Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay 7. Daire Kararı
Karar Tarihi:
2/2/2023
Karar No:
72
Esas No:
570
KARAR
YENİ BİRİM FİYATLARIN HATALI HESAPLANMASI
… ihale kayıt numaralı “2021 Yılı .. Belediyesi Hizmet Binalarında ve …İlçesi MEB’e Bağlı Okullarda Tadilat ve Onarım İnşaatı” yapım işinde, sözleşmede bulunmayan işlere yönelik tespit edilen bazı yeni birim fiyatların hatalı belirlenmesi nedeniyle kamu zararına neden olunduğu hususuyla ilgili olarak yapılan incelemede;
Adı geçen yapım işine ilişkin Sözleşmenin “Sözleşmenin ekleri” başlıklı 8.2.1. maddesinde;
“İhale dokümanını oluşturan belgeler arasındaki öncelik sıralaması aşağıdaki gibidir:
4. Yapım İşleri Genel Şartnamesi
5. İdari Şartname,
6. Sözleşme Tasarısı,
…”,
“Sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belli olmayan işlere ait birim fiyat tespiti ile iş kalemi miktarının değişmesi” başlıklı 28’inci maddesinde;
“28.1.Sözleşme ve eklerinde birim fiyatı bulunmayan yeni iş kalemlerinin bedeli, Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerine göre hesaplanır.
…”
“Diğer hususlar” başlıklı 33’üncü maddesinde;
“…
33.12. Sözleşmede bulunmayan işlerin fiyatının tespiti;
…
-İdarede veya diğer idarelerde yeni iş kalemi/grubu bulunmaması durumunda, ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış uygulama ayına ait yerel rayiçlere yüklenici kârı ve genel gider oranı %15 olarak eklenerek, birim fiyatların tespiti yapılacaktır.
…” hükümleri yer almaktadır.
Yukarıda yer alan hükümlerden anlaşılacağı üzere, yeni birim fiyatların tespitinde Yapım İşleri Genel Şartnamesinde yer alan hükümler uygulanacaktır. Sözleşmede yer almayan yeni iş kaleminin idarede veya diğer idarelerde bulunmaması durumunda, ticaret ve/veya sanayi odasında onaylanan yerel rayiçlere %15 olarak belirlenen yüklenici kârı ve genel gider eklenerek yeni birim fiyat tespit edilecektir.
Diğer yandan, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belirli olmayan işlerin fiyatının tespiti” başlıklı 22’nci maddesinde;
“…
(2) Yeni fiyatın tespitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre aşağıdaki sıralamaya uyularak oluşturulan analizlerden biri kullanılır:
a) Yüklenicinin birim fiyatlarının/teklifinin tespitinde kullanarak teklifi ekinde (Ek ibare: 08/08/2019-30856 R.G./28. md., yürürlük: 18/08/2019) veya aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında idareye sunduğu ve yeni iş kalemi/grubu ile benzerlik gösteren iş kalemlerine/gruplarına ait (Değişik ibare: 08/08/2019-30856 R.G./28. md., yürürlük: 18/08/2019) analizler dikkate alınarak oluşturulacak analizler.
b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine/grubuna benzerlik gösteren (Değişik ibare: 08/08/2019-30856 R.G./28. md., yürürlük: 18/08/2019) analizler dikkate alınarak oluşturulacak analizler.
c) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan iş kalemleri/gruplarına ait maliyet (Değişik ibare: 08/08/2019-30856 R.G./28. md., yürürlük: 18/08/2019) analizleri dikkate alınarak oluşturulacak analizler.
d) Yeni iş kaleminin/grubunun yapılması sırasında tutulacak puantajla tespit edilecek malzeme miktarları, işçi ve makinelerin çalışma saatleri ile diğer tüm girdiler esas alınarak oluşturulacak analizler.”
(3) İş kalemi veya iş grubunun niteliğine uygun olarak yukarıdaki analizlere, kaynakların verimli kullanılması gözetilerek aşağıdaki rayiçlerden biri, birkaçı veya tamamı uygulanabilir:
a) Varsa yüklenicinin teklifinin ekinde (Ek ibare: 08/08/2019-30856 R.G./28. md., yürürlük: 18/08/2019) veya aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında idareye verdiği teklif rayiçler.
b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut rayiçler.
c) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar.
ç) İdarece kabul edilmek şartıyla, ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış uygulama ayına ait yerel rayiçleri.
