatında belirtilen şekliyle düzenlenmediği ve personelin tazminat tavan tutarının mevzuatına göre tespit edilmediği; İdare tarafından 2020 yılında bazı personele ödenen sosyal denge tazminat tutarlarının tespitinde yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine aykırı olarak Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı’nda yer alan tavan tutarın aşıldığı tespit edilmiştir.
Şöyle ki:
2020 yılında geçerli olacak yeni sosyal denge sözleşmesi için ... Belediye Başkanlığı ile Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası (TÜM BEL-SEN) arasında uzlaşı sürecinin uzaması ve sözleşmenin imzalanamaması nedeniyle, İdare ile yetkili sendika arasında daha önce akdedilen ve 01.01.2018-31.03.2019 tarihleri arasında geçerli olan sosyal denge sözleşmesi, söz konusu Sözleşmenin “Toplu İş Sözleşmesinin Yürütülmesi” başlıklı 7’inci maddesinde yer alan;
“…
d) Yeni Toplu İş Sözleşme imzalanıncaya kadar eski sözleşmenin tüm hükümleri geçerlidir…”
hükmüne dayanılarak 2020 yılının ilk 8 ayında İdare tarafından uygulanmaya devam edilmiş ve personele ödemeler gerçekleştirilmiştir.
Bu Sözleşmenin “Mali Haklar” başlıklı 22’nci maddesinde;
“Sözleşme gereği her ayın maaş günü Ünvanlı, Unvansız her Memur ve Sözleşmeli Personele; 01.01.2018 — 31.03.2019 (15 ay boyunca) tarihleri arasında net olarak 1.400,00.TL maaş ile birlikte ödenir.
Ayrıca İşveren, Ramazan ve Kurban Bayramlarında bulunduğu dönem içinde ödenen 1.400,00.TL ikramiyeyi net olarak öder.
İşveren, İşçi ve Emekçilerin Birlik, Dayanışma ve Mücadele günü olan 1 Mayıs’da aynı şekilde bulunduğu dönem içinde 1.400,00.TL ikramiye net olarak ödenir.
İşveren, 8 Mart Dünya Kadınlar Gününde denge ücretinini yarısı kadar 700,00 TL ikramiye net olarak ödenir.
İşveren, Eğitim yardımı olarak aynı şekilde tüm çalışanlara eşit olarak bulunduğu dönem Eylül ayı içinde 1.400,00. TL ikramiye net olarak ödenir.
İşveren, Yılbaşında da aynı şekilde bulunduğu dönem içinde 1.400,00.TL ikramiye net olarak ödenir.
Engelli personele yılda bir defaya mahsus olmak üzere 1.400,00.TL ikramiye net olarak ödenir.
İş bu sözleşmenin imzalandığı tarihten bitim tarihine kadar emekliliğe hak kazanmış yada kazanacak olanlar sözleşmenin imza tarihinden itibaren 2 ay içerisinde başvuranlar 25.000,00.TL. emeklilik ikramiyesinden faydalanır.
…
5393 sayılı Belediye yasasının 49.maddesine tabi sözleşmeli olarak çalışan personele mali hakların yarısı ödenir.
Çalışan Memur Personelin engelli çocuğu olması ve bunu raporla belgelemesi (en az %50 engelli) olması durumunda yılda bir defa ya mahsus olmak üzere denge ücreti kadar ikramiye net olarak ödenir.
Başkanlık Makamının onayı alınmak şartıyla; 657 sayılı yasa’ya tabi olan Tüm Personele çalışma saatleri dışında görev yaptıkları her saat için, 15,00.TL ek ödeme yapılır. Bu süre kesinlikle yılda 240 saati geçemez…”
Hükümleri yer almaktadır.
Daha sonrasında 02.12.2020 tarihinde İdare ve yetkili sendika arasında geçmişe etkili olarak 01.04.2019-31.12.2020 tarihlerini kapsayan sosyal denge sözleşmesi imzalanmıştır. Söz konusu Sözleşmenin “Mali Haklar” başlıklı 22’nci maddesinde;
“Sözleşme gereği her ayın maaş günü ünvanlı, unvansız her memur ve sözleşmeli personele;
• 01.04.2019 - 31.12.2020 (21 ay boyunca) tarihleri arasında net olarak 1.300,00.TL maaş ile birlikte ödenir.
• Ayrıca İşveren;
• Ramazan ve Kurban Bayramlarında bulunduğu dönem içinde 1.300,00.TL ikramiyeyi net olarak öder.
• 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nde 1.3000,00.TL ikramiyeyi net olarak öder.
• İşçi ve Emekçilerin Birlik, Dayanışma ve Mücadele günü olan 1 Mayıs’ta bulunduğu dönem içinde 1300,00. TL ikramiyeyi net olarak öder.
• Dinlenme yardımı olarak, tüm çalışanlara Haziran ayı içinde 1.300,00. TL ikramiyeyi net olarak öder.
• Eğitim yardımı olarak tüm çalışanlara Eylül ayı içinde 1.300,00.TL ikramiyeyi net olarak öder.
