Karar Künyesi
Karar Türü:
Sayıştay Temyiz Kurulu Kararı
Karar Tarihi:
11/22/2023
Karar No:
53198
Esas No:
56115
KARAR
Konu: Zabıta Müdürlüğü ile Muhtarlık İşleri Müdürlüğüne yapılan atamanın Yönetmeliğe aykırı yapılması.
5- 4 sayılı İlamın 4. maddesiyle; Zabıta Müdürlüğü ile Muhtarlık İşleri Müdürlüğü’ne ataması yapılan ...’nın atamasının Yönetmeliğe aykırı yapılması sonucu ... TL’nin tazminine hükmedilmiştir.
TEMYİZ DİLEKÇESİ
İlamda Diğer Sorumlu olarak sorumlu tutulan ... ve diğer 6 kişi sunmuş oldukları ortak temyiz dilekçesinde;
... Belediye Başkanlığına 29/12/1992 yılında açıktan itfaiye eri olarak atanan kişinin, 15/02/1993 tarihinde zabıta memuru, 28/01/2000 tarihinde zabıta komiseri, 08/06/2005 tarihinde 1/4 dereceli tekniker kadrosundan, 25/09/2014 tarihinde 1/4 dereceli zabıta müdürü kadrosuna ve 15/01/2019 tarihinde de 1/4 dereceli muhtarlık işleri müdür kadrosuna asaleten atamasının yapıldığını,
Teknik kadroda görev yapmakta iken, başkanlık makamının oluru ile Nisan 2014 yılında zabıta müdürlüğüne vekaleten atamasının yapıldığını, 25/09/2014 tarihinde zabıta müdürü kadrosunda bulunan personelin başka kuruma geçmesi neticesinde, İnsan Kaynakları Müdürlüğünün talebi ve başkanlık makamının oluru ile; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68/B maddesinde; “Eğitim ve Öğretim hizmetleri sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4 üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir. Ancak, bu şekilde bir atamanın yapılabilmesi için ilgilinin; a) 1 inci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl, b) 1 inci ve 2’nci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300’den az olanlar için en az 10 yıl, c) 3 üncü ve 4 üncü dereceli kadrolar için en az 8 yıl, hizmetinin bulunması ve yükseköğrenim görmüş olması şarttır. Dört yıldan az süreli yükseköğrenim görenler için bu sürelere iki yıl ilave edilir...” hükmü, açıkça belirtilmiş olup; 11.04.2007 tarihli ve 26490 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye Zabıta Yönetmeliğinin Görevde yükselme şartları başlıklı 17’nci maddesinde de; “Bu Yönetmeliğin 6’ncı maddesinde sayılan unvanlardan daire başkanı ve zabıta müdürü dışındaki kadrolara yapılacak atamalarda aşağıdaki şartlar aranır...” hükmünün yer aldığını,
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68/B maddesi ve 11.04.2007 tarihli ve 26490 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye Zabıta Yönetmeliğinin Görevde yükselme şartları başlıklı 17’nci maddesine göre;
Zabıta Müdürlüğü görevine Nisan 2010 tarihinde ataması esnasında 23 yıllık memuriyet hizmetinin ve zabıta teşkilatının en alt kademesinden başlayarak, bu mesleği içine sindirerek mevzuat ve yönetmeliğine vakıf olduğunu ve görevinde başarılı olması nedeni ile, belediye üst yönetiminin takdiri ve uygun görmesi ile 25/09/2014 tarihinde Zabıta Müdürü kadrosuna asaleten atamasının yapıldığını,
Ayrıca Muhtarlık işleri Müdürlüğü kadrosuna üst yönetim onayı ile ataması yapıldıktan sonra da bir yılı geçkin süre ile Zabıta Müdürlüğüne vekaleten görevine devam eden, daha sonra idarenin uygun görüşleri ile itfaiye müdürlüğüne vekaleten ataması yapılmış olup, halen bu görevde vekaleten devam etmekte olduğunu,
Zabıta Müdürlüğünü 6 yıl boyunca kesintisiz başarılı bir şekilde yürütmüş olduğunu,
Zabıta Müdürlüğüne atamasındaki şartlara bakıldığında, 04.07.2009 tarihli ve 27278 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmeliğin 21 inci maddesinde; “Zabıta ve itfaiye personelinin görevde yükselme işlemleri, ilgili mevzuat hükümlerine göre yürütülür.” hükmü, diğer taraftan, yerel yönetimlerin norm kadro esaslarını düzenleyen Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik ekinde yer alan, (I) sayılı Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Memur Kadro Kütüğünde zabıta müdürü kadrosunun en alt ve üst derece aralıkları 1-4 üncü derece olarak belirlendiğini,
Zabıta personelinin görevde yükselme işlemlerinin Belediye Zabıta Yönetmeliğine göre yürütüleceği, Belediye Zabıta Yönetmeliğinde ise, zabıta müdürü kadrosuna yapılacak Zabıta Müdürü kadrosuna atama yapılması hakkında, atamaların görevde yükselme kapsamı dışında tutulduğu, buna göre zabıta müdürü kadrosuna yapılacak atamaların 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68/B maddesi hükümlerine göre yapılması gerektiği, dolayısıyla atama tarihi olan 25/09/2014 tarihinde 23 yıllık memuriyet hizmeti bulunan ve 2 yıllık yükseköğrenim mezunu olan ...'nın Zabıta Müdürü kadrosuna atamasının mevzuata uygun olduğunun düşünüldüğünü,
18.4.1999 tarihli ve 23670 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik'in "Kapsam" başlıklı değişik 2'nci maddesinde;
"Bu Yönetmelik, özel kanunlardaki düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla;
a) 13/12/1983 tarihli ve 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kadrolarda,
b) İl özel idareleri ve belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmelere ait memur kadrolarında, istihdam edilen personelin, müdür ve daha alt görevlere yapılacak görevde yükselme mahiyetindeki asaleten atamaları ile en az ortaöğretim düzeyinde mesleki veya teknik eğitim sonucu ihraz edilen unvanlara ilişkin unvan değişikliği mahiyetindeki asaleten atamaları hakkında uygulanır.",
"Görevde yükselme yönetmelikleri" başlıklı değişik 15'inci maddesinde;
"İl özel idareleri, belediyeler ve il özel idareleri ve belediyelerin kurdukları birlik, müessese ve işletmeler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlardaki personel için İçişleri Bakanlığı; yükseköğretim üst kuruluşları ile yükseköğretim kurumlarındaki personel için Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı olmak üzere kurumlar, bu Yönetmeliğin kapsamına giren görevlere atanacaklarda aranacak şartlan ve yapılacak sınavlara ilişkin usul ve esaslar ile diğer hususları Devlet Personel Başkanlığının uygun görüşünü alarak bu Yönetmeliğe aykırı olmamak üzere çıkaracakları yönetmelikle düzenler. Bu Yönetmeliğin uygulanması sırasında doğacak tereddütleri gidermeye Devlet Personel Başkanlığı yetkilidir.",
Geçici 2. Maddesinde ise; "Belediyeler, il özel idareleri ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmeler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlardaki memurların görevde yükselmelerine ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla İçişleri Bakanlığı tarafından Devlet Personel Başkanlığının uygun görüşü alınmak suretiyle bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren 6 ay içerisinde bir genel yönetmelik hazırlanarak yürürlüğe konulur." Hükümlerine yer verildiğini, İçişleri Bakanlığınca anılan Yönetmelik hükümleri uyarınca hazırlanıp 04.07.2009 tarihli ve 27278 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulan Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik'in "Zabıta ve itfaiye personeli” başlıklı 21’inci maddesinde, "(1) Zabıta ve itfaiye personelinin görevde yükselme işlemleri, ilgili mevzuat hükümlerine göre yürütülür." denilerek zabıta ve itfaiye personelinin görevde yükselme işlemleri bu Yönetmelik hükümlerinden istisna tutulduğunu,
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 51’inci maddesinin üçüncü fıkrasında da, "Belediye zabıta teşkilatıma çalışma usul ve esasları, çalışanların görev ve yetkileri, memurluğa alınması için taşımaları gereken nitelikler, alacakları meslek içi eğitim, görevde yükselme, meslekten çıkarılma, giyecekleri kıyafet ve savunma amaçlı olarak kullanacakları aletler ile zabıta teşkilatında hizmet gereklerine göre oluşturulacak birimler, İçişleri Bakanlığının görüşü alınarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir." denilerek zabıta memurlarının nitelikleri, görevde yükselme ve mesleki eğitimleri, kıyafetleri ile çalışma usul ve esasları ayrı bir yönetmelikle düzenlenmesinin öngörüldüğünü,
Anılan Kanun maddesindeki bu yetkiye istinaden hazırlanıp 11.04.2007 tarihli ve 26490 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulan Belediye Zabıta Yönetmeliği'nin "Kadro ve unvanlar" başlıklı 6'ncı maddesinde,
"(1) Belediye zabıta teşkilatı personel kadro ve unvanları; Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına İlişkin Esaslara göre belirlendiğini; daire başkanı, zabıta müdürü, zabıta şube müdürü, zabıta amiri, zabıta komiseri ve zabıta memuru unvanlı kadrolar ile hizmet için gerekli diğer kadrolardan oluşur." denildikten sonra "Görevde yükselme şartlan" başlıklı 17'nci maddesinde,
(1) Bu Yönetmeliğin 6’ncı maddesinde sayılan unvanlardan daire başkanı ve zabıta müdürü dışındaki kadrolara yapılacak atamalarda aşağıdaki şartlar aranır.