…
(5) İkinci fıkraya göre yeni fiyatın hesabında, yeni tespit edilecek iş kaleminin analizinde yer alan girdilere ait miktarların varsa rayiçlere ve genel giderlere tesiri dikkate alınır. Bu itibarla, sözleşmede yeni birim fiyat analizleri için önceden belirlenmiş bir kâr ve genel gider oranı var ise bu oran dikkate alınarak yeni birim fiyat hesabı sonuçlandırılır. Sözleşmede bu konuda bir oran belirlenmemiş ise, oluşturulan kâr ve genel gider hariç analiz tutarına %10 oranındaki yüklenici karına ilave olarak %15 oranına kadar idare ve yüklenicinin anlaştığı oranda genel gider eklenir. Ayrıca, yüklenicinin teklifi kapsamında yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunması halinde, bu madde kapsamında hesaplanan yeni birim fiyat; yüklenici tarafından benzerlik gösteren iş kalemi için teklif edilen birim fiyatın, idarece aynı iş kalemi için resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyata oranı (0,90’ı aşmamak üzere) ile yeni iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyatın çarpılması sonucunda elde edilen tutarı geçemez. Yüklenicinin teklifi kapsamında yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunmaması halinde ise, yeni birim fiyat; yeni iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyatın %90’ını geçemez.
(6) İdare istediği taktirde; bir işte, sözleşmeye esas proje içinde kalan ancak öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olduğu hallerde, ayrıca bir yükleniciye yaptırılması mümkün olan bir işi başkasına da yaptırabilir, bundan dolayı yüklenici herhangi bir hak talebinde bulunamaz.” Hükmü yer almaktadır.
Mezkûr Şartname’nin yukarıda yer verilen hükümleri doğrultusunda, İdarelerce yeni birim fiyat tespiti yapılırken, maddede belirtilen sıralamaya uygun olarak oluşturulan analizlere, yine maddenin devamında belirtilen rayiçlerden biri, birkaçı veya tamamı uygulanacaktır. Ayrıca yeni birim fiyat analizi için önceden belirlenen kâr veya genel gider oranı var ise bu oran dikkate alınarak yeni birim fiyat hesabı sonuçlandırılacak ancak bu konuda bir oran belirlenmemiş ise oluşturulan kâr ve genel gider hariç analiz tutarına %10 oranındaki yüklenici karına ilave olarak %15 oranına kadar idare ve yüklenicinin anlaştığı oranda genel gider eklenecektir.
Öte yandan ilgili madde düzenlemesi ile belirlenen yeni birim fiyata üst sınır uygulaması getirilmiştir. Buna göre yüklenicinin teklifi kapsamında yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunmaması halinde, yeni birim fiyat; yeni iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyatın % 90’ını geçemeyecektir.
Bahsi geçen konuya ilişkin Kamu İhale Kurulu’nun 07.05.2021 tarihli ve 2021/DK.D-102 Sayılı Kararı’nda; işin sözleşmesinde yeni birim fiyat analizleri için önceden bir kâr ve genel gider oranı belirlenmesi halinde analizlere söz konusu oran eklenerek bulunacak tutarın, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 22’nci maddenin beşinci fıkrasında düzenlenen üst sınır değer ile mukayese edilip edilmeyeceğine ilişkin olarak, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 53.5’inci maddesinde söz konusu hesaplamanın hangi şekilde yapılacağının örnekler üzerinden açıklandığı ifade edilmiş ve “Anılan düzenlemeler çerçevesinde, yapım işlerinde sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belirli olmayan işlerin fiyatının tespitine ilişkin olarak Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 22 maddesinin ikinci fıkrasına göre hesaplanacak tutarın anılan maddenin beşinci fıkrasına göre belirlenecek üst sınır değeri geçemeyeceğine dair düzenleme kapsamında, işin sözleşmesinde yeni birim fiyat analizleri için önceden bir kâr ve genel gider oranı belirlenip belirlenmediği yönünde bir ayrıma yer verilmediği dikkate alındığında üst sınır değer hesabına ilişkin kuralların sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belirli olmayan tüm iş kalemleri için uygulanması gerekmektedir.” denilerek, yüklenici kârı ve genel gidere karşılık gelen oranın belirlenip belirlenmediğine bakılmaksızın, üst sınırın dikkate alınacağı belirtilmiştir.
Yukarıda yer verilen hükümler ve işin yürütülmesi sırasındaki uygulamalar birlikte değerlendirildiğinde; mezkûr yapım işi kapsamında, güncel piyasa fiyat araştırması yapılarak belirlenen fiyatlara, yalnızca kâr ve genel gider olarak belirlenen %15 oranının eklenerek yeni birim fiyatın tespit edilmesi; ancak bu fiyatların Şartname’de belirtilen üst sınır ile mukayese edilmemesi nedeniyle oluşan fark kamu zararına sebebiyet vermiştir.