• Yakacak ve giyim yardımı olarak Ekim ayın içinde 1.300,00. TL ikramiyeyi net olarak öder.
• Yılbaşında aynı şekilde bulunduğu dönem içinde 1.300,00.TL ikramiyeyi net olarak öder.
• Engelli personele yılda bir defaya mahsus olmak üzere 1.300,00.TL ikramiye net olarak öder.
• İş bu sözleşmenin imzalandığı tarihten bitim tarihine kadar emekliliğe hak kazanmış ya da kazanacak olanlar sözleşmenin imza tarihinden itibaren 2 ay içerisinde başvuranlar 30.000,00.TL emeklilik ikramiyesinden faydalanır…
• 5393 sayılı Belediye yasasının 49’uncu maddesine tabi sözleşmeli olarak çalışan personele mali hakların yansı ödenir.
• Çalışan memur personelin engelli çocuğu olması ve bunu raporla belgelemesi (en az %50 engelli) olması durumunda yılda bir defa ya mahsus olmak üzere sosyal denge ücreti kadar ikramiye net olarak ödenir.
• Başkanlık Makamının onayı alınmak şartıyla; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olan tüm personele çalışma saatleri dışında görev yaptıkları her saat için, 15,00. TL ek ödeme yapılır. Bu süre kesinlikle yılda 240 saati geçemez…”
Hükümlerine yer verilmiştir.
İdare tarafından 2020 yılının ilk 8 ayında, 01.01.2018-31.03.2019 tarihleri arasını kapsayan sosyal denge sözleşmesine istinaden yapılan ödemeler, geçmişe etkili olarak yeni yapılan ve 01.04.2019-31.12.2020 tarihlerini kapsayan sosyal denge sözleşmesi hükümleri baz alınarak personelden kesinti (net olarak 1.400 TL’den 1300 TL’ye düşürülen sosyal denge kalemleri) veya personele ek ödeme (yeni ihdas edilen dinlenme, yakacak ve giyim yardımı ile 8 mart ikramiyesi) yapılarak düzeltilmiştir. 2020 yılının son 4 ayı için öncelikle İdare tarafından sosyal denge tazminatı ödemeleri durdurulmuş, daha sonrasında ise 02.12.2020 tarihinde İdare ve yetkili sendika arasında geçmişe etkili olarak 01.04.2019-31.12.2020 tarihlerini kapsayan son sözleşme imzalanmış ve 2020 yılının son 4 ayı için ödemeler doğrudan bu sözleşme hükümlerine göre gerçekleştirilmiştir.
Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı’na göre 2020 yılında ödenebilecek sosyal denge tazminatı tavan tutarları; 2020 yılının ilk altı ayı için 1.387,58 TL, ikinci altı ayı için 1.467,38 TL’dir (Söz konusu tavan tutarlar en yüksek devlet memuru aylığının, ek gösterge dâhil, %100’üdür). Dolayısıyla, 2020 yılında bazı Belediye personeline ödenen sosyal denge tazminatlarının yasal sınırın üzerinde olduğu ve buna bağlı olarak da 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Kamu Zararı” başlıklı 71’inci maddesinde yer alan,
“Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.
Kamu zararının belirlenmesinde;
…
g) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,
Esas alınır.” hükmü uyarınca, sosyal denge sözleşmesinin yürürlükteki mevzuata uygun kurulmamasından dolayı ortaya çıkan fazla ödemeler mevzuatında öngörülmeyen ödemeler olduğundan, kamu zararına neden olunduğu anlaşılmıştır.
2020 yılının ilk 8 ayı için daha önce yapılmış ödemelerden net olarak düşülecek 100 TL’ler (brüt rakamı aylık vergi dilimine göre değişmektedir), 2020 yılı içerisinde, yine yeni sözleşme ile ihdas edilen ve eski sözleşmede yer almayan dinlenme ile yakacak ve giyim yardımı kalemleri ile diğer bazı sosyal denge kalemlerinin personel lehine tahakkuk ettirilmesi neticesinde oluşan personelin alacaklarından mahsup edilerek gerçekleştirilmiştir. Ancak İdare tarafından gerçekleştirilen kesintilere rağmen yapılan sosyal denge tazminatı ödemeleri yasal tavanı aşmaktadır. Dolayısıyla kamu zararı tablosu söz konusu kesintiler ve ihdas edilen yeni kalemler dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Ayrıca, Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı’ndaki tavan tutarlar, brüt tutarlar olup kamu zararı hesaplaması da brüt tutarlar üzerinden yapılmıştır.