(2) Belediyeler, atanılacak görevin niteliği itibariyle aranacak hizmet sürelerini, 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendi hükümlerine göre değerlendirerek kendi kurumlarında ve diğer kurumlarda geçen hizmet sürelerini dikkate alarak belirlerler. Bu sürelerin en az iki yılının zabıta teşkilatında geçmiş olması şarttır. Ancak, yeni kurulan belediyeler ile görevde yükselmeyle ilgili ilanlara başvuru olmaması halinde en az iki yıl çalışmış olmak şartı aranmaz." denilerek zabıta teşkilatının görevde yükselmeye ilişkin şartların belirlendiğini, ancak daire başkanları ve zabıta müdürlerinin sınav şartını da içeren birinci fıkra hükmü kapsamı dışında tutulduklarını, diğer bir deyişle zabıta müdürü kadrosuna atanabilmek için görevde yükselme sınavında başarılı olma şartı getirilmemiş olduğunu,
Her ne kadar denetçi görüşünde, Belediye Zabıta Yönetmeliği’nin 17’nci maddesinin birinci fıkrası hükmünden yola çıkılarak anılan Yönetmelikte Zabıta Müdürlüğünün görevde yükselme esaslarının düzenlenmediği, bu durumda söz konusu Yönetmeliğin "Yönetmelikte hüküm bulunmayan haller” başlıklı 51’nci maddesinin (ı) bendi hükmü uyarınca 15/3/1999 tarihli ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik hükümlerine müracaat etmek gerektiği, bu halde de söz konusu atama için geçerli olan mevzuat hükmünün, 657 sayılı Kanun’un 68/B maddesindeki düzenleme değil, Mahalli İdareler Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik olduğu belirtilmekte ise de; Belediye Zabıta Yönetmeliği’nin 17’nci maddesi bir bütün olarak incelendiğinde görüleceği üzere, anılan maddenin ikinci fıkrasında yer alan hükümden daire başkanları ve zabıta müdürlerinin istisna tutulmamış olduğunu, söz konusu durumun zabıta müdürü kadrosuna atanabilmek için gerekli şartlara Yönetmeliğin 17’nci maddesinin ikinci fıkrasında yer verildiğini gösterdiğini,
Bu nedenle, zabıta müdürü ve daire başkanı kadrolarına atanabilme şartlarının tespitinde Belediye Zabıta Yönetmeliğin "Yönetmelikte hüküm bulunmayan haller" başlıklı 51 inci maddesine ve buradan da 15/3/1999 tarihli ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik ve Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik hükümlerine gidilemeyeceği,
bu durumda zabıta daire başkanı ve zabıta müdürlüğü kadrolarına atanmada dikkate alınacak mevzuat hükmünün 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun ilgili hükümleri açık olduğu, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun konuya ilişkin "Derece yükselmesinin usul ve şartları" başlıklı 68/B maddesinde ise; "Eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4’üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir. Ancak; bu şekilde bir atamanın yapılabilmesi için ilgilinin; a) 1 ’inci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl, b) 1’inci ve 2’nci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300'den az olanlar için en az 10 yıl, c) 3’üncü ve 4’üncü dereceli kadrolar için en az 8 yıl, hizmetinin bulunması ve yükseköğrenim görmüş olması şarttır. Dört yıldan az süreli yükseköğrenim görenler için bu sürelere iki yıl ilave edilir. Bu sürelerin hesabında; 8/6/1984 tarihli ve 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2’nci maddesi kapsamına dahil kurulularda fiilen çalışılan süreler ve Yasama Organı Üyeliğinde, belediye başkanlığında, belediye ve il genel meclisi üyeliğinde, kanunlarla kurulan fonlarda, muvazzaf askerlikte, okul devresi dahil yedek subaylıkta ve uluslararası kuruluşlarda geçen sürelerin tamamı ile yükseköğrenim gördükten sonra özel durumlarda veya serbest olarak çalıştıkları sürenin; Başbakanlık ve bakanlıkların bağlı ve ilgili kuruluşlarının müsteşar ve müsteşar yardımcıları ile en üst yönetici konumundaki genel müdür ve başkan kadrolarına atanacaklar için tamamı, diğer kadrolara atanacaklar için altı yılı geçmemek üzere dörtte üçü dikkate alınır.” denildiğini,
Zabıta Müdürlüğü kadrosuna yapılan atamasında ki söz konusu madde hükümleri incelendiğinde Zabıta Müdürlüğü kadrosuna asaleten atanmasında aranan hizmet şartı ve öğrenim şartını taşıdığı anlaşıldığından; mevcutta Zabıta müdürü kadrosu uhdesindeyken eşdeğer kadro olan bir başka müdürlük olan Muhtarlık işleri müdürlüğü kadrosuna naklen atanmış olduğunu, uhdesinde bulunan kadro ile atandığı kadro özlük hakları eşdeğer olduğundan ve fazladan bir ödeme yapılmadığından kamu zararı oluşmadığı kanaati hâsıl olduğunu, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 76’ncı maddesinde kuramların görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle memurları bulundukları kadro derecelerine eşit veya 68 inci maddedeki esaslar çerçevesinde daha üst, kurum içinde aynı veya başka yerlerdeki diğer kadrolara naklen atayabilecekleri hükme bağlandığını, ayrıca Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına dair Yönetmeliğin; Hizmet grupları arasında geçişler bölümü 19’uncu maddesinin (b) fıkrasında “Gruplar arası görevde yükselme niteliğindeki geçişler ve alt gruptan üst gruplara geçişler görevde yükselme sınavına tabidir. Yerel yönetimlerde ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarında daha önce bulunulan görevler ile bu görevlerle aynı düzey görevlere veya daha alt düzeydeki görevlere, görevde yükselme sınavına tabi tutulmadan genel hükümlere göre atama yapılabilir.” denildiğini,
Yine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının (Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü) 16/05/2022 tarihli “Zabıta Müdürü Kadrosuna Atama” konulu görüş yazılarında, 1992 yılında zabıta memuru unvanlı kadroda göreve başlayan, 10/09/2020 tarihinde ön lisans programı mezunu olan ve 23/04/2019 tarihinden itibaren zabıta müdürü görevini vekaleten yürüten personelin zabıta müdürü kadrosuna atanmasına ilişkin olarak, ilgili personelin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68/B fıkrasında yer alan 1. ve 4. derece aralığındaki kadrolara atanabilme şartlarını taşıması halinde zabıta müdürü unvanlı kadroya sınavsız genel hükümlere göre atanmasının mevzuata uygun olduğuna karar verildiğini,
Mahalli İdareler için bir rehber ve uyulması gerekli bir metin niteliğinde olan bu görüş yazıları ile kamu zararı olarak çıkarılan karar arasında dahi yorum farklılıkların olduğu bir konuda ilgili personelin atanmasında mevzuata aykırı bir atama işleminin yapılmış olmasının mümkün olmadığı veya açık hata niteliğinde olmadığının açık olduğunu,
Yapılan atama işlemi sonrasında, açık ve kesin bir hüküm bulunmaması nedeniyle farklı yorum ve uygulamalara açık bir mevzuat hükmünden kaynaklanan ve uygulama birliği bulunmayan atama işlemi sonrasındaki iddia edilen kamu zararının çıkarılmasının eşitlik ve hakkaniyet ilkeleriyle bağdaşmadığını,
Muhtarlık İşleri Müdürlüğü atamasının uygun bulunmaması nedeni ile yukarıda belirtilen hükümler gereği, Zabıta Müdürlüğü kadrosu üzerinden değerlendirilerek şahsına yapılan sorgu konusu ve özel hizmet tazminatı ile ek ödeme farkı ödemelerinden muaf sayılacağını ve eski haklarının tekrar verilmesinin uygun bulunulacağının düşünüldüğünü, 30 yıllık memuriyeti süresince belediyenin değişik kademelerinde asaleten ve vekaleten verilen tüm görevlerini üstün bir başarı ile yaparak kurumuna hiç bir sıkıntı getirmediğini,
Büyükşehir Belediyelerinde Zabıta ve İtfaiye Daire Başkanları, İl Belediyelerinde Zabıta ve İtfaiye Müdür Kadroları Eğitim şartının yanında, yapmış oldukları görevlerin belli özellikleri olması gerektiği için Zabıta ve İtfaiye Yönetmeliklerinde açıkça ayrı olarak tutulduğunu ve değerlendirildiğini,
