Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 5. Daire Kararı
Karar Tarihi:
6/8/2023
Karar No:
147
Esas No:
611
KARAR
Reaktif enerji bedelleri
………………….. Eğitim ve Araştırma Hastanesinde elektrik kompanzasyon sistemlerinin güç takibinin yapılmaması sonucu Hastanenin elektrik faturalarına tahakkuk ettirilen reaktif enerji bedellerinin ödenmesi ve söz konusu tutarların Hastanenin elektrik sistemlerinin bakım onarımı için hizmet alımı yapılan firmaya rücu edilmemesi suretiyle ……………………… TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak,
Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği’nin 4’üncü maddesinin (v) fıkrasında reaktif güç kavramı; “Elektrik akımının gerilime göre 90 derece faz farklı, iş görmeyen ve kVAr birimi ile ölçülen gücü” olarak tanımlanmıştır.
Aynı maddede reaktif enerji kavramı “Reaktif gücün zamanla çarpımından elde edilen ve kVArh birimi ile ölçülen enerji” olarak tanımlanmıştır.
Elektrik Piyasası Dağıtım Yönetmeliğinin “Bağlantı Gücünün Aşılmasını İzleme Faaliyeti” başlıklı 27’nci maddesinde;
“Kullanıcı; bağlantı anlaşmasında yer alan güç sınırını aşamaz. Dağıtım şirketi; kullanıcının bağlantı noktasındaki aktif ve reaktif güçlerin, bağlantı anlaşmasında yer alan sınırlar içinde kalıp kalmadığını izleme hakkına sahiptir. Bağlantı güç sınırlarını aşan kullanıcıya, dağıtım şirketi tarafından Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde bağlantı anlaşmasında düzenlenmiş bulunan yaptırımlar uygulanır.”
denilmektedir.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 31.12.2015 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan ve 5999-3 sayılı “Dağıtım Lisansı Sahibi Tüzel Kişiler ve Görevli Tedarik Şirketlerinin Tarife Uygulamalarına İlişkin Usul ve Esaslar” başlıklı Kararı'nın 10’uncu maddesinin (ç) bendinde reaktif enerji bedeli kavramı;
“Dağıtım sistemi kullanıcılarından reaktif enerji uygulamasına tabi olanlar için 13’üncü maddede reaktif enerjiye ilişkin olarak belirlenen sınırların aşılması halinde ve bu Usul ve Esaslarda belirtilen şartlar dahilinde uygulanan bedeldir.”
şeklinde açıklanmıştır.
Aynı Karar'ın “Reaktif Enerji Tarifesi” başlıklı bölümünde;
“Madde 13- (1) Mesken aboneleri, aydınlatma aboneleri, tek fazla beslenen aboneler, bağlantı gücü 9 (dokuz) kw’a (dahil) kadar olan aboneler ile sisteme enerji veren üreticilere veriş yönünde 16 ncı maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen durumlarda reaktif enerji tarifesi uygulanmaz.
(2) Yukarıda belirtilenler dışında, tüm dağıtım sistemi kullanıcıları ile sisteme enerji veren üreticilere çekiş yönünde 16 ncı maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen durumlarda aşağıdaki şartlar dahilinde reaktif enerji tarifesi uygulanır. Ancak kullanıcıya ait kompanzasyon tesisinde arıza sonucu oluşan ihlalin yılda (takvim yılı) bir kez olması halinde reaktif enerji bedeli faturalamada dikkate alınmaz. Reaktif enerji ölçüm sistemleri dağıtım şirketi tarafından tesis edilir. Reaktif enerji ölçüm sistemi tesis edilmemiş kullanıcılara reaktif enerji bedeli uygulanmaz.
(3) Kurulu gücü 50 kVA’nın altında olan müşteriler, çektikleri aktif enerji miktarının yüzde otuzüçünü aşan şekilde reaktif enerji tüketmeleri veya aktif enerji miktarının yüzde yirmisini aşan şekilde kapasitif reaktif enerji vermeleri halinde; kurulu gücü 50 kVA ve üstünde olanlar ise, çektikleri aktif enerji miktarının yüzde yirmisini aşan şekilde endüktif reaktif enerji tüketmeleri veya aktif enerji miktarının yüzde onbeşini aşan şekilde sisteme kapasitif reaktif enerji vermeleri halinde, reaktif enerji tüketim bedeli ödemekle yükümlüdür.