Bu itibarla; İdare personeline mevzuata aykırı olarak tavan tutarların üzerinde sosyal denge tazminatı ödenmesi suretiyle sebep olunan ve hesabı kamu zararı hesap tablolarında gösterilen toplam … TL kamu zararının sorumlularına ödettirilmesine oy birliğiyle,
Sorumluluğun değerlendirilmesi:
Sözleşmeyi imzalayan Belediye Başkanı …’nun sorumluluğu:
5018 sayılı Kanun’un “Üst yöneticiler” başlıklı 11’inci maddesinin ikinci fıkrasında; “Üst yöneticiler, idarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve kanunlar ile Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; mahallî idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar.” hükmüne yer verilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 38’inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, “Belediye teşkilâtının en üst amiri olarak belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek, belediyenin hak ve menfaatlerini korumak” belediye başkanının görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
4688 sayılı Kanun’un “Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması” başlıklı 32’nci maddesinde yer alan “27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15’inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir.” hükmü uyarınca belediyelerde sosyal denge sözleşmesini imzalamaya münhasıran Belediye Başkanı yetkili kılınmıştır.
Bu doğrultuda, mevzuat ile belirlenen tavan tutarı aşan tutarlarda sosyal denge ödenmesine ilişkin sözleşmeyi imzalayan Belediye Başkanı …’nun kamu zararından sorumluluğunun bulunduğuna oy birliğiyle,
Sözleşmeyi imzalayan diğer görevlilerin sorumluluğu:
2020 yılının ilk 8 ayında, İdare ile yetkili sendika arasında daha önce akdedilen ve 01.01.2018-31.03.2019 tarihleri arasında geçerli olan sosyal denge sözleşmesi hükümlerine göre sosyal denge ödemeleri gerçekleştirilmiştir. Daha sonrasında 02.12.2020 tarihinde İdare ve yetkili sendika arasında geçmişe etkili olarak 01.04.2019-31.12.2020 tarihlerini kapsayan sosyal denge sözleşmesi imzalanmış ve ilk 8 ayda öncek sözleşmeye göre yapılan ödemeler yeni sözleşme hükümleri baz alınarak personelden kesinti veya personele ek ödeme yapılarak düzeltilmiştir.
2020 yılının son 4 ayı için ise; öncelikle İdare tarafından sosyal denge tazminatı ödemeleri durdurulmuş, daha sonrasında ise yeni sözleşme hüküleri doğrultusunda ödemeler gerçekleştirilmiştir.
2020 yılında yapılan sosyal denge ödemelerine esas sözleşme, yukarıda açıklandığı üzere yılın ilk 8 ayı için 01.01.2018-31.03.2019 tarihleri arasında geçerli olan ve Belediye Başkanı … ile birlikte … (Başkan Yardımcısı), … (İnsan Kayn. ve Eğit. Müdürü), … (İşletme Müdürü) ve … (Hukuk İşleri Müdürü) tarafından imzalanan sözleşmedir. Yılın son 4 ayı için ise 01.04.2019-31.12.2020 tarihleri arasında geçerli olan ve Belediye Başkanı … ile birlikte … (Başkan Yardımcısı), … (Sağlık İşleri Md.) ve …. (Kültür ve Sosyal İşler Md.) tarafından imzalanan sözleşmedir.
4688 sayılı Kanun’un 32’inci maddesinde sözleşme yapma yetkisi münhasıran belediye başkanına verilmiş olduğundan, sözleşmede imzası bulunan diğer kişiler … (Başkan Yardımcısı), … (İnsan Kayn. ve Eğit. Müdürü), .. (İşletme Müdürü), … (Hukuk İşleri Müdürü), … (Başkan Yardımcısı), … (Sağlık İşleri Md.) ve … (Kültür ve Sosyal İşler Md.)’nun sorumluluğunun bulunmadığına Üye …’ün karşı oyu ve oy çokluğuyla,
Harcama Yetkilileri ve Gerçekleştirme Görevlilerinin sorumluluğu:
5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun; “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32’nci maddesi;
“…
Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun ve diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.”
Aynı Kanun’un “Giderin gerçekleştirilmesi” başlıklı 33’üncü maddesi;
“…
Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.
…
Gerçekleştirme görevlileri, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar.” hükümlerini içermektedir.
Sayıştay Genel Kurulunun 14.06.2007 tarihli ve 5189-1 no.lu Kararı’nda, harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin, giderin gerçekleştirilmesi ve harcamanın yapılması süreçlerinde, yapılacak olan giderin mevzuat hükümlerine uygun olduğunu kontrol etmekle yükümlü olduğu ifade edilmiştir.
Bu doğrultuda, mevzuat ile belirlenen tavan tutarı aşan tutarlarda sosyal denge ödenmesinden doğan kamu zararından Harcama Yetkilileri ve Gerçekleştirme Görevlilerinin de sorumluluğunun bulunduğuna Daire Başkanı … ve …’ün karşı oyları ve oy çokluğuyla,
Özet olarak;
- Belediye Başkanı …’nun sorumlu olduğuna oy birliğiyle,
- Sözleşmeyi imzalayan diğer görevlilerin sorumlu olmadığına oy çokluğuyla,
- Harcama Yetkilileri ve Gerçekleştirme Görevlilerinin sorumlu olduğuna oy çokluğuyla,
Netice itibariyle de;
İdarenin personeline, mevzautta belirlenen tavan tutarı aşan sosyal denge ödemesi yapılması suretiyle oluşan ve ayrıntısı aşağıdaki hesap tablosunda gösterilen toplam … TL kamu zararının; sorumlulara
müştereken ve mütelsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53’üncü maddesi gereğince hüküm tarihinden itibaren işleyecek faizleri ile ödettirilmesine, anılan Kanun’un 55’inci maddesi uyarınca işbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere karar verildi.
