Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 4. Daire Kararı
Karar Tarihi:
2/14/2023
Karar No:
101
Esas No:
298
KARAR
FİYAT FARKININ HATALI HESAPLANMASI
…………. Belediyesi tarafından ihale edilen …………. ihale kayıt numaralı “…………. Hizmet Alımı İşi”ne ilişkin yapılan hakediş ödemelerinde, özel tüketim vergisinde meydana gelen değişikliklerden kaynaklanan fiyat farkı hesaplamalarına ilişkin olarak Kamu İhale Kurulu tarafından yayımlanan 2019/DK.D-48 sayılı kararın hatalı uygulanması hususunun sorgu konusu edildiği görülmüştür.
17 Mayıs 2018 tarih ve 30424 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2018/11818 sayılı Bazı Mallara Uygulanan Özel Tüketim Vergisi Tutarlarının Belirlenmesi Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı’nda 17.05.2018 tarihi itibari ile motorinin yurt içi rafineri çıkış fiyatlarında meydana gelecek artış durumunda, motorinin tabi olduğu ÖTV tutarının söz konusu artış tutarı kadar azaltılarak; yurt içi rafineri çıkış fiyatlarında meydana gelecek azalış durumunda ise motorinin tabi olduğu ÖTV tutarının 17.05.2018 tarihinde uygulanan ÖTV tutarını geçmeyecek şekilde uygulanması gerektiği belirtilmiştir.
Dolayısıyla, 17.05.2018 tarihi itibarıyla, motorin fiyatlarının, uluslararası petrol fiyatlarındaki veya döviz kurlarındaki oynaklık nedeniyle çok sık değişimini önlemek amacıyla, motorin fiyatlarındaki artışların özel tüketim vergisinden karşılanması suretiyle motorinin pompa fiyatının sabit kalmasını sağlamaya yönelik bir sisteme geçilmiştir.
Bunun üzerine, ihale dokümanında fiyat farkı hesaplanacağı belirtilen ve akaryakıt girdisine ilişkin olarak (b1) veya (b3) katsayısı belirlenen hizmet alımı işlerinde, motorinin pompa fiyatı artmadığı ve yüklenici açısından ek külfet meydana gelmediği halde, ilgili katsayılara uygulanan ve Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’da “Yn” olarak ifade edilen “Diğer katı ve sıvı yakıtlar” için belirlenmiş endekste meydana gelen artışlar nedeniyle yüklenicilere yersiz fiyat farkı ödenmesini önlemek için “2018/11818 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Çerçevesinde Özel Tüketim Vergisindeki Değişikliklere Bağlı Fiyat Farkı Uygulaması” gündem konulu, 20.02.2019 tarih ve 2019/DK.D-48 numaralı Kamu İhale Kurulu Kararı yayımlanmıştır.
Kurul Kararı’nın 2 nci maddesinde “Hizmet alımı ile yapım işi sözleşmelerinde, 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının uygulandığı dönem için akaryakıt girdisinin nev’ine uygulanan ÖTV’de meydana gelen değişikliklerden kaynaklanan fiyat farkı hesabının bu Kurul Kararında belirtilen kurallara göre yapılmasına ve Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın 5 inci maddesine göre hesaplanan fiyat farkından bağımsız olarak kesilmesine; hesaplama neticesinde artı değer bulunması halinde herhangi bir işlem tesis edilmemesine” karar verilmiştir.