(4) Endüktif reaktif enerjiye ilişkin oranların aşılmaması halinde reaktif enerji bedelialınmaz. Bu sınır aşılırsa, çekilen reaktif enerjinin tamamına (endüktif sayaçta ölçülen değer) reaktif enerji tarifesi uygulanır.
(5) Kapasitif reaktif enerjiye ilişkin oranların aşılmaması halinde reaktif enerji bedeli alınmaz. Bu sınır aşılırsa, sisteme verilen reaktif (kapasitif sayaçta ölçülen değer) enerjinin tamamına reaktif enerji tarifesi uygulanır.
(6) Endüktif ve kapasitif reaktif sınırların ikisini birden aşan müşteriye, endüktif reaktif ve kapasitif reaktif sayaçlardan en yüksek değeri kaydeden sayaç değerinin tamamına reaktif enerji tarifesi uygulanır.”
hususları ifade edilmiştir.
Hastanenin; yüklenicisi ………………….. İnş. San ve Tic. A.Ş. olan teknik bakım onarım işinin Teknik Şartnamesi’nin “Elektrik Sistemleri ve Kompanzasyon Bakım ve Onarımı” başlıklı 13’üncü bölümünde;
“Yüklenici trafo ve kompanzasyon sisteminin rutin kontrolünü, ölçümlerini ve her türlü bakımını yapmakla yükümlüdür. Kompanzasyon sisteminde oluşan arıza veya sorunları anında raporlandırıp idareye sunmak ve gerekli önlemleri ivedi almakla yükümlüdür. Kompanzasyon sisteminin çalışmaması veya arızası sonucunda İdareye gelebilecek reaktif bedel cezaları yüklenici tarafından karşılanacaktır. Kompanzasyon sistemlerinin takip edilmemesi halinde ilgili elektrik kurumunca hastane elektrik faturalarına tahakkuk ettirilen reaktif bedeller yüklenici hak edişinden kesilecektir.” denilmektedir.
Yukarıda yer verilen hükümlerden; reaktif enerji sınırlarının aşılması durumunda tedarikçi elektrik firması tarafından tüketiciye reaktif enerji bedeli yansıtılacağı ve kompanzasyon tesisinde arıza sonucu reaktif güç ihlali oluşması durumunda yılda bir kez ile sınırlı olmak üzere reaktif enerji bedelinin faturalamada dikkate alınmayacağı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla idareler tarafından reaktif güç değerlerinin devamlı olarak takip edilmesi, kompanzasyon sisteminin bakım onarımlarının yaptırılarak arıza sonucu reaktif bedel yansıması halinde yıl içinde bir defayla sınırlı olmak üzere durumu tedarikçi firmaya ileterek reaktif bedelin iptalini sağlaması gerekmektedir.
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda;
Elektrik faturalarına reaktif enerji bedellerinin tahakkuk ettirildiği, Hastanece kompanzasyon sistemlerinin güç takibinin yapılmadığı, yıl içinde oluşan ilk reaktif enerji bedelinin elektrik tedarik şirketine başvurmak suretiyle iadesinin sağlanmaması nedeniyle İdarece kamu zararına neden olunduğu anlaşılmış ise de;
Sorumlu savunmalarında;
Hastane’nin eski ……………………… yerleşkesinin ..... yılı Mart ayından başlayarak pandeminin de aciliyetiyle Ağustos ayı sonuna kadar peyderpey taşındığı, ..... yılının Ağustos ayında …………………. yerleşkesindeki kompanzasyon panolarının revize edildiği, buranın bir bölümüne İl Sağlık Müdürlüğünün bazı birimlerinin yerleştiği, ………………….. ek binasına ait elektrik faturalarına yansıyan ……………….. TL tutarındaki reaktif bedel ücretlerinin, teknik bakım onarım işini üstlenen ………………. Yönetim Hizmetleri İnş. San. ve Tic. A.Ş. firmasına rücu edildiği ve dekontların ekte sunulduğu, Yeni Hastane binası olan ………………. yerleşkesinin elektrik faturalarına yansıyan 2021-3/2021-4/2021-5 ve 2021-6 dönemlerindeki …………….. TL ve ………………. TL reaktif enerji bedelinin Yüklenici ……………….. Tic. A.Ş. tarafından Hastanenin döner sermaye banka hesabına yatırıldığı ifade edilmiştir.