Hem zabıta çalışma şartlarında, hem itfaiye çalışma şartlarında; toplumun her kesimi (görev alanına giren şehirlerde, beldelerde eğitimlisinden, en eğitimsizine, en garibanından, en zenginine, en akıllısından, en psikolojisi bozuk olanına, en sorunlusundan, en sorunsuzu) ile muhatap olabilme, insanlarla yüz yüze gelme, onları anlayabilme, bazen onlar gibi düşünebilme, onlar gibi olabilme mecburiyeti olduğunu,
Öte yandan, gerek görev sırasında gerekse görev sonrasında diğer müdürlüklere göre yaşanması muhtemel olumsuzlukları ve riskleri bünyesinde barındıran Zabıta Müdürlüğü görevinin, sorumluluğu yüksek olan ve fedakarlık gerektiren bir yöneticilik görevi olması nedeniyle çoğu personel tarafından tercih edilmeyen bir kadro olduğu, bu kadronun gereklerini yerine getirecek ehil personelin bulunması aşamasında sıkıntılar yaşanması nedeniyle kadroya yapılacak atamalarda sorunlar yaşandığının herkesçe bilinen bir gerçek olduğunu,
Dolayısıyla, mevzuata aykırı bir atamanın yapılmış olduğu kabul edilmiş olsa dahi, böylesine sorumluluğu yüksek ve fedakarlık gerektiren bir görevde bulunmanın sonucu olarak, fiilen yapılan görev süresi boyunca alınmış olan özel hizmet tazminatı ile ek ödeme farkı gibi mali haklarının verilmemesinin, Anayasa'nın 18. maddesinde düzenlenen ve angaryayı yasaklayan hükmüne aykırılık teşkil edeceğine dair yargı kararlarına ters düşeceğini,
Zabıta Müdürlüğü Kadrosunda asaleten görev yaparken, bu görevi de bir fiil aktif olarak yürüttüğü sırada, herhangi birine zabıta müdürlüğü için başkaca bir ödeme yapılmadığından dolayı, kamu zararı oluşmadığının açık olduğunu,
Açıklanan tüm bu gerekçeler ve işlem tesis edilirken görevini bir fiil aktif olarak yapıyor olmasının da göz önünde bulundurularak, görevin başarıyla ve eksiksiz bir şekilde yerine getirilmesinin ve hakkaniyetin karşılığı olarak, tamamen özverili bir şekilde yerine getirilen bir görevin karşılığı olduğunu kabul etmek gerektiğini, çünkü yapılan bu atama işleminin hiçbir şekilde doğrudan mevzuata aykırı olarak bir kişinin idarecilik görevine atanması niteliğinde olmadığını ifade ederek, taraflarına Sayıştay 5’inci Dairesi tarafından verilen tazmin kararının bozularak çıkarılan kamu zararı ile ilgili zimmetin kaldırılmasını arz ve talep etmektedirler.
BAŞSAVCILIK MÜTALAASI
Başsavcılık mütalaasında özetle;
“Temyiz dilekçesinde, sorumlunun ileri sürdüğü ve açıkladığı hususların 04 No'lu ilamın 4 üncü maddesinde karşılandığı görülmüş olmakla birlikte, Savcılığımız görüşüne aşağıda yer verilmiştir. 11.07.2007 gün ve 26490 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye Zabıta Yönetmeliği hükümleri uyarınca, Zabıta Müdürü olarak atanmak için en az dört yıllık üniversite mezunu olmak ve zabıta teşkilatında en az iki yıl hizmetin bulunması gerektiğinden, bu şartları taşımayan ...'nın Zabıta Müdürlüğüne atanması mevzuata aykırı olduğu, bu atama işleminin esas alarak Muhtarlık İşleri Müdürlüğüne yapılan atamanında mevzuata aykırı olması nedeniyle, temyiz talebinin reddedilerek tazmin hükmünün tasdikine karar verilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.” denilmektedir.
Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:
Esas Yönünden İnceleme:
4 sayılı İlamın 4. maddesiyle; Zabıta Müdürlüğü ile Muhtarlık İşleri Müdürlüğü’ne ataması yapılan ...’nın atamasının Yönetmeliğe aykırı yapılması sonucu ... TL’nin tazminine hükmedilmiştir.
Bu defa İlamda Üst Yönetici olarak sorumlu tutulan ... ve diğer 6 kişi tarafından temyiz başvurusunda bulunularak tazmin hükmünün kaldırılması talep edilmektedir.
18.04.1999 gün ve 23670 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik’in 2 nci maddesinde;
“Bu Yönetmelik, özel kanunlardaki düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla;
...
b) İl özel idareleri ve belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmelere ait memur kadrolarında,
...
istihdam edilen personelin, müdür ve daha alt görevlere yapılacak görevde yükselme mahiyetindeki asaleten atamaları ile en az ortaöğretim düzeyinde mesleki veya teknik eğitim sonucu ihraz edilen unvanlara ilişkin unvan değişikliği mahiyetindeki asaleten atamaları hakkında uygulanır.
...” denilmektedir.
Yönetmeliğin “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesiyle; görevde yükselmenin; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi görevlerden bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde sayılan görevler ile kurumlarca çıkarılacak özel yönetmeliklerde belirlenen görevlere aynı veya başka hizmet sınıflarından yapılacak atamaları ifade ettiği düzenlenmekte,
“Öğrenim düzeyi” başlıklı 5 inci maddesinde ise;
“Devlet memurlarının bu Yönetmelik kapsamındaki görevlere atanabilmeleri için gerekli olan öğrenim düzeyleri kurumları tarafından çıkarılacak yönetmeliklerinde unvanlar itibariyle gösterilir.
Devlet memurlarının;
a) Müdür, Şube Müdürü, Başmühendis, (…) (1), Araştırmacı, Eğitim Uzmanı, Uzman, Müdür Yardımcısı, Çözümleyici ve bu düzeyde bulunan görevler ile daha üstü görevlere atanabilmeleri için en az dört yıllık yüksek öğrenim,
b) Programcı, Şef, Amir ve bu düzeyde görevlere atanabilmeleri için en az iki yıllık yüksek öğrenim,
...
görmüş olmaları şarttır.
Ancak, kurumların kendi yönetmeliklerinde düzenlemeleri kaydıyla, sadece hizmet alanına ilişkin olarak iki yıllık yüksek öğrenim görenlerin müdür ve daha alt görevlere, orta öğrenim üzerine kurumlarınca açılan en az iki yıl süreli mesleki kursları bitirenlerin ise müdür yardımcısı ve daha alt görevlere atanabilmeleri için bu maddede öngörülen öğrenim şartı aranmaz. “hükmü yer almaktadır.
Mahalli idarelerde görev yapan Devlet memurlarının görevde yükselme ve unvan değişikliklerine ilişkin usul ve esasları düzenleyen 04.07.2009 gün ve 27278 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik’in, “Zabıta ve itfaiye personeli” başlıklı 21 inci maddesinde; “Zabıta ve itfaiye personelinin görevde yükselme işlemleri, ilgili mevzuat hükümlerine göre yürütülür.” düzenlemesi yer almaktadır.
11.07.2007 gün ve 26490 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye Zabıta Yönetmeliği’nin , “Kadro ve unvanlar” başlıklı 6 ncı maddesinde; ”Belediye zabıta teşkilatı personel kadro ve unvanları; Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına İlişkin Esaslara göre belirlenmiş; daire başkanı, zabıta müdürü, zabıta şube müdürü, zabıta amiri, zabıta komiseri ve zabıta memuru unvanlı kadrolar ile hizmet için gerekli diğer kadrolardan oluşur.” hükmü yer almaktadır.
Anılan Yönetmeliğin “Görevde yükselme şartları” başlıklı 17 nci maddesi birinci fıkrasında; “Bu Yönetmeliğin 6 nci maddesinde sayılan unvanlardan daire başkanı ve zabıta müdürü dışındaki kadrolara yapılacak atamalarda aşağıdaki şartlar aranır." denilerek zabıta şube müdürlüğü, zabıta amirliği ve zabıta komiserliği kadrolarına yapılan atamalarda aranacak şartlar belirtilmektedir. Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise; “Belediyeler, atanılacak görevin niteliği itibariyle aranacak hizmet sürelerini, 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendi hükümlerine göre değerlendirerek kendi kurumlarında ve diğer kurumlarda geçen hizmet sürelerini dikkate alarak belirlerler. Bu sürelerin en az iki yılının zabıta teşkilatında geçmiş olması şarttır. Ancak, yeni kurulan belediyeler ile görevde yükselmeyle ilgili ilanlara başvuru olmaması halinde en az iki yıl çalışmış olmak şartı aranmaz.” denilmektedir.