Karar eki 2018/11818 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Çerçevesinde Özel Tüketim Vergisindeki Değişikliklere Bağlı Fiyat Farkı Uygulaması’nın 1 inci maddesinde;
“…
Sözleşmesinde fiyat farkı hesaplanacağı düzenlenen ve akaryakıt girdisine ilişkin olarak b1 veya b3 katsayısı belirlenen hizmet alımları ile yapım işleri sözleşmelerinde, 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının uygulandığı dönem için akaryakıt girdisinin nev’ine uygulanan ÖTV’de meydana gelen değişikliklerden kaynaklanan fiyat farkı, Fiyat Farkına İlişkin Esasların 5 inci maddesine göre hesaplanan fiyat farkından bağımsız olarak aşağıdaki esaslara göre hesaplanacaktır:
Fö = Fb – F
Fb =(An x B x b x k x D)/S
F = An x B x b x k x ( Pn - 1 )
Pn = Yn/Yo
Fö: ÖTV’de meydana gelen değişikliğin bayi satış fiyatlarında meydana getirdiği değişiklik nedeniyle, Fiyat Farkına İlişkin Esasların 5 inci maddelerine göre hesaplanan fiyat farkından bağımsız olarak hesaplanan fiyat farkını,
Fb: Akaryakıt ürünlerinde bir önceki yıl gerçekleşen piyasa büyüklüklerine göre en büyük işlem hacmine sahip olan ilk sekiz akaryakıt şirketince ilgili akaryakıt ürünü için EPDK'ya bildirilen ve EPDK'nın internet sayfasında yayımlanan İstanbul İli, Avrupa yakası için geçerli bayi satış fiyatları esas alınarak hesaplanan ilgisine göre 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yürürlüğe girdiği tarih veya ihale tarihi ile uygulama tarihi arasındaki fiyat farkını,
F: Fiyat Farkına İlişkin Esaslar dikkate alınarak b1 veya b3 katsayılarına bağlı hesaplanan fiyat farkını,
An: ÖTV’de meydana gelen değişikliğin yürürlüğe girdiği tarih ve sonrasında Fiyat Farkına İlişkin Esasların 5 inci maddelerine göre yapılan fiyat farkı hesabında esas alınan hakediş tutarını,
B: 0,90 sabit katsayısını,
b: Akaryakıtın ağırlık oranını temsil etmek üzere, ilgili yapım işi veya hizmet alımı sözleşmesinde belirtilen sabit katsayıyı (İşin sözleşmesinde akaryakıtın ağırlık oranını temsil eden birden fazla b katsayısı belirlenmiş olması durumunda ÖTV kaynaklı fiyat farkı ödenmesinde ilgili kısma ait b katsayısı kullanılacaktır.),
k: Akaryakıt girdisinin nispi ağırlığını gösteren düzeltme katsayısını (Yapım işi veya hizmet alımı sözleşmesi kapsamında, 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına ekli listede yer alan akaryakıt ürünleri haricinde petrol ürünleri bulunmasına rağmen ihale dokümanında herhangi bir ayrıma gidilmeksizin tek bir b katsayısının belirlendiği durumlarda idarece tespit edilecek olup, aksi halde 1,00 olarak dikkate alınacaktır. İdarece sözleşme bazında ayrı ayrı düzeltme katsayısı belirlenebileceği gibi, benzer nitelikteki işlerde kullanılmak üzere genel bir katsayı da belirlenebilir.),
D: Akaryakıt bayi satış fiyatlarında meydana gelen artış veya azalış tutarını (İhale tarihi 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yürürlüğe girdiği tarih ve öncesinde olan sözleşmelerde, uygulama ayındaki akaryakıt bayi satış fiyatından 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yürürlüğe girdiği tarihte ilan edilen bayi satış fiyatı çıkarılarak bulunacaktır. İhale tarihi 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yürürlüğe girdiği tarihten sonra olan sözleşmelerde ise, uygulama ayındaki akaryakıt bayi satış fiyatından ihale tarihinde ilan edilen bayi satış fiyatı çıkarılarak bulunacaktır.),
S: İhale tarihinde ilan edilen bayi satış fiyatını,
Pn: Katı ve sıvı yakıtlara ilişkin fiyat farkı katsayısını,
Yo: İhale dokümanında katı ve sıvı yakıtlar için belirlenen ve Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 19, 19.1 ve 19.2 numaralı endekslerden; ihale tarihi 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yürürlüğe girdiği tarih ve öncesinde olan sözleşmelerde, 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yürürlüğe girdiği 2018 yılı Mayıs ayına ait endeksi, ihale tarihi 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yürürlüğe girdiği tarihten sonra olan sözleşmelerde ise ihale tarihinin içinde bulunduğu aya ait endeksi,
Yn: İhale dokümanında katı ve sıvı yakıtlar için belirlenen ve Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 19, 19.1 ve 19.2 numaralı endekslerden; uygulama ayına ait endeksi,
İfade eder.” açıklamaları yer almaktadır.