Bu kapsamda, Pandemi dönemine tekabül eden taşınma sürecinde, fazla ödemeye mahal verilmemesi ve kamu kaynaklarının etkin kullanılması adına eski Hastane yerleşkesinin elektrik sistemlerine ilişkin bakım hizmeti alınmadığı, yüz yıllık tarihi olan eski binada bu nedenle reaktif enerji bedellerinin ortaya çıktığı anlaşıldığından oluşan reaktif bedellere ilişkin sorumlu savunmalarının kabulü gerekmektedir.
Bu itibarla, …………………. Eğitim ve Araştırma Hastanesinde elektrik kompanzasyon sistemlerinin güç takibinin yapılmaması sonucu Hastanenin elektrik faturalarına tahakkuk ettirilen reaktif enerji bedellerinin ödenmesi ve söz konusu tutarların Hastanenin elektrik sistemlerinin bakım onarımı için hizmet alımı yapılan firmaya rücu edilmemesi ile ilgili ………………….. TL’nin
……………… TL’si, …………… tarih ve …………… no.lu, ……………. tarih ve …………… no.lu yevmiye numaralı muhasebe işlem fişleri ve aynı tarihli banka dekontu ile Ahiz ……………….. Hizmetleri İnş. San. ve Tic. A.Ş. den tahsil edildiğinden ilişilecek husus kalmadığına,
Kalan …………………… TL’si hakkında savunmalarda belirtilen hususlar çerçevesinde ilişilecek husus bulunmadığına,
6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca işbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oybirliğiyle,
Karar verildi.
………………….. Eğitim ve Araştırma Hastanesinde elektrik kompanzasyon sistemlerinin güç takibinin yapılmaması sonucu Hastanenin elektrik faturalarına tahakkuk ettirilen reaktif enerji bedellerinin ödenmesi ve söz konusu tutarların Hastanenin elektrik sistemlerinin bakım onarımı için hizmet alımı yapılan firmaya rücu edilmemesi suretiyle ……………………… TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak,
Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği’nin 4’üncü maddesinin (v) fıkrasında reaktif güç kavramı; “Elektrik akımının gerilime göre 90 derece faz farklı, iş görmeyen ve kVAr birimi ile ölçülen gücü” olarak tanımlanmıştır.
Aynı maddede reaktif enerji kavramı “Reaktif gücün zamanla çarpımından elde edilen ve kVArh birimi ile ölçülen enerji” olarak tanımlanmıştır.
Elektrik Piyasası Dağıtım Yönetmeliğinin “Bağlantı Gücünün Aşılmasını İzleme Faaliyeti” başlıklı 27’nci maddesinde;
“Kullanıcı; bağlantı anlaşmasında yer alan güç sınırını aşamaz. Dağıtım şirketi; kullanıcının bağlantı noktasındaki aktif ve reaktif güçlerin, bağlantı anlaşmasında yer alan sınırlar içinde kalıp kalmadığını izleme hakkına sahiptir. Bağlantı güç sınırlarını aşan kullanıcıya, dağıtım şirketi tarafından Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde bağlantı anlaşmasında düzenlenmiş bulunan yaptırımlar uygulanır.”
denilmektedir.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 31.12.2015 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan ve 5999-3 sayılı “Dağıtım Lisansı Sahibi Tüzel Kişiler ve Görevli Tedarik Şirketlerinin Tarife Uygulamalarına İlişkin Usul ve Esaslar” başlıklı Kararı'nın 10’uncu maddesinin (ç) bendinde reaktif enerji bedeli kavramı;
“Dağıtım sistemi kullanıcılarından reaktif enerji uygulamasına tabi olanlar için 13’üncü maddede reaktif enerjiye ilişkin olarak belirlenen sınırların aşılması halinde ve bu Usul ve Esaslarda belirtilen şartlar dahilinde uygulanan bedeldir.”