Bu düzenlemelere göre; zabıta teşkilatı kadroları arasında sayılan zabıta müdürlüğü kadrosu Zabıta Yönetmeliği’nin 17 nci maddesine göre görevde yükselmeye tabi kadrolardan sayılmamaktadır. Zabıta Müdürlüğü’ne atanma için 4 yıllık yükseköğrenim görme şartı ile ilgili Zabıta Yönetmeliği’nde bir düzenleme olmamakla birlikte, Yönetmeliğin “Yönetmelikte hüküm bulunmayan haller” başlıklı 51 inci maddesi (ı) bendinde yer alan “...Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde; 15/3/1999 tarihli ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik, hükümleri uygulanır. ” düzenlemesine dayanılarak, atıf yapılan Yönetmelikte müdür ve şube müdürü görevlerine atanabilmeleri için en az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olmaları gerektiği, ancak kurumların kendi yönetmeliklerinde düzenlemeleri kaydıyla, sadece hizmet alanına ilişkin olarak iki yıllık yükseköğrenim görenlerin müdür ve daha alt görevlere atanabilmeleri için bu maddede öngörülen öğrenim şartının aranmayacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla, Zabıta Yönetmeliği’nde zabıta müdürü olarak atanacak kişilerin bitirmesi gereken okula ilişkin bir düzenleme olmadığına göre, zabıta müdürü olarak atanacak kişinin en az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olması gerektiği anlaşılmaktadır.
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden, 29.12.1992 tarihinde ... Belediye Başkanlığı’na açıktan itfaiye eri olarak ataması yapılan ...’nın sırasıyla; 15.02.1993 tarihinde zabıta memuru, 28.01.2000 tarihinde zabıta komiseri, 08.06.2005 tarihinde 1/4 dereceli tekniker kadrosuna, 25.09.2014 tarihinde ise 1/4 dereceli zabıta müdürü kadrosuna ve 15.01.2019 tarihinde de muhtarlık işleri müdürü kadrosuna asaleten atamasının yapıldığı; öğrenim durumunun ise 27.01.2003 tarihinde ... Meslek Yüksekokulu Halıcılık ve Destinatörlük Bölümünden mezuniyet olduğu anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri doğrultusunda, 25.09.2014 tarihinde Zabıta Müdürü kadrosuna atanan ...’nın, atamasının yapıldığı tarihte iki yıllık yükseköğrenim mezunu olması, dolayısıyla 4 yıllık yükseköğrenim görmüş olma şartını sağlamaması nedeniyle Zabıta Müdürlüğü’ne atanması mevzuata uygun değildir.
Öte yandan, Zabıta Müdürlüğü kadrosuna atanan söz konusu kişinin naklen atama yapılmak suretiyle eşdeğer kadro niteliğindeki Muhtarlık İşleri Müdürlüğü kadrosuna atanmasının da hukuki dayanağının bulunmadığı; kamu görevlilerinin ilk kez bir göreve atanırken ya da görevde yükselme suretiyle üst göreve atanırken söz konusu görevin gerektirdiği nitelikleri taşıması gerektiği, bu zorunluluğun atama tarihi bakımından geçerli olduğu gibi görevin sürdürüldüğü süre zarfı yönünden de taşınmasının gerekli olduğu, bir görev için öngörülen koşulların taşınmaması halinde bu görevin belirli bir süre yürütülmüş olmasının ilgili lehine kazanılmış hak oluşturmayacağı, dolayısıyla mevzuata aykırı olarak ataması yapılan Zabıta Müdürlüğü kadrosu esas alınarak Muhtarlık İşleri Müdürlüğü kadrosuna atama yapılması da mevzuata uygun değildir. Bu nedenle, ilam hükmü esas yönden mevzuata uygundur.
Sorumluluk Yönünden İnceleme:
İlamda, Harcama Yetkilisi, Gerçekleştirme Görevlisi ve Diğer Sorumlular; Belediye Başkan yardımcısı ... ve Olur’u veren Belediye Başkanı ... sorumlu tutulmuştur.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 8 inci madde hükmü gereğince, her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.
6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun “Sorumlular ve sorumluluk halleri” başlıklı 7 nci maddesinin birinci fıkrasında; sorumlular ve sorumluluk halleri uygulamasında, 5018 sayılı Kanun ve Sayıştay denetimi ile ilgili diğer kanunlarda belirtilen sorumlular ve sorumluluk hallerinin esas alınacağı hüküm altına alınmıştır.
Mezkûr Kanunun 7 nci maddesinin üçüncü fıkrasında ise, “sorumluların; mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri ile illiyet bağı kurularak oluşturulan ilamda yer alan kamu zararından tek başlarına veya birlikte tazmin ile yükümlüdür.” düzenlemesi bulunmaktadır.
Hesap yargısının konusu olan ’’Kamu zararı’’ 5018 sayılı Kanun’un 71 nci maddesinde; “Kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.” şeklinde tanımlanmıştır.
Söz konusu düzenleme gereği, kamu görevlisinin mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemi sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunuyorsa ve ayrıca eylemi ile netice arasında illiyet bağı kurulabiliyorsa hesap yargısı bağlamında kamu zararı ve sorumluluktan bahsedilebilecektir.
Harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlilerinin yasal sorumluluk ve yükümlülükleri 5018 sayılı Kanun’un 32 nci ve 33 üncü maddelerinde düzenlenmektedir. Kanunun “Harcama Talimatı ve Sorumluluk” başlıklı 32 nci maddesinde;
“Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır. Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, Ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.”, hükmü,
“Giderlerin Gerçekleştirilmesi” başlıklı 33 üncü maddesinde ise;
“Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır. Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.” hükmü yer almaktadır.
Öte yandan, Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği’nin “Aylıklar” başlıklı 8 inci maddesinde;
“(1) Aylık ve aylıkla birlikte ödenen hakedişler için Aylık Bordrosu (Örnek: 9) ve Personel Bildirimi (Örnek: 10) ile duruma göre ödemenin yapıldığı ilk aya ait ödeme belgesine aşağıda belirtilen belgeler eklenir.
a) İlk atamalarda, atama onayı ve işe başlama yazısı,
…” hükmü gereğince, ilk aya ait ödeme belgesine, ilk atamalar için atama onayı ve işe başlama yazısının eklenmesi gerekmektedir. İlk ödeme emri belgesinin ekine atama onay yazısının eklenmesi gerektiğinden, söz konusu ilk ödeme emri belgesini imzalayan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisinin yapılan atamanın mevzuata uygunluğunu araştırma mükellefiyeti bulunmaktadır. Ancak, ilk ödemeyi izleyen ödeme emri belgelerinde, atama onayının eklenmesi zorunlu tutulmadığı için, sonraki aylara ilişkin ödeme emri belgelerini imzalayan harcama yetkilisi ile gerçekleştirme görevlisinin bahse konu atama işlemindeki mevzuata aykırılığı ödeme sırasında bilip tespit etmesi beklenemeyeceğinden - atama onayının bağlandığı ilk ödeme belgesini imzalayan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi değil iseler – sonraki aylara/ödemelere ilişkin oluşan kamu zararı nedeniyle sorumlulukları bulunmamaktadır.
Bu sebeplerle, 4 sayılı İlamın 4. maddesi ile ... TL’nin tazminine ilişkin olarak verilen hükmün sorumluluk yönünden BOZULARAK yukarıdaki hususlar göz önüne alınmak suretiyle yeniden hüküm tesisinin temini için dosyanın hükmü veren DAİREYE GÖNDERİLMESİNE, (.... Daire Başkanı ...’ın sorumluluk yönünden farklı gerekçesi ile; Üyeler ..., ..., ..., ..., ..., ve ...’in ayrışık görüşlerine karşı ) oyçokluğuyla,
Karar verildiği 22.11.2023 tarih ve 56115 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.
Farklı Gerekçe
.... Daire Başkanı ...’ın farklı gerekçesi;
Esas yönünden verilen Kurul kararına katılmakla birlikte, sorumluluk yönünden;
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediye başkanının görev ve yetkileri” başlıklı 38 inci maddesinde, belediye personelini atamak belediye başkanının görev ve yetkileri arasında sayılmıştır. Belediye başkanının, atama onayı aşamasında; ataması yapılacak kamu görevlisinin atanacağı kadronun şartlarını taşıyıp taşımadığını, belgelerin eksiksiz ve mevzuata uygun olarak düzenlenip düzenlenmediğini araması gerekmektedir.
Mevzuata uygun olmayan atama işleminden kaynaklanan kamu zararının atama sürecinde yer alan kamu görevlilerine ödettirilmesine karar verilmesi gerekir. Atama işlemi sürecinde herhangi bir yetki ve sorumluluğu bulunmayan harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin ataması yapılmış bir kamu görevlisinin atama şartlarını taşıyıp taşımadığını sorgulamak ve atama aşamasından kaynaklanan nedenlerle atandığı kadroya ilişkin özlük haklarını ödememek veya eksik ödemek gibi bir yetkisi bulunmamaktadır.
Bu nedenle bahse konu kamu zararına ilişkin tazmin kararının atama sürecinde yer alan kamu görevlileri hakkında verilmesi gerekmektedir. Bu süreçte yer almadığı halde ödeme emri belgesinde imzası bulunan harcama yetkilileri ile gerçekleştirme görevlilerine sorumluluk yüklenemez.
Karşı oy gerekçeleri;
Üyeler ..., ..., ..., ..., ... ve ...’in sorumluluk yönünden karşı oy gerekçesi:
İlamda sorumluluk tevcihi mevzuata uygun olduğundan tazmin hükmünün mevcut haliyle tasdikine karar verilmesi gerekir.