Azınlık Görüşleri:
(Daire Başkanı …’in sorumluluğa ilişkin farklı görüşü: 4688 sayılı Kanun’un 32’inci maddesinde sözleşme yapma yetkisi münhasıran belediye başkanına verilmiş olduğundan, sözleşmede imzası bulunan diğer kişilerin sorumluluğu bulunmamaktadır.
Usulünce imzalanarak yürürlüğe girmiş sosyal denge sözleşmesinde belirlenen tutarları ödedikleri için, 5018 sayılı Kanun’un 32’nci ve 33’üncü maddeleri uyarınca Harcama Yetkilileri ile Gerçekleştirme Görevlilerinin de sorumlulukları bulunmamaktadır.
Dolayısıyla … TL kamu zararının münferiden Belediye Başkanı ….’na ödettirilmesi yönünde karar verilmesi gerekir.
Üye …’ün sorumluluğa ilişkin farklı görüşü: Sözleşmeye uygun yapılan sosyal denge tazminatı ödemeleri neticesinde kamu zararının oluşması, sözleşme hükümlerinin kanuna aykırı olmasının doğrudan sonucudur. Dolayısıyla sosyal denge tazminatı sözleşmesinde Belediye adına imzası bulunan Belediye Başkanı ile birlikte yukarıda adı geçen diğer kişilerin de bu sözleşmenin uygulanması neticesinde oluşan kamu zararından sorumlulukları bulunmaktadır. Ancak usulünce imzalanarak yürürlüğe girmiş ve hukuken geçerli olan sosyal denge sözleşmesinde belirlenen tutarları ödedikleri için, 5018 sayılı Kanun’un 32’nci ve 33’üncü maddeleri uyarınca Harcama Yetkilileri ile Gerçekleştirme Görevlilerinin sorumlulukları bulunmamaktadır.
Bu itibarla toplam … TL kamu zararının Belediye Başkanı … ile sözleşmede imzası bulunan diğer görevlilere müştereken ve müteselsilen ödettirilmesi yönünde karar verilmesi gerekir.)
İdare ile yetkili sendika arasında akdedilen sosyal denge sözleşmesine istinaden ödenen sosyal denge tazminatlarının ilgili mevzuatıyla belirlenen tavan tutarı aştığı ve söz konusu ödemeler yönünden kamu zararına sebebiyet verildiği iddiası ile ilgili olarak yapılan incelemede;
4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun “Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması” başlıklı 32’nci maddesi;
“27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15’inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir. Bu sözleşme bu Kanunun uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmaz ve bu kapsamda Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulamaz.
Yapılacak sözleşme, toplu sözleşme dönemi ile sınırlı olarak uygulanır ve sözleşme süresi hiçbir şekilde izleyen mahalli idareler genel seçimi tarihini geçemez. Mahalli idareler genel seçim tarihini izleyen üç ay içerisinde de toplu sözleşme dönemiyle sınırlı olmak üzere sözleşme yapılabilir. Bu sözleşmeye dayanılarak yapılan ödemeler kazanılmış hak sayılmaz.
İlgili mahalli idarenin; vadesi geçmiş vergi, sosyal güvenlik primi ile Hazine Müsteşarlığına olan borç toplamının gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde onunu aşması, ödeme süresi geçtiği halde ödenmemiş aylık ve ücret borcu bulunması veya gerçekleşen en son yıla ilişkin toplam personel giderinin, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin belediyelerde yüzde otuzunu, il özel idaresinde yüzde yirmibeşini aşması hallerinde bu madde kapsamında sözleşme yapılamaz. Sözleşmenin yapılmasından sonra bu koşulların oluşması durumunda mevcut sözleşme kendiliğinden hükümsüz kalır.”,
375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Ek 15’inci maddesi;
“(Ek: 4/4/2012-6289/33 md.)Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir. Sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir.”
hükümlerini içermektedir.
2020-2021 yılları için yapılan Toplu Sözleşme görüşme süreci sonunda, taraflar arasında toplu sözleşme imzalanamamış ve Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulmuştur. 4688 sayılı Kanun’un 34’üncü maddesinin altıncı fıkrası uyarınca, Kurul kararları kesin ve toplu sözleşme hükmündedir.
2020 ve 2021 yılları kamu görevlilerinin geneline ve hizmet kollarına yönelik mali ve sosyal haklara ilişkin 28.08.2019 tarihli ve 2019/1 no.lu Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı’nın “Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Mali ve Sosyal Haklar” başlıklı dördüncü bölümünün “Sosyal denge tazminatı” başlıklı 1’inci maddesinde;
“Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine, 4688 sayılı Kanunun 32 nci maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dâhil) %100’üdür. Sosyal denge tazminatının verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilir.”,
“Sosyal denge tazminatı süre uzatımı” başlıklı 6’ncı maddesinde ise;
“(1) 4688 sayılı Kanunun geçici 14 üncü maddesinde yer alan “31/12/2015” ibaresi “31/12/2021” şeklinde uygulanır.