Yapılan incelemede, yukarıda anılan Kurul Kararı çerçevesinde yapılan fiyat farkı hesaplamalarında, katı ve sıvı yakıtlar için belirlenen ve Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan uygulama ayı endeksi (Yn) olarak her bir hakediş dönemi için 2020 yılının Nisan ayına ait endeksin esas alındığı görülmüştür. Son 4 yılın en düşük endeks değeri olan 2020 yılının Nisan ayına ait endeksin (464,07) sabit bir katsayı gibi kullanılması sonucunda (Yn) endeksi tüm hakedişlerde (Yo) endeksinden düşük kalmış, (F)’nin sürekli negatif, (Fö)’nün ise her daim artı değerli olarak hesaplanması nedeniyle herhangi bir işlem tesis edilmemiştir. Dolayısıyla gerekli kesintilerin yapılmaması sonucu fiyat farkının olması gerekenin üzerinde hesaplanmasına neden olunmuştur.
Bu itibarla, yapılan hatalı fiyat farkı hesaplaması sonucu …………. TL kamu zararına sebebiyet verilmiş ise de; bu tutarın …………. tarih ve …………. sayılı ödeme emri ekinde yer alan …………. no.lu hakedişten kesinti yapılmak suretiyle tahsil edildiği anlaşıldığından konu hakkında ilişik kalmadığına,
6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55 inci maddesi uyarınca işbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere,
Oy birliğiyle,
Karar verildi.
…………. Belediyesi tarafından ihale edilen …………. ihale kayıt numaralı “…………. Hizmet Alımı İşi”ne ilişkin yapılan hakediş ödemelerinde, özel tüketim vergisinde meydana gelen değişikliklerden kaynaklanan fiyat farkı hesaplamalarına ilişkin olarak Kamu İhale Kurulu tarafından yayımlanan 2019/DK.D-48 sayılı kararın hatalı uygulanması hususunun sorgu konusu edildiği görülmüştür.
17 Mayıs 2018 tarih ve 30424 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2018/11818 sayılı Bazı Mallara Uygulanan Özel Tüketim Vergisi Tutarlarının Belirlenmesi Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı’nda 17.05.2018 tarihi itibari ile motorinin yurt içi rafineri çıkış fiyatlarında meydana gelecek artış durumunda, motorinin tabi olduğu ÖTV tutarının söz konusu artış tutarı kadar azaltılarak; yurt içi rafineri çıkış fiyatlarında meydana gelecek azalış durumunda ise motorinin tabi olduğu ÖTV tutarının 17.05.2018 tarihinde uygulanan ÖTV tutarını geçmeyecek şekilde uygulanması gerektiği belirtilmiştir.
Dolayısıyla, 17.05.2018 tarihi itibarıyla, motorin fiyatlarının, uluslararası petrol fiyatlarındaki veya döviz kurlarındaki oynaklık nedeniyle çok sık değişimini önlemek amacıyla, motorin fiyatlarındaki artışların özel tüketim vergisinden karşılanması suretiyle motorinin pompa fiyatının sabit kalmasını sağlamaya yönelik bir sisteme geçilmiştir.