5- 4 sayılı İlamın 4. maddesiyle; Zabıta Müdürlüğü ile Muhtarlık İşleri Müdürlüğü’ne ataması yapılan ...’nın atamasının Yönetmeliğe aykırı yapılması sonucu ... TL’nin tazminine hükmedilmiştir.
TEMYİZ DİLEKÇESİ
İlamda Diğer Sorumlu olarak sorumlu tutulan ... ve diğer 6 kişi sunmuş oldukları ortak temyiz dilekçesinde;
... Belediye Başkanlığına 29/12/1992 yılında açıktan itfaiye eri olarak atanan kişinin, 15/02/1993 tarihinde zabıta memuru, 28/01/2000 tarihinde zabıta komiseri, 08/06/2005 tarihinde 1/4 dereceli tekniker kadrosundan, 25/09/2014 tarihinde 1/4 dereceli zabıta müdürü kadrosuna ve 15/01/2019 tarihinde de 1/4 dereceli muhtarlık işleri müdür kadrosuna asaleten atamasının yapıldığını,
Teknik kadroda görev yapmakta iken, başkanlık makamının oluru ile Nisan 2014 yılında zabıta müdürlüğüne vekaleten atamasının yapıldığını, 25/09/2014 tarihinde zabıta müdürü kadrosunda bulunan personelin başka kuruma geçmesi neticesinde, İnsan Kaynakları Müdürlüğünün talebi ve başkanlık makamının oluru ile; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68/B maddesinde; “Eğitim ve Öğretim hizmetleri sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4 üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir. Ancak, bu şekilde bir atamanın yapılabilmesi için ilgilinin; a) 1 inci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl, b) 1 inci ve 2’nci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300’den az olanlar için en az 10 yıl, c) 3 üncü ve 4 üncü dereceli kadrolar için en az 8 yıl, hizmetinin bulunması ve yükseköğrenim görmüş olması şarttır. Dört yıldan az süreli yükseköğrenim görenler için bu sürelere iki yıl ilave edilir...” hükmü, açıkça belirtilmiş olup; 11.04.2007 tarihli ve 26490 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye Zabıta Yönetmeliğinin Görevde yükselme şartları başlıklı 17’nci maddesinde de; “Bu Yönetmeliğin 6’ncı maddesinde sayılan unvanlardan daire başkanı ve zabıta müdürü dışındaki kadrolara yapılacak atamalarda aşağıdaki şartlar aranır...” hükmünün yer aldığını,
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68/B maddesi ve 11.04.2007 tarihli ve 26490 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye Zabıta Yönetmeliğinin Görevde yükselme şartları başlıklı 17’nci maddesine göre;
Zabıta Müdürlüğü görevine Nisan 2010 tarihinde ataması esnasında 23 yıllık memuriyet hizmetinin ve zabıta teşkilatının en alt kademesinden başlayarak, bu mesleği içine sindirerek mevzuat ve yönetmeliğine vakıf olduğunu ve görevinde başarılı olması nedeni ile, belediye üst yönetiminin takdiri ve uygun görmesi ile 25/09/2014 tarihinde Zabıta Müdürü kadrosuna asaleten atamasının yapıldığını,
Ayrıca Muhtarlık işleri Müdürlüğü kadrosuna üst yönetim onayı ile ataması yapıldıktan sonra da bir yılı geçkin süre ile Zabıta Müdürlüğüne vekaleten görevine devam eden, daha sonra idarenin uygun görüşleri ile itfaiye müdürlüğüne vekaleten ataması yapılmış olup, halen bu görevde vekaleten devam etmekte olduğunu,
Zabıta Müdürlüğünü 6 yıl boyunca kesintisiz başarılı bir şekilde yürütmüş olduğunu,
Zabıta Müdürlüğüne atamasındaki şartlara bakıldığında, 04.07.2009 tarihli ve 27278 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmeliğin 21 inci maddesinde; “Zabıta ve itfaiye personelinin görevde yükselme işlemleri, ilgili mevzuat hükümlerine göre yürütülür.” hükmü, diğer taraftan, yerel yönetimlerin norm kadro esaslarını düzenleyen Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik ekinde yer alan, (I) sayılı Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Memur Kadro Kütüğünde zabıta müdürü kadrosunun en alt ve üst derece aralıkları 1-4 üncü derece olarak belirlendiğini,
Zabıta personelinin görevde yükselme işlemlerinin Belediye Zabıta Yönetmeliğine göre yürütüleceği, Belediye Zabıta Yönetmeliğinde ise, zabıta müdürü kadrosuna yapılacak Zabıta Müdürü kadrosuna atama yapılması hakkında, atamaların görevde yükselme kapsamı dışında tutulduğu, buna göre zabıta müdürü kadrosuna yapılacak atamaların 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68/B maddesi hükümlerine göre yapılması gerektiği, dolayısıyla atama tarihi olan 25/09/2014 tarihinde 23 yıllık memuriyet hizmeti bulunan ve 2 yıllık yükseköğrenim mezunu olan ...'nın Zabıta Müdürü kadrosuna atamasının mevzuata uygun olduğunun düşünüldüğünü,
18.4.1999 tarihli ve 23670 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik'in "Kapsam" başlıklı değişik 2'nci maddesinde;
"Bu Yönetmelik, özel kanunlardaki düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla;
a) 13/12/1983 tarihli ve 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kadrolarda,
b) İl özel idareleri ve belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmelere ait memur kadrolarında, istihdam edilen personelin, müdür ve daha alt görevlere yapılacak görevde yükselme mahiyetindeki asaleten atamaları ile en az ortaöğretim düzeyinde mesleki veya teknik eğitim sonucu ihraz edilen unvanlara ilişkin unvan değişikliği mahiyetindeki asaleten atamaları hakkında uygulanır.",
"Görevde yükselme yönetmelikleri" başlıklı değişik 15'inci maddesinde;
"İl özel idareleri, belediyeler ve il özel idareleri ve belediyelerin kurdukları birlik, müessese ve işletmeler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlardaki personel için İçişleri Bakanlığı; yükseköğretim üst kuruluşları ile yükseköğretim kurumlarındaki personel için Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı olmak üzere kurumlar, bu Yönetmeliğin kapsamına giren görevlere atanacaklarda aranacak şartlan ve yapılacak sınavlara ilişkin usul ve esaslar ile diğer hususları Devlet Personel Başkanlığının uygun görüşünü alarak bu Yönetmeliğe aykırı olmamak üzere çıkaracakları yönetmelikle düzenler. Bu Yönetmeliğin uygulanması sırasında doğacak tereddütleri gidermeye Devlet Personel Başkanlığı yetkilidir.",
Geçici 2. Maddesinde ise; "Belediyeler, il özel idareleri ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmeler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlardaki memurların görevde yükselmelerine ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla İçişleri Bakanlığı tarafından Devlet Personel Başkanlığının uygun görüşü alınmak suretiyle bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren 6 ay içerisinde bir genel yönetmelik hazırlanarak yürürlüğe konulur." Hükümlerine yer verildiğini, İçişleri Bakanlığınca anılan Yönetmelik hükümleri uyarınca hazırlanıp 04.07.2009 tarihli ve 27278 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulan Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik'in "Zabıta ve itfaiye personeli” başlıklı 21’inci maddesinde, "(1) Zabıta ve itfaiye personelinin görevde yükselme işlemleri, ilgili mevzuat hükümlerine göre yürütülür." denilerek zabıta ve itfaiye personelinin görevde yükselme işlemleri bu Yönetmelik hükümlerinden istisna tutulduğunu,
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 51’inci maddesinin üçüncü fıkrasında da, "Belediye zabıta teşkilatıma çalışma usul ve esasları, çalışanların görev ve yetkileri, memurluğa alınması için taşımaları gereken nitelikler, alacakları meslek içi eğitim, görevde yükselme, meslekten çıkarılma, giyecekleri kıyafet ve savunma amaçlı olarak kullanacakları aletler ile zabıta teşkilatında hizmet gereklerine göre oluşturulacak birimler, İçişleri Bakanlığının görüşü alınarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir." denilerek zabıta memurlarının nitelikleri, görevde yükselme ve mesleki eğitimleri, kıyafetleri ile çalışma usul ve esasları ayrı bir yönetmelikle düzenlenmesinin öngörüldüğünü,
Anılan Kanun maddesindeki bu yetkiye istinaden hazırlanıp 11.04.2007 tarihli ve 26490 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulan Belediye Zabıta Yönetmeliği'nin "Kadro ve unvanlar" başlıklı 6'ncı maddesinde,
"(1) Belediye zabıta teşkilatı personel kadro ve unvanları; Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına İlişkin Esaslara göre belirlendiğini; daire başkanı, zabıta müdürü, zabıta şube müdürü, zabıta amiri, zabıta komiseri ve zabıta memuru unvanlı kadrolar ile hizmet için gerekli diğer kadrolardan oluşur." denildikten sonra "Görevde yükselme şartlan" başlıklı 17'nci maddesinde,
(1) Bu Yönetmeliğin 6’ncı maddesinde sayılan unvanlardan daire başkanı ve zabıta müdürü dışındaki kadrolara yapılacak atamalarda aşağıdaki şartlar aranır.