(2) Bu hüküm çerçevesinde yapılacak ödeme tutarı hiçbir şekilde 1 inci maddede yer alan sosyal denge tazminatı oranı ile belirlenecek tutarı aşamaz.”
düzenlemeleri yer almaktadır.
Yukarıda yer alan yasal düzenlemeler değerlendirildiğinde görüleceği üzere, 4688 sayılı Kanun’un 32’nci maddesine göre, 375 sayılı KHK’nin Ek 15’inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında, Toplu Sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sosyal denge sözleşmesi yapılabilecektir.
375 sayılı KHK’nin Ek 15’inci maddesinde ise, sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarının, 4688 sayılı Kanun’a göre yapılan Toplu Sözleşme’de belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında yapılabilecek sözleşmeyle belirleneceği belirtilmiştir.
4688 sayılı Kanun uyarınca, 2020 ve 2021 yılları kamu görevlilerinin geneline ve hizmet kollarına yönelik mali ve sosyal haklara ilişkin Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı’nın “Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Mali ve Sosyal Haklar” başlıklı dördüncü bölümünün “Sosyal denge tazminatı” başlıklı 1’inci maddesinin (1) numaralı fıkrasında sosyal denge tazminatının aylık tavan tutarı en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dâhil) %100’ü olarak belirlenir iken; “Sosyal denge tazminatı süre uzatımı” başlıklı 6’ncı maddesinin (2) numaralı fıkrasında, yapılacak ödeme tutarının, hiçbir şekilde 1’inci maddede yer alan sosyal denge tazminatı oranı ile belirlenecek tutarı aşamayacağı belirtilmiştir. Bir başka ifadeyle, İdareler tarafından personeline ödenebilecek sosyal denge tazminatı en yüksek Devlet memuru aylığının %100’ünü aşamayacaktır.
Yukarıda belirtilen yasal düzenlemelerden de görüleceği üzere, sosyal denge sözleşmesinde düzenlenen tazminatın tutarı; görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre belirlenebilecek, ancak, mevzuatında belirtilen tavan tutarı, yani en yüksek Devlet memuru aylığının %100’ünü aşamayacaktır.
İdarenin sosyal denge tazminatı ödemelerinin incelenmesi neticesinde; sosyal denge sözleşmesinin mevzuatında belirtilen şekliyle düzenlenmediği ve personelin tazminat tavan tutarının mevzuatına göre tespit edilmediği; İdare tarafından 2020 yılında bazı personele ödenen sosyal denge tazminat tutarlarının tespitinde yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine aykırı olarak Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı’nda yer alan tavan tutarın aşıldığı tespit edilmiştir.
Şöyle ki:
2020 yılında geçerli olacak yeni sosyal denge sözleşmesi için ... Belediye Başkanlığı ile Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası (TÜM BEL-SEN) arasında uzlaşı sürecinin uzaması ve sözleşmenin imzalanamaması nedeniyle, İdare ile yetkili sendika arasında daha önce akdedilen ve 01.01.2018-31.03.2019 tarihleri arasında geçerli olan sosyal denge sözleşmesi, söz konusu Sözleşmenin “Toplu İş Sözleşmesinin Yürütülmesi” başlıklı 7’inci maddesinde yer alan;
“…
d) Yeni Toplu İş Sözleşme imzalanıncaya kadar eski sözleşmenin tüm hükümleri geçerlidir…”
hükmüne dayanılarak 2020 yılının ilk 8 ayında İdare tarafından uygulanmaya devam edilmiş ve personele ödemeler gerçekleştirilmiştir.
Bu Sözleşmenin “Mali Haklar” başlıklı 22’nci maddesinde;
“Sözleşme gereği her ayın maaş günü Ünvanlı, Unvansız her Memur ve Sözleşmeli Personele; 01.01.2018 — 31.03.2019 (15 ay boyunca) tarihleri arasında net olarak 1.400,00.TL maaş ile birlikte ödenir.
Ayrıca İşveren, Ramazan ve Kurban Bayramlarında bulunduğu dönem içinde ödenen 1.400,00.TL ikramiyeyi net olarak öder.
İşveren, İşçi ve Emekçilerin Birlik, Dayanışma ve Mücadele günü olan 1 Mayıs’da aynı şekilde bulunduğu dönem içinde 1.400,00.TL ikramiye net olarak ödenir.
İşveren, 8 Mart Dünya Kadınlar Gününde denge ücretinini yarısı kadar 700,00 TL ikramiye net olarak ödenir.
İşveren, Eğitim yardımı olarak aynı şekilde tüm çalışanlara eşit olarak bulunduğu dönem Eylül ayı içinde 1.400,00. TL ikramiye net olarak ödenir.