Bunun üzerine, ihale dokümanında fiyat farkı hesaplanacağı belirtilen ve akaryakıt girdisine ilişkin olarak (b1) veya (b3) katsayısı belirlenen hizmet alımı işlerinde, motorinin pompa fiyatı artmadığı ve yüklenici açısından ek külfet meydana gelmediği halde, ilgili katsayılara uygulanan ve Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’da “Yn” olarak ifade edilen “Diğer katı ve sıvı yakıtlar” için belirlenmiş endekste meydana gelen artışlar nedeniyle yüklenicilere yersiz fiyat farkı ödenmesini önlemek için “2018/11818 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Çerçevesinde Özel Tüketim Vergisindeki Değişikliklere Bağlı Fiyat Farkı Uygulaması” gündem konulu, 20.02.2019 tarih ve 2019/DK.D-48 numaralı Kamu İhale Kurulu Kararı yayımlanmıştır.
Kurul Kararı’nın 2 nci maddesinde “Hizmet alımı ile yapım işi sözleşmelerinde, 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının uygulandığı dönem için akaryakıt girdisinin nev’ine uygulanan ÖTV’de meydana gelen değişikliklerden kaynaklanan fiyat farkı hesabının bu Kurul Kararında belirtilen kurallara göre yapılmasına ve Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın 5 inci maddesine göre hesaplanan fiyat farkından bağımsız olarak kesilmesine; hesaplama neticesinde artı değer bulunması halinde herhangi bir işlem tesis edilmemesine” karar verilmiştir.
Karar eki 2018/11818 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Çerçevesinde Özel Tüketim Vergisindeki Değişikliklere Bağlı Fiyat Farkı Uygulaması’nın 1 inci maddesinde;
“…
Sözleşmesinde fiyat farkı hesaplanacağı düzenlenen ve akaryakıt girdisine ilişkin olarak b1 veya b3 katsayısı belirlenen hizmet alımları ile yapım işleri sözleşmelerinde, 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının uygulandığı dönem için akaryakıt girdisinin nev’ine uygulanan ÖTV’de meydana gelen değişikliklerden kaynaklanan fiyat farkı, Fiyat Farkına İlişkin Esasların 5 inci maddesine göre hesaplanan fiyat farkından bağımsız olarak aşağıdaki esaslara göre hesaplanacaktır:
Fö = Fb – F
Fb =(An x B x b x k x D)/S
F = An x B x b x k x ( Pn - 1 )
Pn = Yn/Yo
Fö: ÖTV’de meydana gelen değişikliğin bayi satış fiyatlarında meydana getirdiği değişiklik nedeniyle, Fiyat Farkına İlişkin Esasların 5 inci maddelerine göre hesaplanan fiyat farkından bağımsız olarak hesaplanan fiyat farkını,
Fb: Akaryakıt ürünlerinde bir önceki yıl gerçekleşen piyasa büyüklüklerine göre en büyük işlem hacmine sahip olan ilk sekiz akaryakıt şirketince ilgili akaryakıt ürünü için EPDK'ya bildirilen ve EPDK'nın internet sayfasında yayımlanan İstanbul İli, Avrupa yakası için geçerli bayi satış fiyatları esas alınarak hesaplanan ilgisine göre 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yürürlüğe girdiği tarih veya ihale tarihi ile uygulama tarihi arasındaki fiyat farkını,
F: Fiyat Farkına İlişkin Esaslar dikkate alınarak b1 veya b3 katsayılarına bağlı hesaplanan fiyat farkını,
An: ÖTV’de meydana gelen değişikliğin yürürlüğe girdiği tarih ve sonrasında Fiyat Farkına İlişkin Esasların 5 inci maddelerine göre yapılan fiyat farkı hesabında esas alınan hakediş tutarını,
B: 0,90 sabit katsayısını,
b: Akaryakıtın ağırlık oranını temsil etmek üzere, ilgili yapım işi veya hizmet alımı sözleşmesinde belirtilen sabit katsayıyı (İşin sözleşmesinde akaryakıtın ağırlık oranını temsil eden birden fazla b katsayısı belirlenmiş olması durumunda ÖTV kaynaklı fiyat farkı ödenmesinde ilgili kısma ait b katsayısı kullanılacaktır.),