(2) Belediyeler, atanılacak görevin niteliği itibariyle aranacak hizmet sürelerini, 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendi hükümlerine göre değerlendirerek kendi kurumlarında ve diğer kurumlarda geçen hizmet sürelerini dikkate alarak belirlerler. Bu sürelerin en az iki yılının zabıta teşkilatında geçmiş olması şarttır. Ancak, yeni kurulan belediyeler ile görevde yükselmeyle ilgili ilanlara başvuru olmaması halinde en az iki yıl çalışmış olmak şartı aranmaz." denilerek zabıta teşkilatının görevde yükselmeye ilişkin şartların belirlendiğini, ancak daire başkanları ve zabıta müdürlerinin sınav şartını da içeren birinci fıkra hükmü kapsamı dışında tutulduklarını, diğer bir deyişle zabıta müdürü kadrosuna atanabilmek için görevde yükselme sınavında başarılı olma şartı getirilmemiş olduğunu,
Her ne kadar denetçi görüşünde, Belediye Zabıta Yönetmeliği’nin 17’nci maddesinin birinci fıkrası hükmünden yola çıkılarak anılan Yönetmelikte Zabıta Müdürlüğünün görevde yükselme esaslarının düzenlenmediği, bu durumda söz konusu Yönetmeliğin "Yönetmelikte hüküm bulunmayan haller” başlıklı 51’nci maddesinin (ı) bendi hükmü uyarınca 15/3/1999 tarihli ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik hükümlerine müracaat etmek gerektiği, bu halde de söz konusu atama için geçerli olan mevzuat hükmünün, 657 sayılı Kanun’un 68/B maddesindeki düzenleme değil, Mahalli İdareler Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik olduğu belirtilmekte ise de; Belediye Zabıta Yönetmeliği’nin 17’nci maddesi bir bütün olarak incelendiğinde görüleceği üzere, anılan maddenin ikinci fıkrasında yer alan hükümden daire başkanları ve zabıta müdürlerinin istisna tutulmamış olduğunu, söz konusu durumun zabıta müdürü kadrosuna atanabilmek için gerekli şartlara Yönetmeliğin 17’nci maddesinin ikinci fıkrasında yer verildiğini gösterdiğini,
Bu nedenle, zabıta müdürü ve daire başkanı kadrolarına atanabilme şartlarının tespitinde Belediye Zabıta Yönetmeliğin "Yönetmelikte hüküm bulunmayan haller" başlıklı 51 inci maddesine ve buradan da 15/3/1999 tarihli ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik ve Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik hükümlerine gidilemeyeceği,
bu durumda zabıta daire başkanı ve zabıta müdürlüğü kadrolarına atanmada dikkate alınacak mevzuat hükmünün 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun ilgili hükümleri açık olduğu, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun konuya ilişkin "Derece yükselmesinin usul ve şartları" başlıklı 68/B maddesinde ise; "Eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4’üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir. Ancak; bu şekilde bir atamanın yapılabilmesi için ilgilinin; a) 1 ’inci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl, b) 1’inci ve 2’nci dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300'den az olanlar için en az 10 yıl, c) 3’üncü ve 4’üncü dereceli kadrolar için en az 8 yıl, hizmetinin bulunması ve yükseköğrenim görmüş olması şarttır. Dört yıldan az süreli yükseköğrenim görenler için bu sürelere iki yıl ilave edilir. Bu sürelerin hesabında; 8/6/1984 tarihli ve 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2’nci maddesi kapsamına dahil kurulularda fiilen çalışılan süreler ve Yasama Organı Üyeliğinde, belediye başkanlığında, belediye ve il genel meclisi üyeliğinde, kanunlarla kurulan fonlarda, muvazzaf askerlikte, okul devresi dahil yedek subaylıkta ve uluslararası kuruluşlarda geçen sürelerin tamamı ile yükseköğrenim gördükten sonra özel durumlarda veya serbest olarak çalıştıkları sürenin; Başbakanlık ve bakanlıkların bağlı ve ilgili kuruluşlarının müsteşar ve müsteşar yardımcıları ile en üst yönetici konumundaki genel müdür ve başkan kadrolarına atanacaklar için tamamı, diğer kadrolara atanacaklar için altı yılı geçmemek üzere dörtte üçü dikkate alınır.” denildiğini,
Zabıta Müdürlüğü kadrosuna yapılan atamasında ki söz konusu madde hükümleri incelendiğinde Zabıta Müdürlüğü kadrosuna asaleten atanmasında aranan hizmet şartı ve öğrenim şartını taşıdığı anlaşıldığından; mevcutta Zabıta müdürü kadrosu uhdesindeyken eşdeğer kadro olan bir başka müdürlük olan Muhtarlık işleri müdürlüğü kadrosuna naklen atanmış olduğunu, uhdesinde bulunan kadro ile atandığı kadro özlük hakları eşdeğer olduğundan ve fazladan bir ödeme yapılmadığından kamu zararı oluşmadığı kanaati hâsıl olduğunu, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 76’ncı maddesinde kuramların görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle memurları bulundukları kadro derecelerine eşit veya 68 inci maddedeki esaslar çerçevesinde daha üst, kurum içinde aynı veya başka yerlerdeki diğer kadrolara naklen atayabilecekleri hükme bağlandığını, ayrıca Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına dair Yönetmeliğin; Hizmet grupları arasında geçişler bölümü 19’uncu maddesinin (b) fıkrasında “Gruplar arası görevde yükselme niteliğindeki geçişler ve alt gruptan üst gruplara geçişler görevde yükselme sınavına tabidir. Yerel yönetimlerde ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarında daha önce bulunulan görevler ile bu görevlerle aynı düzey görevlere veya daha alt düzeydeki görevlere, görevde yükselme sınavına tabi tutulmadan genel hükümlere göre atama yapılabilir.” denildiğini,
Yine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının (Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü) 16/05/2022 tarihli “Zabıta Müdürü Kadrosuna Atama” konulu görüş yazılarında, 1992 yılında zabıta memuru unvanlı kadroda göreve başlayan, 10/09/2020 tarihinde ön lisans programı mezunu olan ve 23/04/2019 tarihinden itibaren zabıta müdürü görevini vekaleten yürüten personelin zabıta müdürü kadrosuna atanmasına ilişkin olarak, ilgili personelin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68/B fıkrasında yer alan 1. ve 4. derece aralığındaki kadrolara atanabilme şartlarını taşıması halinde zabıta müdürü unvanlı kadroya sınavsız genel hükümlere göre atanmasının mevzuata uygun olduğuna karar verildiğini,
Mahalli İdareler için bir rehber ve uyulması gerekli bir metin niteliğinde olan bu görüş yazıları ile kamu zararı olarak çıkarılan karar arasında dahi yorum farklılıkların olduğu bir konuda ilgili personelin atanmasında mevzuata aykırı bir atama işleminin yapılmış olmasının mümkün olmadığı veya açık hata niteliğinde olmadığının açık olduğunu,
Yapılan atama işlemi sonrasında, açık ve kesin bir hüküm bulunmaması nedeniyle farklı yorum ve uygulamalara açık bir mevzuat hükmünden kaynaklanan ve uygulama birliği bulunmayan atama işlemi sonrasındaki iddia edilen kamu zararının çıkarılmasının eşitlik ve hakkaniyet ilkeleriyle bağdaşmadığını,
Muhtarlık İşleri Müdürlüğü atamasının uygun bulunmaması nedeni ile yukarıda belirtilen hükümler gereği, Zabıta Müdürlüğü kadrosu üzerinden değerlendirilerek şahsına yapılan sorgu konusu ve özel hizmet tazminatı ile ek ödeme farkı ödemelerinden muaf sayılacağını ve eski haklarının tekrar verilmesinin uygun bulunulacağının düşünüldüğünü, 30 yıllık memuriyeti süresince belediyenin değişik kademelerinde asaleten ve vekaleten verilen tüm görevlerini üstün bir başarı ile yaparak kurumuna hiç bir sıkıntı getirmediğini,
Büyükşehir Belediyelerinde Zabıta ve İtfaiye Daire Başkanları, İl Belediyelerinde Zabıta ve İtfaiye Müdür Kadroları Eğitim şartının yanında, yapmış oldukları görevlerin belli özellikleri olması gerektiği için Zabıta ve İtfaiye Yönetmeliklerinde açıkça ayrı olarak tutulduğunu ve değerlendirildiğini,
Hem zabıta çalışma şartlarında, hem itfaiye çalışma şartlarında; toplumun her kesimi (görev alanına giren şehirlerde, beldelerde eğitimlisinden, en eğitimsizine, en garibanından, en zenginine, en akıllısından, en psikolojisi bozuk olanına, en sorunlusundan, en sorunsuzu) ile muhatap olabilme, insanlarla yüz yüze gelme, onları anlayabilme, bazen onlar gibi düşünebilme, onlar gibi olabilme mecburiyeti olduğunu,
Öte yandan, gerek görev sırasında gerekse görev sonrasında diğer müdürlüklere göre yaşanması muhtemel olumsuzlukları ve riskleri bünyesinde barındıran Zabıta Müdürlüğü görevinin, sorumluluğu yüksek olan ve fedakarlık gerektiren bir yöneticilik görevi olması nedeniyle çoğu personel tarafından tercih edilmeyen bir kadro olduğu, bu kadronun gereklerini yerine getirecek ehil personelin bulunması aşamasında sıkıntılar yaşanması nedeniyle kadroya yapılacak atamalarda sorunlar yaşandığının herkesçe bilinen bir gerçek olduğunu,
Dolayısıyla, mevzuata aykırı bir atamanın yapılmış olduğu kabul edilmiş olsa dahi, böylesine sorumluluğu yüksek ve fedakarlık gerektiren bir görevde bulunmanın sonucu olarak, fiilen yapılan görev süresi boyunca alınmış olan özel hizmet tazminatı ile ek ödeme farkı gibi mali haklarının verilmemesinin, Anayasa'nın 18. maddesinde düzenlenen ve angaryayı yasaklayan hükmüne aykırılık teşkil edeceğine dair yargı kararlarına ters düşeceğini,
Zabıta Müdürlüğü Kadrosunda asaleten görev yaparken, bu görevi de bir fiil aktif olarak yürüttüğü sırada, herhangi birine zabıta müdürlüğü için başkaca bir ödeme yapılmadığından dolayı, kamu zararı oluşmadığının açık olduğunu,
Açıklanan tüm bu gerekçeler ve işlem tesis edilirken görevini bir fiil aktif olarak yapıyor olmasının da göz önünde bulundurularak, görevin başarıyla ve eksiksiz bir şekilde yerine getirilmesinin ve hakkaniyetin karşılığı olarak, tamamen özverili bir şekilde yerine getirilen bir görevin karşılığı olduğunu kabul etmek gerektiğini, çünkü yapılan bu atama işleminin hiçbir şekilde doğrudan mevzuata aykırı olarak bir kişinin idarecilik görevine atanması niteliğinde olmadığını ifade ederek, taraflarına Sayıştay 5’inci Dairesi tarafından verilen tazmin kararının bozularak çıkarılan kamu zararı ile ilgili zimmetin kaldırılmasını arz ve talep etmektedirler.