İşveren, Yılbaşında da aynı şekilde bulunduğu dönem içinde 1.400,00.TL ikramiye net olarak ödenir.
Engelli personele yılda bir defaya mahsus olmak üzere 1.400,00.TL ikramiye net olarak ödenir.
İş bu sözleşmenin imzalandığı tarihten bitim tarihine kadar emekliliğe hak kazanmış yada kazanacak olanlar sözleşmenin imza tarihinden itibaren 2 ay içerisinde başvuranlar 25.000,00.TL. emeklilik ikramiyesinden faydalanır.
…
5393 sayılı Belediye yasasının 49.maddesine tabi sözleşmeli olarak çalışan personele mali hakların yarısı ödenir.
Çalışan Memur Personelin engelli çocuğu olması ve bunu raporla belgelemesi (en az %50 engelli) olması durumunda yılda bir defa ya mahsus olmak üzere denge ücreti kadar ikramiye net olarak ödenir.
Başkanlık Makamının onayı alınmak şartıyla; 657 sayılı yasa’ya tabi olan Tüm Personele çalışma saatleri dışında görev yaptıkları her saat için, 15,00.TL ek ödeme yapılır. Bu süre kesinlikle yılda 240 saati geçemez…”
Hükümleri yer almaktadır.
Daha sonrasında 02.12.2020 tarihinde İdare ve yetkili sendika arasında geçmişe etkili olarak 01.04.2019-31.12.2020 tarihlerini kapsayan sosyal denge sözleşmesi imzalanmıştır. Söz konusu Sözleşmenin “Mali Haklar” başlıklı 22’nci maddesinde;
“Sözleşme gereği her ayın maaş günü ünvanlı, unvansız her memur ve sözleşmeli personele;
• 01.04.2019 - 31.12.2020 (21 ay boyunca) tarihleri arasında net olarak 1.300,00.TL maaş ile birlikte ödenir.
• Ayrıca İşveren;
• Ramazan ve Kurban Bayramlarında bulunduğu dönem içinde 1.300,00.TL ikramiyeyi net olarak öder.
• 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nde 1.3000,00.TL ikramiyeyi net olarak öder.
• İşçi ve Emekçilerin Birlik, Dayanışma ve Mücadele günü olan 1 Mayıs’ta bulunduğu dönem içinde 1300,00. TL ikramiyeyi net olarak öder.
• Dinlenme yardımı olarak, tüm çalışanlara Haziran ayı içinde 1.300,00. TL ikramiyeyi net olarak öder.
• Eğitim yardımı olarak tüm çalışanlara Eylül ayı içinde 1.300,00.TL ikramiyeyi net olarak öder.
• Yakacak ve giyim yardımı olarak Ekim ayın içinde 1.300,00. TL ikramiyeyi net olarak öder.
• Yılbaşında aynı şekilde bulunduğu dönem içinde 1.300,00.TL ikramiyeyi net olarak öder.
• Engelli personele yılda bir defaya mahsus olmak üzere 1.300,00.TL ikramiye net olarak öder.
• İş bu sözleşmenin imzalandığı tarihten bitim tarihine kadar emekliliğe hak kazanmış ya da kazanacak olanlar sözleşmenin imza tarihinden itibaren 2 ay içerisinde başvuranlar 30.000,00.TL emeklilik ikramiyesinden faydalanır…
• 5393 sayılı Belediye yasasının 49’uncu maddesine tabi sözleşmeli olarak çalışan personele mali hakların yansı ödenir.
• Çalışan memur personelin engelli çocuğu olması ve bunu raporla belgelemesi (en az %50 engelli) olması durumunda yılda bir defa ya mahsus olmak üzere sosyal denge ücreti kadar ikramiye net olarak ödenir.
• Başkanlık Makamının onayı alınmak şartıyla; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olan tüm personele çalışma saatleri dışında görev yaptıkları her saat için, 15,00. TL ek ödeme yapılır. Bu süre kesinlikle yılda 240 saati geçemez…”
Hükümlerine yer verilmiştir.
İdare tarafından 2020 yılının ilk 8 ayında, 01.01.2018-31.03.2019 tarihleri arasını kapsayan sosyal denge sözleşmesine istinaden yapılan ödemeler, geçmişe etkili olarak yeni yapılan ve 01.04.2019-31.12.2020 tarihlerini kapsayan sosyal denge sözleşmesi hükümleri baz alınarak personelden kesinti (net olarak 1.400 TL’den 1300 TL’ye düşürülen sosyal denge kalemleri) veya personele ek ödeme (yeni ihdas edilen dinlenme, yakacak ve giyim yardımı ile 8 mart ikramiyesi) yapılarak düzeltilmiştir. 2020 yılının son 4 ayı için öncelikle İdare tarafından sosyal denge tazminatı ödemeleri durdurulmuş, daha sonrasında ise 02.12.2020 tarihinde İdare ve yetkili sendika arasında geçmişe etkili olarak 01.04.2019-31.12.2020 tarihlerini kapsayan son sözleşme imzalanmış ve 2020 yılının son 4 ayı için ödemeler doğrudan bu sözleşme hükümlerine göre gerçekleştirilmiştir.
Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı’na göre 2020 yılında ödenebilecek sosyal denge tazminatı tavan tutarları; 2020 yılının ilk altı ayı için 1.387,58 TL, ikinci altı ayı için 1.467,38 TL’dir (Söz konusu tavan tutarlar en yüksek devlet memuru aylığının, ek gösterge dâhil, %100’üdür). Dolayısıyla, 2020 yılında bazı Belediye personeline ödenen sosyal denge tazminatlarının yasal sınırın üzerinde olduğu ve buna bağlı olarak da 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Kamu Zararı” başlıklı 71’inci maddesinde yer alan,
“Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.
Kamu zararının belirlenmesinde;
…
g) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,
Esas alınır.” hükmü uyarınca, sosyal denge sözleşmesinin yürürlükteki mevzuata uygun kurulmamasından dolayı ortaya çıkan fazla ödemeler mevzuatında öngörülmeyen ödemeler olduğundan, kamu zararına neden olunduğu anlaşılmıştır.
2020 yılının ilk 8 ayı için daha önce yapılmış ödemelerden net olarak düşülecek 100 TL’ler (brüt rakamı aylık vergi dilimine göre değişmektedir), 2020 yılı içerisinde, yine yeni sözleşme ile ihdas edilen ve eski sözleşmede yer almayan dinlenme ile yakacak ve giyim yardımı kalemleri ile diğer bazı sosyal denge kalemlerinin personel lehine tahakkuk ettirilmesi neticesinde oluşan personelin alacaklarından mahsup edilerek gerçekleştirilmiştir. Ancak İdare tarafından gerçekleştirilen kesintilere rağmen yapılan sosyal denge tazminatı ödemeleri yasal tavanı aşmaktadır. Dolayısıyla kamu zararı tablosu söz konusu kesintiler ve ihdas edilen yeni kalemler dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Ayrıca, Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı’ndaki tavan tutarlar, brüt tutarlar olup kamu zararı hesaplaması da brüt tutarlar üzerinden yapılmıştır.
Bu itibarla; İdare personeline mevzuata aykırı olarak tavan tutarların üzerinde sosyal denge tazminatı ödenmesi suretiyle sebep olunan ve hesabı kamu zararı hesap tablolarında gösterilen toplam … TL kamu zararının sorumlularına ödettirilmesine oy birliğiyle,
Sorumluluğun değerlendirilmesi:
Sözleşmeyi imzalayan Belediye Başkanı …’nun sorumluluğu:
5018 sayılı Kanun’un “Üst yöneticiler” başlıklı 11’inci maddesinin ikinci fıkrasında; “Üst yöneticiler, idarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve kanunlar ile Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; mahallî idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar.” hükmüne yer verilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 38’inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, “Belediye teşkilâtının en üst amiri olarak belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek, belediyenin hak ve menfaatlerini korumak” belediye başkanının görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
4688 sayılı Kanun’un “Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması” başlıklı 32’nci maddesinde yer alan “27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15’inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir.” hükmü uyarınca belediyelerde sosyal denge sözleşmesini imzalamaya münhasıran Belediye Başkanı yetkili kılınmıştır.
Bu doğrultuda, mevzuat ile belirlenen tavan tutarı aşan tutarlarda sosyal denge ödenmesine ilişkin sözleşmeyi imzalayan Belediye Başkanı …’nun kamu zararından sorumluluğunun bulunduğuna oy birliğiyle,
Sözleşmeyi imzalayan diğer görevlilerin sorumluluğu:
2020 yılının ilk 8 ayında, İdare ile yetkili sendika arasında daha önce akdedilen ve 01.01.2018-31.03.2019 tarihleri arasında geçerli olan sosyal denge sözleşmesi hükümlerine göre sosyal denge ödemeleri gerçekleştirilmiştir. Daha sonrasında 02.12.2020 tarihinde İdare ve yetkili sendika arasında geçmişe etkili olarak 01.04.2019-31.12.2020 tarihlerini kapsayan sosyal denge sözleşmesi imzalanmış ve ilk 8 ayda öncek sözleşmeye göre yapılan ödemeler yeni sözleşme hükümleri baz alınarak personelden kesinti veya personele ek ödeme yapılarak düzeltilmiştir.
2020 yılının son 4 ayı için ise; öncelikle İdare tarafından sosyal denge tazminatı ödemeleri durdurulmuş, daha sonrasında ise yeni sözleşme hüküleri doğrultusunda ödemeler gerçekleştirilmiştir.
2020 yılında yapılan sosyal denge ödemelerine esas sözleşme, yukarıda açıklandığı üzere yılın ilk 8 ayı için 01.01.2018-31.03.2019 tarihleri arasında geçerli olan ve Belediye Başkanı … ile birlikte … (Başkan Yardımcısı), … (İnsan Kayn. ve Eğit. Müdürü), … (İşletme Müdürü) ve … (Hukuk İşleri Müdürü) tarafından imzalanan sözleşmedir. Yılın son 4 ayı için ise 01.04.2019-31.12.2020 tarihleri arasında geçerli olan ve Belediye Başkanı … ile birlikte … (Başkan Yardımcısı), … (Sağlık İşleri Md.) ve …. (Kültür ve Sosyal İşler Md.) tarafından imzalanan sözleşmedir.