k: Akaryakıt girdisinin nispi ağırlığını gösteren düzeltme katsayısını (Yapım işi veya hizmet alımı sözleşmesi kapsamında, 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına ekli listede yer alan akaryakıt ürünleri haricinde petrol ürünleri bulunmasına rağmen ihale dokümanında herhangi bir ayrıma gidilmeksizin tek bir b katsayısının belirlendiği durumlarda idarece tespit edilecek olup, aksi halde 1,00 olarak dikkate alınacaktır. İdarece sözleşme bazında ayrı ayrı düzeltme katsayısı belirlenebileceği gibi, benzer nitelikteki işlerde kullanılmak üzere genel bir katsayı da belirlenebilir.),
D: Akaryakıt bayi satış fiyatlarında meydana gelen artış veya azalış tutarını (İhale tarihi 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yürürlüğe girdiği tarih ve öncesinde olan sözleşmelerde, uygulama ayındaki akaryakıt bayi satış fiyatından 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yürürlüğe girdiği tarihte ilan edilen bayi satış fiyatı çıkarılarak bulunacaktır. İhale tarihi 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yürürlüğe girdiği tarihten sonra olan sözleşmelerde ise, uygulama ayındaki akaryakıt bayi satış fiyatından ihale tarihinde ilan edilen bayi satış fiyatı çıkarılarak bulunacaktır.),
S: İhale tarihinde ilan edilen bayi satış fiyatını,
Pn: Katı ve sıvı yakıtlara ilişkin fiyat farkı katsayısını,
Yo: İhale dokümanında katı ve sıvı yakıtlar için belirlenen ve Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 19, 19.1 ve 19.2 numaralı endekslerden; ihale tarihi 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yürürlüğe girdiği tarih ve öncesinde olan sözleşmelerde, 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yürürlüğe girdiği 2018 yılı Mayıs ayına ait endeksi, ihale tarihi 2018/11818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yürürlüğe girdiği tarihten sonra olan sözleşmelerde ise ihale tarihinin içinde bulunduğu aya ait endeksi,
Yn: İhale dokümanında katı ve sıvı yakıtlar için belirlenen ve Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 19, 19.1 ve 19.2 numaralı endekslerden; uygulama ayına ait endeksi,
İfade eder.” açıklamaları yer almaktadır.
Yapılan incelemede, yukarıda anılan Kurul Kararı çerçevesinde yapılan fiyat farkı hesaplamalarında, katı ve sıvı yakıtlar için belirlenen ve Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan uygulama ayı endeksi (Yn) olarak her bir hakediş dönemi için 2020 yılının Nisan ayına ait endeksin esas alındığı görülmüştür. Son 4 yılın en düşük endeks değeri olan 2020 yılının Nisan ayına ait endeksin (464,07) sabit bir katsayı gibi kullanılması sonucunda (Yn) endeksi tüm hakedişlerde (Yo) endeksinden düşük kalmış, (F)’nin sürekli negatif, (Fö)’nün ise her daim artı değerli olarak hesaplanması nedeniyle herhangi bir işlem tesis edilmemiştir. Dolayısıyla gerekli kesintilerin yapılmaması sonucu fiyat farkının olması gerekenin üzerinde hesaplanmasına neden olunmuştur.
Bu itibarla, yapılan hatalı fiyat farkı hesaplaması sonucu …………. TL kamu zararına sebebiyet verilmiş ise de; bu tutarın …………. tarih ve …………. sayılı ödeme emri ekinde yer alan …………. no.lu hakedişten kesinti yapılmak suretiyle tahsil edildiği anlaşıldığından konu hakkında ilişik kalmadığına,
6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55 inci maddesi uyarınca işbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere,
Oy birliğiyle,
Karar verildi.
Kararla ilgili sorunuz mu var?