Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 1. Daire Kararı
Karar Tarihi:
2/9/2023
Karar No:
76
Esas No:
10891
KARAR
Sosyal denge tazminatı
… Belediye Başkanlığı ile … Sendikası arasında … tarihinde imzalanan ve … tarihinden itibaren geçerli olan, Sosyal Denge Sözleşmesi’ne istinaden meclis üyeleri arasından seçilip Belediye Başkan Yardımcısı olarak görevlendirilen … ve …’e 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15’inci maddesine aykırı olarak sosyal denge tazminatı ödenmesi nedeniyle … TL kamu zararı oluştuğu ve sorgu üzerine bunun tahsil edildiği belirtilmektedir.
26.11.2022 tarihli ve 32025 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7421 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 10’uncu maddesi ile 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’na eklenen Geçici 16’ncı maddesinde;
“Konusu suç teşkil etmemek kaydıyla; bu maddenin yürürlük tarihine kadar bu Kanun veya 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi hükümlerine aykırı olarak sosyal denge tazminatı ödediği tespit edilen il özel idareleri, belediyeler, büyükşehir belediyeleri ve bağlı kuruluşları ile bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinin yetkili veya görevli olan sorumluları hakkında yapılan bu ödemeler nedeniyle idari veya mali yargılama ve takibat yapılamaz; başlamış olanlar işlemden kaldırılır.”
hükmü yer almaktadır.
Söz konusu hüküm uyarınca, sosyal denge tazminatı ödemeleri nedeniyle idari veya mali yargılama ve takibat yapılamayacak olması, başlamış olanların ise işlemden kaldırılması gerekmektedir.
Her ne kadar memur olmayan belediye başkanlarının kapsamda değerlendirilemeyeceği, dolayısıyla onlara yapılan sosyal denge ödemelerinin bu düzenleme kapsamında yer almaması gerektiği söylenebilirse de, söz konusu kanunun genel gerekçesinde “mahalli idarelerin; mevzuat hükümlerine aykırı olarak ödedikleri sosyal denge tazminatları” denilerek genel bir çerçeve çizildiği, Meclis Plan Bütçe Komisyonu Raporunda da düzenleme ile ilgili olarak “Sosyal denge tazminatının personele verilmesi noktasında bazı belirsizliklerin ortaya çıktığı, buna bağlı olarak yasal dayanağı olmamasına rağmen bazı belediye ve il özel idarelerinde tazminattan yararlanabilecek personel arasında yer almayan görevlilere sosyal denge tazminatı ödemesi yapılarak kamu zararına neden olunduğu, bu kapsamda mevzuattan kaynaklı ortaya çıkan belirsizliklerin giderilerek yeni aykırılıkların meydana gelmesinin önüne geçilmesi gerektiği” denilerek yasal dayanağı olmamasına rağmen tazminattan yararlanabilecek personel arasında yer almayan görevlilere, örneğin memur olmayan belediye başkan yardımcılarına yapılan ödemelerin de kapsama alınması iradesinin ortaya konduğu göz önünde bulundurularak, konunun işlemden kaldırılmasına oy çokluğuyla karar verildi.
Karşı Oy Gerekçesi:
Üye …’in karşı oy gerekçesi:
4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun “Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması” başlıklı 32 nci maddesinde;
“27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir. …” denilmektedir.
375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin ek 15 inci maddesinde ise;
“Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir. Sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir.” hükmü bulunmaktadır.
Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2020 ve 2021 yıllarını kapsayan 5. Dönem Toplu Sözleşme’de ödenebilecek sosyal denge tazminatının aylık tavan tutarı en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dâhil) %100’ü olarak belirlenmiştir.
Belediye ile yetkili sendika arasında imzalanarak yürürlüğe konulan sosyal denge sözleşmesinde Belediye başkan yardımcılarına sosyal denge tazminatı ödeneceği hüküm altına alınmıştır. Memur olmayan, meclis üyeleri arasından görevlendirilen Belediye başkan yardımcılarına yapılan bu ödemeler, sosyal denge tazminatı kapsamında yapılabilecek ödemelerden olmadığından 26.11.2022 tarih ve 32025 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7421 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 10 uncu maddesinde yer alan sosyal denge affı kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.
375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Ek 15’inci maddesinde, belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebileceği; sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarının, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenebileceği ifade edilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Norm kadro ve personel istihdamı” başlıklı 49’uncu maddesinde; belediyelerde belediye meclis üyelerinin belediye başkanının onayı ile belediye başkan yardımcısı olarak görevlendirilebileceği, bu şekilde görevlendirilen meclis üyelerine belediye başkanına verilen ödeneğin 2/3’ünü aşmamak üzere belediye meclisi tarafından belirlenen aylık ödeneğin verileceği ve kendilerinin taleplerine göre bir sosyal güvenlik kurumu ile ilişkilendirilebileceği, ancak yapılan görevlendirmenin, memuriyete geçiş, sözleşmeli veya işçi statüsünde çalışma dahil ilgililer açısından herhangi bir hak teşkil etmeyeceği ve yapılan görevlendirmenin belediye meclisinin görev süresini aşmayacağı hükme bağlanmıştır.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri uyarınca, meclis üyeleri içinden görevlendirilen başkan yardımcılarının belediyenin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlisi kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmadığından bu kişilere sosyal denge tazminatı ödenmesi de mümkün değildir.
Bu nedenle mevzuat gereğince yapılması mümkün olmayan sosyal denge tazminatı ödemesi yapılması sonucu oluşan … TL kamu zararı tahsil edildiğinden ilişilecek husus kalmadığına karar verilmesi gerekir.