4688 sayılı Kanun’un 32’inci maddesinde sözleşme yapma yetkisi münhasıran belediye başkanına verilmiş olduğundan, sözleşmede imzası bulunan diğer kişiler … (Başkan Yardımcısı), … (İnsan Kayn. ve Eğit. Müdürü), .. (İşletme Müdürü), … (Hukuk İşleri Müdürü), … (Başkan Yardımcısı), … (Sağlık İşleri Md.) ve … (Kültür ve Sosyal İşler Md.)’nun sorumluluğunun bulunmadığına Üye …’ün karşı oyu ve oy çokluğuyla,
Harcama Yetkilileri ve Gerçekleştirme Görevlilerinin sorumluluğu:
5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun; “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32’nci maddesi;
“…
Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun ve diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.”
Aynı Kanun’un “Giderin gerçekleştirilmesi” başlıklı 33’üncü maddesi;
“…
Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.
…
Gerçekleştirme görevlileri, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar.” hükümlerini içermektedir.
Sayıştay Genel Kurulunun 14.06.2007 tarihli ve 5189-1 no.lu Kararı’nda, harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin, giderin gerçekleştirilmesi ve harcamanın yapılması süreçlerinde, yapılacak olan giderin mevzuat hükümlerine uygun olduğunu kontrol etmekle yükümlü olduğu ifade edilmiştir.
Bu doğrultuda, mevzuat ile belirlenen tavan tutarı aşan tutarlarda sosyal denge ödenmesinden doğan kamu zararından Harcama Yetkilileri ve Gerçekleştirme Görevlilerinin de sorumluluğunun bulunduğuna Daire Başkanı … ve …’ün karşı oyları ve oy çokluğuyla,
Özet olarak;
- Belediye Başkanı …’nun sorumlu olduğuna oy birliğiyle,
- Sözleşmeyi imzalayan diğer görevlilerin sorumlu olmadığına oy çokluğuyla,
- Harcama Yetkilileri ve Gerçekleştirme Görevlilerinin sorumlu olduğuna oy çokluğuyla,
Netice itibariyle de;
İdarenin personeline, mevzautta belirlenen tavan tutarı aşan sosyal denge ödemesi yapılması suretiyle oluşan ve ayrıntısı aşağıdaki hesap tablosunda gösterilen toplam … TL kamu zararının; sorumlulara
müştereken ve mütelsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53’üncü maddesi gereğince hüküm tarihinden itibaren işleyecek faizleri ile ödettirilmesine, anılan Kanun’un 55’inci maddesi uyarınca işbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere karar verildi.
Azınlık Görüşleri:
(Daire Başkanı …’in sorumluluğa ilişkin farklı görüşü: 4688 sayılı Kanun’un 32’inci maddesinde sözleşme yapma yetkisi münhasıran belediye başkanına verilmiş olduğundan, sözleşmede imzası bulunan diğer kişilerin sorumluluğu bulunmamaktadır.
Usulünce imzalanarak yürürlüğe girmiş sosyal denge sözleşmesinde belirlenen tutarları ödedikleri için, 5018 sayılı Kanun’un 32’nci ve 33’üncü maddeleri uyarınca Harcama Yetkilileri ile Gerçekleştirme Görevlilerinin de sorumlulukları bulunmamaktadır.
Dolayısıyla … TL kamu zararının münferiden Belediye Başkanı ….’na ödettirilmesi yönünde karar verilmesi gerekir.
Üye …’ün sorumluluğa ilişkin farklı görüşü: Sözleşmeye uygun yapılan sosyal denge tazminatı ödemeleri neticesinde kamu zararının oluşması, sözleşme hükümlerinin kanuna aykırı olmasının doğrudan sonucudur. Dolayısıyla sosyal denge tazminatı sözleşmesinde Belediye adına imzası bulunan Belediye Başkanı ile birlikte yukarıda adı geçen diğer kişilerin de bu sözleşmenin uygulanması neticesinde oluşan kamu zararından sorumlulukları bulunmaktadır. Ancak usulünce imzalanarak yürürlüğe girmiş ve hukuken geçerli olan sosyal denge sözleşmesinde belirlenen tutarları ödedikleri için, 5018 sayılı Kanun’un 32’nci ve 33’üncü maddeleri uyarınca Harcama Yetkilileri ile Gerçekleştirme Görevlilerinin sorumlulukları bulunmamaktadır.
Bu itibarla toplam … TL kamu zararının Belediye Başkanı … ile sözleşmede imzası bulunan diğer görevlilere müştereken ve müteselsilen ödettirilmesi yönünde karar verilmesi gerekir.)
Kararla ilgili sorunuz mu var?