BAŞSAVCILIK MÜTALAASI
Başsavcılık mütalaasında özetle;
“Temyiz dilekçesinde, sorumlunun ileri sürdüğü ve açıkladığı hususların 04 No'lu ilamın 4 üncü maddesinde karşılandığı görülmüş olmakla birlikte, Savcılığımız görüşüne aşağıda yer verilmiştir. 11.07.2007 gün ve 26490 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye Zabıta Yönetmeliği hükümleri uyarınca, Zabıta Müdürü olarak atanmak için en az dört yıllık üniversite mezunu olmak ve zabıta teşkilatında en az iki yıl hizmetin bulunması gerektiğinden, bu şartları taşımayan ...'nın Zabıta Müdürlüğüne atanması mevzuata aykırı olduğu, bu atama işleminin esas alarak Muhtarlık İşleri Müdürlüğüne yapılan atamanında mevzuata aykırı olması nedeniyle, temyiz talebinin reddedilerek tazmin hükmünün tasdikine karar verilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.” denilmektedir.
Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:
Esas Yönünden İnceleme:
4 sayılı İlamın 4. maddesiyle; Zabıta Müdürlüğü ile Muhtarlık İşleri Müdürlüğü’ne ataması yapılan ...’nın atamasının Yönetmeliğe aykırı yapılması sonucu ... TL’nin tazminine hükmedilmiştir.
Bu defa İlamda Üst Yönetici olarak sorumlu tutulan ... ve diğer 6 kişi tarafından temyiz başvurusunda bulunularak tazmin hükmünün kaldırılması talep edilmektedir.
18.04.1999 gün ve 23670 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik’in 2 nci maddesinde;
“Bu Yönetmelik, özel kanunlardaki düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla;
...
b) İl özel idareleri ve belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmelere ait memur kadrolarında,
...
istihdam edilen personelin, müdür ve daha alt görevlere yapılacak görevde yükselme mahiyetindeki asaleten atamaları ile en az ortaöğretim düzeyinde mesleki veya teknik eğitim sonucu ihraz edilen unvanlara ilişkin unvan değişikliği mahiyetindeki asaleten atamaları hakkında uygulanır.
...” denilmektedir.
Yönetmeliğin “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesiyle; görevde yükselmenin; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi görevlerden bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde sayılan görevler ile kurumlarca çıkarılacak özel yönetmeliklerde belirlenen görevlere aynı veya başka hizmet sınıflarından yapılacak atamaları ifade ettiği düzenlenmekte,
“Öğrenim düzeyi” başlıklı 5 inci maddesinde ise;
“Devlet memurlarının bu Yönetmelik kapsamındaki görevlere atanabilmeleri için gerekli olan öğrenim düzeyleri kurumları tarafından çıkarılacak yönetmeliklerinde unvanlar itibariyle gösterilir.
Devlet memurlarının;
a) Müdür, Şube Müdürü, Başmühendis, (…) (1), Araştırmacı, Eğitim Uzmanı, Uzman, Müdür Yardımcısı, Çözümleyici ve bu düzeyde bulunan görevler ile daha üstü görevlere atanabilmeleri için en az dört yıllık yüksek öğrenim,
b) Programcı, Şef, Amir ve bu düzeyde görevlere atanabilmeleri için en az iki yıllık yüksek öğrenim,
...
görmüş olmaları şarttır.
Ancak, kurumların kendi yönetmeliklerinde düzenlemeleri kaydıyla, sadece hizmet alanına ilişkin olarak iki yıllık yüksek öğrenim görenlerin müdür ve daha alt görevlere, orta öğrenim üzerine kurumlarınca açılan en az iki yıl süreli mesleki kursları bitirenlerin ise müdür yardımcısı ve daha alt görevlere atanabilmeleri için bu maddede öngörülen öğrenim şartı aranmaz. “hükmü yer almaktadır.
Mahalli idarelerde görev yapan Devlet memurlarının görevde yükselme ve unvan değişikliklerine ilişkin usul ve esasları düzenleyen 04.07.2009 gün ve 27278 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik’in, “Zabıta ve itfaiye personeli” başlıklı 21 inci maddesinde; “Zabıta ve itfaiye personelinin görevde yükselme işlemleri, ilgili mevzuat hükümlerine göre yürütülür.” düzenlemesi yer almaktadır.
11.07.2007 gün ve 26490 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye Zabıta Yönetmeliği’nin , “Kadro ve unvanlar” başlıklı 6 ncı maddesinde; ”Belediye zabıta teşkilatı personel kadro ve unvanları; Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına İlişkin Esaslara göre belirlenmiş; daire başkanı, zabıta müdürü, zabıta şube müdürü, zabıta amiri, zabıta komiseri ve zabıta memuru unvanlı kadrolar ile hizmet için gerekli diğer kadrolardan oluşur.” hükmü yer almaktadır.
Anılan Yönetmeliğin “Görevde yükselme şartları” başlıklı 17 nci maddesi birinci fıkrasında; “Bu Yönetmeliğin 6 nci maddesinde sayılan unvanlardan daire başkanı ve zabıta müdürü dışındaki kadrolara yapılacak atamalarda aşağıdaki şartlar aranır." denilerek zabıta şube müdürlüğü, zabıta amirliği ve zabıta komiserliği kadrolarına yapılan atamalarda aranacak şartlar belirtilmektedir. Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise; “Belediyeler, atanılacak görevin niteliği itibariyle aranacak hizmet sürelerini, 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinin (B) bendi hükümlerine göre değerlendirerek kendi kurumlarında ve diğer kurumlarda geçen hizmet sürelerini dikkate alarak belirlerler. Bu sürelerin en az iki yılının zabıta teşkilatında geçmiş olması şarttır. Ancak, yeni kurulan belediyeler ile görevde yükselmeyle ilgili ilanlara başvuru olmaması halinde en az iki yıl çalışmış olmak şartı aranmaz.” denilmektedir.