şeklinde açıklanmıştır.
Aynı Karar'ın “Reaktif Enerji Tarifesi” başlıklı bölümünde;
“Madde 13- (1) Mesken aboneleri, aydınlatma aboneleri, tek fazla beslenen aboneler, bağlantı gücü 9 (dokuz) kw’a (dahil) kadar olan aboneler ile sisteme enerji veren üreticilere veriş yönünde 16 ncı maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen durumlarda reaktif enerji tarifesi uygulanmaz.
(2) Yukarıda belirtilenler dışında, tüm dağıtım sistemi kullanıcıları ile sisteme enerji veren üreticilere çekiş yönünde 16 ncı maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen durumlarda aşağıdaki şartlar dahilinde reaktif enerji tarifesi uygulanır. Ancak kullanıcıya ait kompanzasyon tesisinde arıza sonucu oluşan ihlalin yılda (takvim yılı) bir kez olması halinde reaktif enerji bedeli faturalamada dikkate alınmaz. Reaktif enerji ölçüm sistemleri dağıtım şirketi tarafından tesis edilir. Reaktif enerji ölçüm sistemi tesis edilmemiş kullanıcılara reaktif enerji bedeli uygulanmaz.
(3) Kurulu gücü 50 kVA’nın altında olan müşteriler, çektikleri aktif enerji miktarının yüzde otuzüçünü aşan şekilde reaktif enerji tüketmeleri veya aktif enerji miktarının yüzde yirmisini aşan şekilde kapasitif reaktif enerji vermeleri halinde; kurulu gücü 50 kVA ve üstünde olanlar ise, çektikleri aktif enerji miktarının yüzde yirmisini aşan şekilde endüktif reaktif enerji tüketmeleri veya aktif enerji miktarının yüzde onbeşini aşan şekilde sisteme kapasitif reaktif enerji vermeleri halinde, reaktif enerji tüketim bedeli ödemekle yükümlüdür.
(4) Endüktif reaktif enerjiye ilişkin oranların aşılmaması halinde reaktif enerji bedelialınmaz. Bu sınır aşılırsa, çekilen reaktif enerjinin tamamına (endüktif sayaçta ölçülen değer) reaktif enerji tarifesi uygulanır.
(5) Kapasitif reaktif enerjiye ilişkin oranların aşılmaması halinde reaktif enerji bedeli alınmaz. Bu sınır aşılırsa, sisteme verilen reaktif (kapasitif sayaçta ölçülen değer) enerjinin tamamına reaktif enerji tarifesi uygulanır.
(6) Endüktif ve kapasitif reaktif sınırların ikisini birden aşan müşteriye, endüktif reaktif ve kapasitif reaktif sayaçlardan en yüksek değeri kaydeden sayaç değerinin tamamına reaktif enerji tarifesi uygulanır.”
hususları ifade edilmiştir.
Hastanenin; yüklenicisi ………………….. İnş. San ve Tic. A.Ş. olan teknik bakım onarım işinin Teknik Şartnamesi’nin “Elektrik Sistemleri ve Kompanzasyon Bakım ve Onarımı” başlıklı 13’üncü bölümünde;
“Yüklenici trafo ve kompanzasyon sisteminin rutin kontrolünü, ölçümlerini ve her türlü bakımını yapmakla yükümlüdür. Kompanzasyon sisteminde oluşan arıza veya sorunları anında raporlandırıp idareye sunmak ve gerekli önlemleri ivedi almakla yükümlüdür. Kompanzasyon sisteminin çalışmaması veya arızası sonucunda İdareye gelebilecek reaktif bedel cezaları yüklenici tarafından karşılanacaktır. Kompanzasyon sistemlerinin takip edilmemesi halinde ilgili elektrik kurumunca hastane elektrik faturalarına tahakkuk ettirilen reaktif bedeller yüklenici hak edişinden kesilecektir.” denilmektedir.