Bu itibarla; bahsi geçen yapım işinde tespit edilen bazı yeni birim fiyatların hatalı hesaplanması nedeniyle oluşan … TL tutarında kamu zararının; 14.09.2022 tarihli ve …sayılı muhasebe işlem fişi ile tahsil edildiği anlaşıldığından ilişilecek husus kalmadığına,
6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55’inci maddesi uyarınca İşbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere
oy birliğiyle,
… ihale kayıt numaralı “2021 Yılı .. Belediyesi Hizmet Binalarında ve …İlçesi MEB’e Bağlı Okullarda Tadilat ve Onarım İnşaatı” yapım işinde, sözleşmede bulunmayan işlere yönelik tespit edilen bazı yeni birim fiyatların hatalı belirlenmesi nedeniyle kamu zararına neden olunduğu hususuyla ilgili olarak yapılan incelemede;
Adı geçen yapım işine ilişkin Sözleşmenin “Sözleşmenin ekleri” başlıklı 8.2.1. maddesinde;
“İhale dokümanını oluşturan belgeler arasındaki öncelik sıralaması aşağıdaki gibidir:
4. Yapım İşleri Genel Şartnamesi
5. İdari Şartname,
6. Sözleşme Tasarısı,
…”,
“Sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belli olmayan işlere ait birim fiyat tespiti ile iş kalemi miktarının değişmesi” başlıklı 28’inci maddesinde;
“28.1.Sözleşme ve eklerinde birim fiyatı bulunmayan yeni iş kalemlerinin bedeli, Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerine göre hesaplanır.
…”
“Diğer hususlar” başlıklı 33’üncü maddesinde;
“…
33.12. Sözleşmede bulunmayan işlerin fiyatının tespiti;
…
-İdarede veya diğer idarelerde yeni iş kalemi/grubu bulunmaması durumunda, ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış uygulama ayına ait yerel rayiçlere yüklenici kârı ve genel gider oranı %15 olarak eklenerek, birim fiyatların tespiti yapılacaktır.
…” hükümleri yer almaktadır.
Yukarıda yer alan hükümlerden anlaşılacağı üzere, yeni birim fiyatların tespitinde Yapım İşleri Genel Şartnamesinde yer alan hükümler uygulanacaktır. Sözleşmede yer almayan yeni iş kaleminin idarede veya diğer idarelerde bulunmaması durumunda, ticaret ve/veya sanayi odasında onaylanan yerel rayiçlere %15 olarak belirlenen yüklenici kârı ve genel gider eklenerek yeni birim fiyat tespit edilecektir.
Diğer yandan, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belirli olmayan işlerin fiyatının tespiti” başlıklı 22’nci maddesinde;
“…
(2) Yeni fiyatın tespitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre aşağıdaki sıralamaya uyularak oluşturulan analizlerden biri kullanılır:
a) Yüklenicinin birim fiyatlarının/teklifinin tespitinde kullanarak teklifi ekinde (Ek ibare: 08/08/2019-30856 R.G./28. md., yürürlük: 18/08/2019) veya aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında idareye sunduğu ve yeni iş kalemi/grubu ile benzerlik gösteren iş kalemlerine/gruplarına ait (Değişik ibare: 08/08/2019-30856 R.G./28. md., yürürlük: 18/08/2019) analizler dikkate alınarak oluşturulacak analizler.
b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine/grubuna benzerlik gösteren (Değişik ibare: 08/08/2019-30856 R.G./28. md., yürürlük: 18/08/2019) analizler dikkate alınarak oluşturulacak analizler.
c) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan iş kalemleri/gruplarına ait maliyet (Değişik ibare: 08/08/2019-30856 R.G./28. md., yürürlük: 18/08/2019) analizleri dikkate alınarak oluşturulacak analizler.
d) Yeni iş kaleminin/grubunun yapılması sırasında tutulacak puantajla tespit edilecek malzeme miktarları, işçi ve makinelerin çalışma saatleri ile diğer tüm girdiler esas alınarak oluşturulacak analizler.”
(3) İş kalemi veya iş grubunun niteliğine uygun olarak yukarıdaki analizlere, kaynakların verimli kullanılması gözetilerek aşağıdaki rayiçlerden biri, birkaçı veya tamamı uygulanabilir:
a) Varsa yüklenicinin teklifinin ekinde (Ek ibare: 08/08/2019-30856 R.G./28. md., yürürlük: 18/08/2019) veya aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında idareye verdiği teklif rayiçler.
b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut rayiçler.
c) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar.
ç) İdarece kabul edilmek şartıyla, ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış uygulama ayına ait yerel rayiçleri.