… Belediye Başkanlığı ile … Sendikası arasında … tarihinde imzalanan ve … tarihinden itibaren geçerli olan, Sosyal Denge Sözleşmesi’ne istinaden meclis üyeleri arasından seçilip Belediye Başkan Yardımcısı olarak görevlendirilen … ve …’e 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15’inci maddesine aykırı olarak sosyal denge tazminatı ödenmesi nedeniyle … TL kamu zararı oluştuğu ve sorgu üzerine bunun tahsil edildiği belirtilmektedir.
26.11.2022 tarihli ve 32025 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7421 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 10’uncu maddesi ile 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’na eklenen Geçici 16’ncı maddesinde;
“Konusu suç teşkil etmemek kaydıyla; bu maddenin yürürlük tarihine kadar bu Kanun veya 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi hükümlerine aykırı olarak sosyal denge tazminatı ödediği tespit edilen il özel idareleri, belediyeler, büyükşehir belediyeleri ve bağlı kuruluşları ile bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinin yetkili veya görevli olan sorumluları hakkında yapılan bu ödemeler nedeniyle idari veya mali yargılama ve takibat yapılamaz; başlamış olanlar işlemden kaldırılır.”
hükmü yer almaktadır.
Söz konusu hüküm uyarınca, sosyal denge tazminatı ödemeleri nedeniyle idari veya mali yargılama ve takibat yapılamayacak olması, başlamış olanların ise işlemden kaldırılması gerekmektedir.
Her ne kadar memur olmayan belediye başkanlarının kapsamda değerlendirilemeyeceği, dolayısıyla onlara yapılan sosyal denge ödemelerinin bu düzenleme kapsamında yer almaması gerektiği söylenebilirse de, söz konusu kanunun genel gerekçesinde “mahalli idarelerin; mevzuat hükümlerine aykırı olarak ödedikleri sosyal denge tazminatları” denilerek genel bir çerçeve çizildiği, Meclis Plan Bütçe Komisyonu Raporunda da düzenleme ile ilgili olarak “Sosyal denge tazminatının personele verilmesi noktasında bazı belirsizliklerin ortaya çıktığı, buna bağlı olarak yasal dayanağı olmamasına rağmen bazı belediye ve il özel idarelerinde tazminattan yararlanabilecek personel arasında yer almayan görevlilere sosyal denge tazminatı ödemesi yapılarak kamu zararına neden olunduğu, bu kapsamda mevzuattan kaynaklı ortaya çıkan belirsizliklerin giderilerek yeni aykırılıkların meydana gelmesinin önüne geçilmesi gerektiği” denilerek yasal dayanağı olmamasına rağmen tazminattan yararlanabilecek personel arasında yer almayan görevlilere, örneğin memur olmayan belediye başkan yardımcılarına yapılan ödemelerin de kapsama alınması iradesinin ortaya konduğu göz önünde bulundurularak, konunun işlemden kaldırılmasına oy çokluğuyla karar verildi.
Karşı Oy Gerekçesi:
Üye …’in karşı oy gerekçesi:
4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun “Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması” başlıklı 32 nci maddesinde;
“27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir. …” denilmektedir.
375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin ek 15 inci maddesinde ise;
“Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir. Sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir.” hükmü bulunmaktadır.
Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2020 ve 2021 yıllarını kapsayan 5. Dönem Toplu Sözleşme’de ödenebilecek sosyal denge tazminatının aylık tavan tutarı en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dâhil) %100’ü olarak belirlenmiştir.
Belediye ile yetkili sendika arasında imzalanarak yürürlüğe konulan sosyal denge sözleşmesinde Belediye başkan yardımcılarına sosyal denge tazminatı ödeneceği hüküm altına alınmıştır. Memur olmayan, meclis üyeleri arasından görevlendirilen Belediye başkan yardımcılarına yapılan bu ödemeler, sosyal denge tazminatı kapsamında yapılabilecek ödemelerden olmadığından 26.11.2022 tarih ve 32025 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7421 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 10 uncu maddesinde yer alan sosyal denge affı kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.
375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Ek 15’inci maddesinde, belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebileceği; sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarının, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenebileceği ifade edilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Norm kadro ve personel istihdamı” başlıklı 49’uncu maddesinde; belediyelerde belediye meclis üyelerinin belediye başkanının onayı ile belediye başkan yardımcısı olarak görevlendirilebileceği, bu şekilde görevlendirilen meclis üyelerine belediye başkanına verilen ödeneğin 2/3’ünü aşmamak üzere belediye meclisi tarafından belirlenen aylık ödeneğin verileceği ve kendilerinin taleplerine göre bir sosyal güvenlik kurumu ile ilişkilendirilebileceği, ancak yapılan görevlendirmenin, memuriyete geçiş, sözleşmeli veya işçi statüsünde çalışma dahil ilgililer açısından herhangi bir hak teşkil etmeyeceği ve yapılan görevlendirmenin belediye meclisinin görev süresini aşmayacağı hükme bağlanmıştır.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri uyarınca, meclis üyeleri içinden görevlendirilen başkan yardımcılarının belediyenin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlisi kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmadığından bu kişilere sosyal denge tazminatı ödenmesi de mümkün değildir.
Bu nedenle mevzuat gereğince yapılması mümkün olmayan sosyal denge tazminatı ödemesi yapılması sonucu oluşan … TL kamu zararı tahsil edildiğinden ilişilecek husus kalmadığına karar verilmesi gerekir.
Kararla ilgili sorunuz mu var?