Bu düzenlemelere göre; zabıta teşkilatı kadroları arasında sayılan zabıta müdürlüğü kadrosu Zabıta Yönetmeliği’nin 17 nci maddesine göre görevde yükselmeye tabi kadrolardan sayılmamaktadır. Zabıta Müdürlüğü’ne atanma için 4 yıllık yükseköğrenim görme şartı ile ilgili Zabıta Yönetmeliği’nde bir düzenleme olmamakla birlikte, Yönetmeliğin “Yönetmelikte hüküm bulunmayan haller” başlıklı 51 inci maddesi (ı) bendinde yer alan “...Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde; 15/3/1999 tarihli ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik, hükümleri uygulanır. ” düzenlemesine dayanılarak, atıf yapılan Yönetmelikte müdür ve şube müdürü görevlerine atanabilmeleri için en az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olmaları gerektiği, ancak kurumların kendi yönetmeliklerinde düzenlemeleri kaydıyla, sadece hizmet alanına ilişkin olarak iki yıllık yükseköğrenim görenlerin müdür ve daha alt görevlere atanabilmeleri için bu maddede öngörülen öğrenim şartının aranmayacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla, Zabıta Yönetmeliği’nde zabıta müdürü olarak atanacak kişilerin bitirmesi gereken okula ilişkin bir düzenleme olmadığına göre, zabıta müdürü olarak atanacak kişinin en az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olması gerektiği anlaşılmaktadır.
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden, 29.12.1992 tarihinde ... Belediye Başkanlığı’na açıktan itfaiye eri olarak ataması yapılan ...’nın sırasıyla; 15.02.1993 tarihinde zabıta memuru, 28.01.2000 tarihinde zabıta komiseri, 08.06.2005 tarihinde 1/4 dereceli tekniker kadrosuna, 25.09.2014 tarihinde ise 1/4 dereceli zabıta müdürü kadrosuna ve 15.01.2019 tarihinde de muhtarlık işleri müdürü kadrosuna asaleten atamasının yapıldığı; öğrenim durumunun ise 27.01.2003 tarihinde ... Meslek Yüksekokulu Halıcılık ve Destinatörlük Bölümünden mezuniyet olduğu anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri doğrultusunda, 25.09.2014 tarihinde Zabıta Müdürü kadrosuna atanan ...’nın, atamasının yapıldığı tarihte iki yıllık yükseköğrenim mezunu olması, dolayısıyla 4 yıllık yükseköğrenim görmüş olma şartını sağlamaması nedeniyle Zabıta Müdürlüğü’ne atanması mevzuata uygun değildir.
Öte yandan, Zabıta Müdürlüğü kadrosuna atanan söz konusu kişinin naklen atama yapılmak suretiyle eşdeğer kadro niteliğindeki Muhtarlık İşleri Müdürlüğü kadrosuna atanmasının da hukuki dayanağının bulunmadığı; kamu görevlilerinin ilk kez bir göreve atanırken ya da görevde yükselme suretiyle üst göreve atanırken söz konusu görevin gerektirdiği nitelikleri taşıması gerektiği, bu zorunluluğun atama tarihi bakımından geçerli olduğu gibi görevin sürdürüldüğü süre zarfı yönünden de taşınmasının gerekli olduğu, bir görev için öngörülen koşulların taşınmaması halinde bu görevin belirli bir süre yürütülmüş olmasının ilgili lehine kazanılmış hak oluşturmayacağı, dolayısıyla mevzuata aykırı olarak ataması yapılan Zabıta Müdürlüğü kadrosu esas alınarak Muhtarlık İşleri Müdürlüğü kadrosuna atama yapılması da mevzuata uygun değildir. Bu nedenle, ilam hükmü esas yönden mevzuata uygundur.
Sorumluluk Yönünden İnceleme:
İlamda, Harcama Yetkilisi, Gerçekleştirme Görevlisi ve Diğer Sorumlular; Belediye Başkan yardımcısı ... ve Olur’u veren Belediye Başkanı ... sorumlu tutulmuştur.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 8 inci madde hükmü gereğince, her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.
6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun “Sorumlular ve sorumluluk halleri” başlıklı 7 nci maddesinin birinci fıkrasında; sorumlular ve sorumluluk halleri uygulamasında, 5018 sayılı Kanun ve Sayıştay denetimi ile ilgili diğer kanunlarda belirtilen sorumlular ve sorumluluk hallerinin esas alınacağı hüküm altına alınmıştır.
Mezkûr Kanunun 7 nci maddesinin üçüncü fıkrasında ise, “sorumluların; mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri ile illiyet bağı kurularak oluşturulan ilamda yer alan kamu zararından tek başlarına veya birlikte tazmin ile yükümlüdür.” düzenlemesi bulunmaktadır.
Hesap yargısının konusu olan ’’Kamu zararı’’ 5018 sayılı Kanun’un 71 nci maddesinde; “Kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.” şeklinde tanımlanmıştır.
Söz konusu düzenleme gereği, kamu görevlisinin mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemi sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunuyorsa ve ayrıca eylemi ile netice arasında illiyet bağı kurulabiliyorsa hesap yargısı bağlamında kamu zararı ve sorumluluktan bahsedilebilecektir.
Harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlilerinin yasal sorumluluk ve yükümlülükleri 5018 sayılı Kanun’un 32 nci ve 33 üncü maddelerinde düzenlenmektedir. Kanunun “Harcama Talimatı ve Sorumluluk” başlıklı 32 nci maddesinde;
“Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır. Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, Ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.”, hükmü,
“Giderlerin Gerçekleştirilmesi” başlıklı 33 üncü maddesinde ise;
“Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır. Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.” hükmü yer almaktadır.
Öte yandan, Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği’nin “Aylıklar” başlıklı 8 inci maddesinde;
“(1) Aylık ve aylıkla birlikte ödenen hakedişler için Aylık Bordrosu (Örnek: 9) ve Personel Bildirimi (Örnek: 10) ile duruma göre ödemenin yapıldığı ilk aya ait ödeme belgesine aşağıda belirtilen belgeler eklenir.
a) İlk atamalarda, atama onayı ve işe başlama yazısı,
…” hükmü gereğince, ilk aya ait ödeme belgesine, ilk atamalar için atama onayı ve işe başlama yazısının eklenmesi gerekmektedir. İlk ödeme emri belgesinin ekine atama onay yazısının eklenmesi gerektiğinden, söz konusu ilk ödeme emri belgesini imzalayan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisinin yapılan atamanın mevzuata uygunluğunu araştırma mükellefiyeti bulunmaktadır. Ancak, ilk ödemeyi izleyen ödeme emri belgelerinde, atama onayının eklenmesi zorunlu tutulmadığı için, sonraki aylara ilişkin ödeme emri belgelerini imzalayan harcama yetkilisi ile gerçekleştirme görevlisinin bahse konu atama işlemindeki mevzuata aykırılığı ödeme sırasında bilip tespit etmesi beklenemeyeceğinden - atama onayının bağlandığı ilk ödeme belgesini imzalayan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi değil iseler – sonraki aylara/ödemelere ilişkin oluşan kamu zararı nedeniyle sorumlulukları bulunmamaktadır.
Bu sebeplerle, 4 sayılı İlamın 4. maddesi ile ... TL’nin tazminine ilişkin olarak verilen hükmün sorumluluk yönünden BOZULARAK yukarıdaki hususlar göz önüne alınmak suretiyle yeniden hüküm tesisinin temini için dosyanın hükmü veren DAİREYE GÖNDERİLMESİNE, (.... Daire Başkanı ...’ın sorumluluk yönünden farklı gerekçesi ile; Üyeler ..., ..., ..., ..., ..., ve ...’in ayrışık görüşlerine karşı ) oyçokluğuyla,
Karar verildiği 22.11.2023 tarih ve 56115 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.
Farklı Gerekçe
.... Daire Başkanı ...’ın farklı gerekçesi;
Esas yönünden verilen Kurul kararına katılmakla birlikte, sorumluluk yönünden;
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediye başkanının görev ve yetkileri” başlıklı 38 inci maddesinde, belediye personelini atamak belediye başkanının görev ve yetkileri arasında sayılmıştır. Belediye başkanının, atama onayı aşamasında; ataması yapılacak kamu görevlisinin atanacağı kadronun şartlarını taşıyıp taşımadığını, belgelerin eksiksiz ve mevzuata uygun olarak düzenlenip düzenlenmediğini araması gerekmektedir.
Mevzuata uygun olmayan atama işleminden kaynaklanan kamu zararının atama sürecinde yer alan kamu görevlilerine ödettirilmesine karar verilmesi gerekir. Atama işlemi sürecinde herhangi bir yetki ve sorumluluğu bulunmayan harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin ataması yapılmış bir kamu görevlisinin atama şartlarını taşıyıp taşımadığını sorgulamak ve atama aşamasından kaynaklanan nedenlerle atandığı kadroya ilişkin özlük haklarını ödememek veya eksik ödemek gibi bir yetkisi bulunmamaktadır.
Bu nedenle bahse konu kamu zararına ilişkin tazmin kararının atama sürecinde yer alan kamu görevlileri hakkında verilmesi gerekmektedir. Bu süreçte yer almadığı halde ödeme emri belgesinde imzası bulunan harcama yetkilileri ile gerçekleştirme görevlilerine sorumluluk yüklenemez.
Karşı oy gerekçeleri;
Üyeler ..., ..., ..., ..., ... ve ...’in sorumluluk yönünden karşı oy gerekçesi:
İlamda sorumluluk tevcihi mevzuata uygun olduğundan tazmin hükmünün mevcut haliyle tasdikine karar verilmesi gerekir.
Kararla ilgili sorunuz mu var?