…
(5) İkinci fıkraya göre yeni fiyatın hesabında, yeni tespit edilecek iş kaleminin analizinde yer alan girdilere ait miktarların varsa rayiçlere ve genel giderlere tesiri dikkate alınır. Bu itibarla, sözleşmede yeni birim fiyat analizleri için önceden belirlenmiş bir kâr ve genel gider oranı var ise bu oran dikkate alınarak yeni birim fiyat hesabı sonuçlandırılır. Sözleşmede bu konuda bir oran belirlenmemiş ise, oluşturulan kâr ve genel gider hariç analiz tutarına %10 oranındaki yüklenici karına ilave olarak %15 oranına kadar idare ve yüklenicinin anlaştığı oranda genel gider eklenir. Ayrıca, yüklenicinin teklifi kapsamında yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunması halinde, bu madde kapsamında hesaplanan yeni birim fiyat; yüklenici tarafından benzerlik gösteren iş kalemi için teklif edilen birim fiyatın, idarece aynı iş kalemi için resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyata oranı (0,90’ı aşmamak üzere) ile yeni iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyatın çarpılması sonucunda elde edilen tutarı geçemez. Yüklenicinin teklifi kapsamında yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunmaması halinde ise, yeni birim fiyat; yeni iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyatın %90’ını geçemez.
(6) İdare istediği taktirde; bir işte, sözleşmeye esas proje içinde kalan ancak öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olduğu hallerde, ayrıca bir yükleniciye yaptırılması mümkün olan bir işi başkasına da yaptırabilir, bundan dolayı yüklenici herhangi bir hak talebinde bulunamaz.” Hükmü yer almaktadır.
Mezkûr Şartname’nin yukarıda yer verilen hükümleri doğrultusunda, İdarelerce yeni birim fiyat tespiti yapılırken, maddede belirtilen sıralamaya uygun olarak oluşturulan analizlere, yine maddenin devamında belirtilen rayiçlerden biri, birkaçı veya tamamı uygulanacaktır. Ayrıca yeni birim fiyat analizi için önceden belirlenen kâr veya genel gider oranı var ise bu oran dikkate alınarak yeni birim fiyat hesabı sonuçlandırılacak ancak bu konuda bir oran belirlenmemiş ise oluşturulan kâr ve genel gider hariç analiz tutarına %10 oranındaki yüklenici karına ilave olarak %15 oranına kadar idare ve yüklenicinin anlaştığı oranda genel gider eklenecektir.
Öte yandan ilgili madde düzenlemesi ile belirlenen yeni birim fiyata üst sınır uygulaması getirilmiştir. Buna göre yüklenicinin teklifi kapsamında yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunmaması halinde, yeni birim fiyat; yeni iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyatın % 90’ını geçemeyecektir.
Bahsi geçen konuya ilişkin Kamu İhale Kurulu’nun 07.05.2021 tarihli ve 2021/DK.D-102 Sayılı Kararı’nda; işin sözleşmesinde yeni birim fiyat analizleri için önceden bir kâr ve genel gider oranı belirlenmesi halinde analizlere söz konusu oran eklenerek bulunacak tutarın, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 22’nci maddenin beşinci fıkrasında düzenlenen üst sınır değer ile mukayese edilip edilmeyeceğine ilişkin olarak, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 53.5’inci maddesinde söz konusu hesaplamanın hangi şekilde yapılacağının örnekler üzerinden açıklandığı ifade edilmiş ve “Anılan düzenlemeler çerçevesinde, yapım işlerinde sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belirli olmayan işlerin fiyatının tespitine ilişkin olarak Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 22 maddesinin ikinci fıkrasına göre hesaplanacak tutarın anılan maddenin beşinci fıkrasına göre belirlenecek üst sınır değeri geçemeyeceğine dair düzenleme kapsamında, işin sözleşmesinde yeni birim fiyat analizleri için önceden bir kâr ve genel gider oranı belirlenip belirlenmediği yönünde bir ayrıma yer verilmediği dikkate alındığında üst sınır değer hesabına ilişkin kuralların sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belirli olmayan tüm iş kalemleri için uygulanması gerekmektedir.” denilerek, yüklenici kârı ve genel gidere karşılık gelen oranın belirlenip belirlenmediğine bakılmaksızın, üst sınırın dikkate alınacağı belirtilmiştir.
Yukarıda yer verilen hükümler ve işin yürütülmesi sırasındaki uygulamalar birlikte değerlendirildiğinde; mezkûr yapım işi kapsamında, güncel piyasa fiyat araştırması yapılarak belirlenen fiyatlara, yalnızca kâr ve genel gider olarak belirlenen %15 oranının eklenerek yeni birim fiyatın tespit edilmesi; ancak bu fiyatların Şartname’de belirtilen üst sınır ile mukayese edilmemesi nedeniyle oluşan fark kamu zararına sebebiyet vermiştir.
Bu itibarla; bahsi geçen yapım işinde tespit edilen bazı yeni birim fiyatların hatalı hesaplanması nedeniyle oluşan … TL tutarında kamu zararının; 14.09.2022 tarihli ve …sayılı muhasebe işlem fişi ile tahsil edildiği anlaşıldığından ilişilecek husus kalmadığına,
6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 55’inci maddesi uyarınca İşbu İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere
oy birliğiyle,
Kararla ilgili sorunuz mu var?