Yukarıda yer verilen hükümlerden; reaktif enerji sınırlarının aşılması durumunda tedarikçi elektrik firması tarafından tüketiciye reaktif enerji bedeli yansıtılacağı ve kompanzasyon tesisinde arıza sonucu reaktif güç ihlali oluşması durumunda yılda bir kez ile sınırlı olmak üzere reaktif enerji bedelinin faturalamada dikkate alınmayacağı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla idareler tarafından reaktif güç değerlerinin devamlı olarak takip edilmesi, kompanzasyon sisteminin bakım onarımlarının yaptırılarak arıza sonucu reaktif bedel yansıması halinde yıl içinde bir defayla sınırlı olmak üzere durumu tedarikçi firmaya ileterek reaktif bedelin iptalini sağlaması gerekmektedir.
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda;
Elektrik faturalarına reaktif enerji bedellerinin tahakkuk ettirildiği, Hastanece kompanzasyon sistemlerinin güç takibinin yapılmadığı, yıl içinde oluşan ilk reaktif enerji bedelinin elektrik tedarik şirketine başvurmak suretiyle iadesinin sağlanmaması nedeniyle İdarece kamu zararına neden olunduğu anlaşılmış ise de;
Sorumlu savunmalarında;
Hastane’nin eski ……………………… yerleşkesinin ..... yılı Mart ayından başlayarak pandeminin de aciliyetiyle Ağustos ayı sonuna kadar peyderpey taşındığı, ..... yılının Ağustos ayında …………………. yerleşkesindeki kompanzasyon panolarının revize edildiği, buranın bir bölümüne İl Sağlık Müdürlüğünün bazı birimlerinin yerleştiği, ………………….. ek binasına ait elektrik faturalarına yansıyan ……………….. TL tutarındaki reaktif bedel ücretlerinin, teknik bakım onarım işini üstlenen ………………. Yönetim Hizmetleri İnş. San. ve Tic. A.Ş. firmasına rücu edildiği ve dekontların ekte sunulduğu, Yeni Hastane binası olan ………………. yerleşkesinin elektrik faturalarına yansıyan 2021-3/2021-4/2021-5 ve 2021-6 dönemlerindeki …………….. TL ve ………………. TL reaktif enerji bedelinin Yüklenici ……………….. Tic. A.Ş. tarafından Hastanenin döner sermaye banka hesabına yatırıldığı ifade edilmiştir.
Bu kapsamda, Pandemi dönemine tekabül eden taşınma sürecinde, fazla ödemeye mahal verilmemesi ve kamu kaynaklarının etkin kullanılması adına eski Hastane yerleşkesinin elektrik sistemlerine ilişkin bakım hizmeti alınmadığı, yüz yıllık tarihi olan eski binada bu nedenle reaktif enerji bedellerinin ortaya çıktığı anlaşıldığından oluşan reaktif bedellere ilişkin sorumlu savunmalarının kabulü gerekmektedir.
Bu itibarla, …………………. Eğitim ve Araştırma Hastanesinde elektrik kompanzasyon sistemlerinin güç takibinin yapılmaması sonucu Hastanenin elektrik faturalarına tahakkuk ettirilen reaktif enerji bedellerinin ödenmesi ve söz konusu tutarların Hastanenin elektrik sistemlerinin bakım onarımı için hizmet alımı yapılan firmaya rücu edilmemesi ile ilgili ………………….. TL’nin
……………… TL’si, …………… tarih ve …………… no.lu, ……………. tarih ve …………… no.lu yevmiye numaralı muhasebe işlem fişleri ve aynı tarihli banka dekontu ile Ahiz ……………….. Hizmetleri İnş. San. ve Tic. A.Ş. den tahsil edildiğinden ilişilecek husus kalmadığına,
Kalan …………………… TL’si hakkında savunmalarda belirtilen hususlar çerçevesinde ilişilecek husus bulunmadığına,
6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca işbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oybirliğiyle,
Karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?